

Shëndet
Një problem që përshpejton plakjen më shumë se pirja e duhanit
Koha gjatë periudhës së dimrit nuk ndikon pozitivisht tek një numër njerëzish.
Published
3 years agoon
By
UBT newsMuajt e dimrit janë periudhat e vitit kur numri më i madh i njerëzve ndihen të vetmuar, sipas ekspertëve. Nuk është vetëm një problem i shëndetit mendor, por edhe fizik.
Siç shpjegojnë ekspertët, kjo nuk është aspak befasuese sepse gjatë pandemisë globale ne u përjashtuam fjalë për fjalë nga shoqëria dhe u mbyllëm mes katër mureve.
Jo vetëm që vetmia është një problem i shëndetit mendor, sipas një studimi të ri të botuar në revistën Aging, studiuesit nga Universiteti Stanford dhe Universiteti i Hong Kongut zbuluan se ajo mund të na ndikojë edhe fizikisht. Në fakt, për shkak të saj, ne plakemi më shpejt.
“Ne zbuluam se faktorët psikologjikë, si ndjenja e vetmisë, i shtohen moshës biologjike deri në 1,65 vjet, gjë që ka të njëjtin efekt në shëndetin tonë si pirja e 15 cigareve në ditë”, shpjeguan ata në hulumtim.
Këtë e vuri re edhe doktoresha Meg Arroll, psikologe.
“Patjetër që kam vënë re një rritje të vetmisë, ndjenjave të izolimit dhe humorit të ulët në praktikën time gjatë viteve të fundit. Tani jemi në valën e dytë të vështirësive të shëndetit mendor pas pandemisë. Njerëzit shpesh kanë të ashtuquajturën mpirje emocionale, e cila është një simptomë e depresionit”, shpjegon Arol.
Ajo shtoi se avancimi i teknologjisë dhe ekzistenca e rrjeteve sociale është diçka e mirë, por që ka edhe të metat e veta.
“Ne jetojmë në një botë virtuale-globale dhe nga shumë studime e dimë se sa i rëndësishëm është ndërveprimi fizik për shëndetin fizik dhe mendor”, thotë ajo.
Shëndet
Ja se si ndikon orari i mëngjesit në shëndetin tuaj
Published
3 days agoon
September 26, 2025By
UBT News
Shpesh thuhet se mëngjesi është vakti më i rëndësishëm i ditës dhe studimi i ri në Massachusetts, ka sugjeruar të njëjtën gjë.
Sipas studimit, koha kur konsumohet ushqimi i mëngjesit ka shumë rëndësi dhe ndikon në shëndet e jetëgjatësi, thuhet në uebfaqen e kuzhinieres së famshme, Martha Stewart.
Ky studim ka analizuar lidhjen mes orarit të vakteve dhe shëndetit tek të moshuarit, ku studiuesit kanë ndjekur për më shumë se 20 vjet 2,945 persona të moshës 42 deri 94 vjeç në Britani, duke analizuar edhe mostrat e gjakut.
Ata vunë re se me kalimin e viteve, të moshuarit fillonin të hanin më vonë mëngjesin dhe darkën, ndërkohë që ngushtonin orarin e përgjithshëm të ushqimit gjatë ditës.
Mëngjesi i vonuar dhe rreziqet për shëndetin
Studimi tregoi se ngrënia e mëngjesit më vonë lidhej rregullisht me probleme shëndetësore fizike dhe mendore, si depresioni, lodhja dhe problemet me shëndetin oral. Gjithashtu, u vu re se oraret e vona të ushqimit lidhen me vështirësi në përgatitjen e vakteve, gjumë më të dobët dhe, më së shumti, me rrezik më të lartë të vdekshmërisë gjatë periudhës së studimit.
Edhe pasi studiuesit morën parasysh faktorët e moshës, ata zbuluan se koha e mëngjesit të vonuar ishte e lidhur me rrezik më të lartë të sëmundjeve të shumta dhe mortalitetit.
“Studimi ofron informacionin që ka munguar mbi mënyrën si ndryshon koha e ushqimit në jetën e mëvonshme dhe se si ky ndryshim ndikon në shëndet dhe jetëgjatësi. Ne gjetëm se oraret e vona të vakteve, veçanërisht mëngjesi i vonuar, lidhen me sfida shëndetësore dhe rritje të vdekshmërisë tek të moshuarit”, ka thënë Hassan Dashti, shkencëtar e biolog në spitalin e Massachusetts.
Pse ka rëndësi koha e ushqimit?
Tradicionalisht, hulumtimet mbi ushqyerjen janë përqendruar tek ajo që hamë, por ky studim nxjerr në pah rëndësinë e shkencës që studion kohën e vakteve, si faktor i mundshëm për të parandaluar probleme shëndetësore.
“Studimi ynë sugjeron se ndryshimet në kohën kur të moshuarit hanë, veçanërisht mëngjesin, mund të shërbejnë si tregues i thjeshtë për gjendjen e tyre të përgjithshme shëndetësore”, ka shpjeguar Dashti.
Ai ka shtuar se inkurajimi i të moshuarve për të pasur orare të qëndrueshme vaktesh mund të bëhet pjesë e strategjive më të gjera për të nxitur plakje të shëndetshme dhe jetë më të gjatë./S.K/EO/
Shëndet
Vaksina kundër gripit sezonal, si të përgatiteni dhe kujdeseni pas saj?
Published
5 days agoon
September 24, 2025By
UBT News
Ekspertët paralajmërojnë se koha më e mirë për të marrë vaksinën kundër gripit është në vjeshtë, para se të fillojë sezoni i viruseve, raporton EatingWell.
Mjeku Jonathan Yadlosky shpjegon se vaksina kundër gripit, me larjen e duarve, mbetet një nga mbrojtjet më të mira kundër sëmundjes.
Infermierja pediatrike Patricia Stinchfield rekomandon që të gjithë personat mbi 6 muaj të vaksinohen çdo vit, për të mbrojtur jo vetëm veten, por edhe familjen dhe komunitetin.
Përgatitja para vaksinës
Hidratohuni mirë: Pini më shumë ujë e ruani një dietë të balancuar. Hidratimi ndihmon trurin dhe trupin të reagojë më mirë ndaj vaksinës.
Ushqime anti-inflamatore: Frutat dhe perimet, peshku, arrat, drithërat e plota e fasulet ndihmojnë në forcimin e sistemit imunitar.
Vakte me ngjyra dhe të balancuara: Shtimi i frutave dhe perimeve sjell vitamina, minerale dhe antioksidantë që forcojnë imunitetin.
Ushqimi i lehtë dhe hidratimi: Mund të parandalojë rënien e fiktë që lidhet me ankthin para vaksinës.
Kujdesi pas vaksinës
Vazhdoni të pini ujë: Lëngjet ndihmojnë trupin të përpunojë vaksinën dhe mund të reduktojnë efektet si dhimbja e kokës.
Ushqime me probiotikë dhe prebiotikë: Kosi, kefiri dhe lakra turshi mbështesin shëndetin e zorrëve dhe efektin e vaksinës.
Ushqime të thjeshta në rast nauze: Oriz, makarona, banane ose avokado ndihmojnë në qetësimin e stomakut.
Ruani zakonet e shëndetshme: Ushqimi i pasur me lëndë ushqyese, gjumi dhe aktiviteti forcojnë imunitetin jo vetëm gjatë sezonit të gripit.
Vaksina e gripit është një mbrojtje e fortë, por jo një “armë magjike”. Manaker thekson se ushqimi i shëndetshëm, gjumi i mirë dhe aktiviteti fizik mbeten thelbësore për një imunitet të fortë, edhe pas vaksinës. /A.Z/UBT News/
Shëndet
Kujdes! Këto janë ëmbëlsirat që dëmtojnë dhëmbët
Published
5 days agoon
September 24, 2025By
UBT News
Për të kuptuar pse dëmtohen dhëmbët, duhet të dimë diçka më shumë mbi shëndetin oral.
Goja jonë është e mbushur me miliona baktere, disa prej të cilave ushqehen me sheqerna dhe karbohidrate të thjeshta, duke i shndërruar ato në acide që dobësojnë dhe dëmtojnë smaltin e dhëmbëve.
Dy lloje bakteresh janë kryesisht përgjegjëse për prishjen e dhëmbëve: Streptococcus mutans dhe Lactobacillus. Të dyja janë gjithashtu një pjesë e rëndësishme e pllakës dentare.
Si mund të mbrohemi nga prishja e dhëmbëve?
Edhe pse bakteret janë të pranishme në gojë, zakonet tona luajnë rol vendimtar. Studime të hershme në Suedi treguan se jo vetëm sasia e sheqerit, por sidomos frekuenca e konsumimit, ndikon në shfaqjen e kaviteteve.
Personat që konsumonin një sasi të madhe sheqeri një herë në ditë kishin më pak prishje sesa ata që hanin pak, por shpesh.
Fëmijët dhe të rriturit duhet të kufizojnë ëmbëlsirat në një rast në ditë pas një vakti, të lajnë dhëmbët për të hequr mbetjet e sheqerit.
Cilat ëmbëlsira dëmtojnë më shumë dhëmbët?
Lloji i ëmbëlsirës është po aq i rëndësishëm sa dhe sasia. Ëmbëlsirat ngjitëse – si karamelet, çamçakëzat me sheqer, biskotat, çokollatat apo akulloret janë më të dëmshme, sheqeri qëndron më gjatë në gojë. Kjo u jep baktereve kohë për të prodhuar acide që dëmtojnë smaltin.
Një përjashtim interesant është mjalti natyral pa sheqer të shtuar. Në të kaluarën ai konsiderohej i dëmshëm për dhëmbët, por sot dihet se, përveç vlerës ushqyese, mjalti ka edhe një efekt mbrojtës kundër kariesit. /A.Z/UBT News/
Shëndet
Shtatori në tryezë, frutat dhe perimet që nuk duhen humbur
Published
5 days agoon
September 24, 2025By
UBT News
Nuk është vetëm rrushi fruti karakteristik i këtij sezoni, edhe pse ai duket më i pranishmi në treg, falë prodhimit të bollshëm vendas.
Krahas tij, edhe frutat ekzotike – të cilat vijnë nga vende të tjera të afërta kanë pikërisht tani periudhën e tyre më të mirë.
Kivi, fiqtë e Indisë, kërpudhat, tartufi dhe shumë të tjera arrijnë cilësinë më të lartë në këtë muaj.
Nëse jeni lodhur nga shijet e verës, shtatori sjell freski të re për qiellzën. Ky është një nga muajt më të pasur të vitit në tryezë: nis me “fiqtë e dytë”, siç njihen ndryshe, dhe përfundon me frutat e pyllit, që janë vazhdim i prodhimeve të gushtit.
Mollët, hurmat dhe dardhat e varieteteve të ndryshme arrijnë pikën kulmore pikërisht në shtator, duke e bërë këtë periudhë kohën më të mirë për t’i shijuar.
Perimet
Për adhuruesit e tyre, rikthehen në sezon lulelakra dhe finoku – këtë herë në kohën e duhur të vitit. Në treg gjenden patatet, kungujt e mëdhenj të verdhë, brokoli dhe kërpudhat e freskëta, duke pasuruar më tej ofertën e stinës. /A.Z/UBT News/

Plani “Mbrojtja e Pyjeve”, policia sekuestron gashtë kamionë me dru në Ferizaj

Pse vajza e Bill Gates përdorte mbiemër tjetër në shkollë?

Java nis me mot të paqëndrueshëm

UBT fton studiues dhe profesionistë për dorëzimin e abstrakteve në Konferencat e Shkencave Politike dhe Sigurisë

UBT shpall thirrjen për Konferencën Ndërkombëtare të Gjuhës dhe Kulturës 2025

Gjykata spanjolle liron Dani Alves-in

Caktohet data, Pogba rikthehet në fushë

Aksident me fatalitet në Blagaj të Pejës

Legjenda e Barcelonës njofton pensionimin nga futbolli
Të kërkuara
-
Aktualitet1 month ago
Profesori i UBT-së, Bahri Gashi, pjesë e rrjetit prestigjioz ndërkombëtar të recensimit shkencor në Taylor & Francis
-
Lajmet nga UBT3 months ago
UBT shpall konkurs për pranimin e studentëve të rinj për vitin akademik 2025/26
-
Aktualitet2 months ago
BSc në Shëndet Publik dhe Shkenca Mjekësore në UBT – Investim për të ardhmen e shëndetit të popullatës
-
Kërkime3 months ago
Profesori i UBT-së, Musa Sabedini, publikon punim shkencor në revistën ndërkombëtare JGPSCD në SHBA