Shëndeti

​James Carroll, mjeku hero

Published

on

Mjeku i Ushtrisë Amerikane, James Carroll, më 27 gusht të vitit 1900, në Havanë të Kubës, lejoi një mushkonjë të infektuar të ushqehej me gjakun e tij, në përpjekje për të izoluar bartësin e transmetimit të etheve të verdha.

Carroll u sëmur rëndë nga ethet e verdha, duke ndihmuar kështu kolegun e tij, patologun e ushtrisë Walter Reed, të provojë se a janë mushkonjat ato që transmetojnë sëmundjen shpeshherë vdekjeprurëse të etheve të verdha.

Para këtij zbulimi, epidemitë e etheve të verdha ishin diçka e zakonshme në Amerikën e jugut dhe rajone të tjera tropikale dhe subtropikale në të gjithë botën.

Teoria e transmetimit të sëmundjes nga mushkonjat, e zhvilluar nga Walter Reed dhe anëtarët e grupit të tij, James Carroll, mjeku kuban, C.J. Finlay dhe Sekretari amerikan i Shëndetësisë, W.C. Gorgas, u hapën rrugën përpjekjeve të para për zhdukjen e mushkonjave dhe masave higjeno-sanitare, për të kontrolluar sëmundjen në Kubë.

Gjysmë shekulli më vonë, më 1951 mikrobiologu amerikan, Max Theiler, u nderua me Çmimin Nobel për Mjekësinë, për studimet e tij mbi ethet e verdha dhe më së fundi për zhvillimin e një vaksine kundër kësaj sëmundjeje tek njerëzit.

Continue Reading

Shëndeti

Çfarë ndodh me yndyrën në gjak kur konsumohen vezë çdo ditë?

Published

on

Konsumimi ose jo i vezëve krijon konfuzion: herë konsiderohen të shëndetshme për zemrën, herë jo. Por, për shumicën e njerëzve, ato mund të jenë pjesë e një diete të balancuar.

“Vezët janë burim i mirë e ekonomik i proteinës cilësore dhe vitaminave si A, D, E, K dhe vitaminave B, si dhe luteinës dhe kolinës”, tha dietologia Susan White, e specializuar në shëndetin e zemrës, ka raportuar EatingWell.

Vezët përmbajnë edhe kolesterol ushqyes, dhe trupi i secilit njeri e përthith ndryshe. Ndikimi i vezëve te kolesteroli apo yndyra në gjak ndryshon nga personi në person.

3 mënyra si vezët ndikojnë në kolesterol:

Trupi i secilit përthith ndryshe kolesterolin e vezëve.

Një vezë e madhe ka rreth 206 mg kolesterol.

“Prodhimi i kolesterolit nga vetë trupi ynë ka ndikimin më të madh te nivelet e kolesterolit në gjak. Trupi prodhon mes 800 dhe 1,000 mg kolesterol në ditë, në varësi të gjeneve dhe funksionit të mëlçisë”, ka shpjeguar White.

Disa njerëz përthithin 20 për qind të kolesterolit nga ushqimi, ndërsa të tjerë deri 80 për qind. Pra, nëse je nga ata që përthithin pak, vezët nuk do të kenë ndikim të madh. Por nëse përthithja është e lartë, një vezë çdo ditë mund të rrisë kolesterolin.

Vezët kanë pak yndyrë të ngopur

Niveli i kolesterolit në gjak ndikohet shumë edhe nga yndyrat e ngopura, që rrisin kolesterolin e keq dhe rrezikun për sëmundje të zemrës.

Shoqata Amerikane e Zemrës rekomandon që yndyrat e ngopura të mos kalojnë 6 për qind të kalorive ditore (11-13 gramë në ditë për një person që konsumon 2000 kalori). Një vezë ka vetëm 1.6 gram yndyrë të ngopur, ndërsa pjesa tjetër e yndyrave janë të shëndetshme.

Mund të ndihmojnë në menaxhimin e peshës

Mbipesha rrit rrezikun për kolesterol të lartë, humbja e peshës e ul. Një vezë ka 70 kalori e 6 gramë proteina, që ndihmojnë të ndihesh i ngopur. Studimet tregojnë se vezët, kur kombinohen me plan ushqimor që nuk përmban shumë kalori, ulin indeksin e masës trupore.

Sa vezë mund t’i hash pa rrezik?

Dikur këshillohej të mos kalohej 300 mg kolesterol në ditë, por sot nuk ka kufi të qartë.

“Mund të lexosh një studim që thotë se nuk ka problem të hash vezë, dhe një tjetër që sugjeron vetëm një në ditë,” ka thënë White.

Nëse ke diabet a tension të lartë, dietologët rekomandojnë jo më shumë se 3 të verdha vezësh në javë. Të bardhat nuk përmbajnë kolesterol dhe mund të hahen lirshëm. Nëse nuk ke faktorë rreziku për sëmundje kardiovaskulare, një vezë në ditë është përgjithësisht e sigurt.

Madje një studim i gjerë nuk gjeti dallime në rrezikun e vdekshmërisë mes atyre që hanin një vezë në ditë dhe atyre që nuk hanin fare.

“Nuk kemi ende prova të forta klinike që më shumë se dy vezë në ditë janë të sigurta për shëndetin”, ka shtuar White.

Si t’i hash vezët në mënyrë të shëndetshme?

Ha më shumë ushqim bimor: Sipas White dieta e pasur me ushqime bimore lidhet me më pak sëmundje kardiovaskulare.

Balanco vaktin: kombino vezët me fruta, perime, arra e drithëra.

Shto të bardhat: për më shumë proteina, përziej një ose dy të bardha me një vezë të plotë.

Zgjedh metoda më të shëndetshme gatimi: vezë të ziera, jo të skuqura me gjalpë apo dhjam.

Continue Reading

Shëndeti

Këto zakone pengojnë tretjen e shëndetshme

Published

on

Dhimbja e barkut është ankesë e zakonshme për shumë njerëz, por që ka një ndikim kryesor në cilësinë e jetës.

Sipas Cassandra Barns, dietologe: “Sistemi ynë i tretjes përbëhet nga disa pjesë, ku ndodhin procese të ndryshme të tretjes. Lloje të ndryshme të qelizave krijojnë substanca, duke përfshirë enzimat dhe acidet, të cilat udhëzojnë pjesët e tjera të tretjes të kryejnë procesin”.

Shpesh bëjmë disa gabime që janë fatale për tretjen dhe që sjellin problemet me dhimbjet e barkut dhe stomakut.

Ngrënia e vazhdueshme

Ngrënia e herëpashershme sjel efekt të dëmshëm të sistemit e tretjes, duke vënë stomakun në presion të madh. Shona Wilkinson, mjeke dietologe ka shpjeguar: “Nëse ju konsumoni ushqim herë pas here, stomaku nuk do të jetë në gjendje të prodhojë substancën e acidit në stomak, sepse enzimat dhe qelizat kërkojnë kohë për të prodhuar sasinë e nevojshme të acidit”.

Përtypja jo e rregullt

Procesi i përtypjes është i nevojshëm për të kthyer ushqimin në grimca të vogla. Këshillohet që çdo kafshatë të përtypet 30 herë sepse stomaku do të kryejë funksionin në mënyrën e duhur.

Mungesa e fibrave në ushqime

Fibrat janë komponenti jetik i çdo diete e cila ndihmon në parandalimin e kapsllëkut. Sipas Dr. Marilyn Glenville: “ Fibrat mund të shërbejnë si një antibiotik, duke stimuluar rritjen e baktereve miqësore, të nevojshme për sistemin e tretjes”.

Stresi

Mund të shkaktojë probleme serioze, duke nisur nga dhimbja e kokës deri tek presioni i lartë i gjakut. Stresi shkakton fryrje dhe probleme te funksionimit të sistemit të tretjes. Sipas mjekëve nuk duhet të konsumojmë ushqim kur jemi nën stres.

Mungesa e ushtrimeve fizike

Rrit ndjeshëm problemet e sistemit të tretjes, shpjegojnë mjekët. Sipas tyre duke lëvizur trupin gjatë ditës, stimulohet edhe tretja më e shpejtë e ushqimit, duke mos sjellë rëndime në stomak, apo duke shkaktuar dhimbje barku.

Përdorimi i shpeshtë antibiotikëve

Antibiotikët janë të nevojshme në luftën kundër infeksioneve, mirëpo mund të ndikojnë në zhdukjen e baktereve “ të mira” në zorrë si dhe në pamjaftueshmërinë e prodhimit të laktozës, i nevojshëm për procesin e tretjes. Këshillohet përdorimin e vitaminave të lehta.

Anashkalimi i djegies së stomakut

Ndjesia e djegies në stomak në mënyrë të vazhdueshme ka të bëjë me ulçerën. Nëse keni djegie stomaku ju nuk duhet të përdorni alkoolin, kafen, apo salcat pikante, në të kundërt gjendja juaj do të përkeqësohet.

Continue Reading

Shëndeti

10 sëmundje që mund të duken si ankth, por nuk janë

Published

on

Shumë gjendje mjekësore mund të imitojnë simptomat e çrregullimeve të ankthit, gjë që çon shpesh në një diagnozë të pasaktë.

Ankthi përshkruan një ndjenjë të fortë shqetësimi, nervozizmi dhe frike. Çrregullimet e ankthit janë probleme të zakonshme të shëndetit mendor, por ka disa gjendje fizike që shfaqen me simptoma të ngjashme, si:

– Rrahje të shpejta zemre;

-Vështirësi në frymëmarrje;

-Lodhje;

-Marramendje.

Kështu që, është e mundur që dikush të ketë një nga gjendjet më poshtë dhe të diagnostikohet gabimisht me ankth. Po ashtu, është gjithashtu e mundur që ankthi të ekzistojë bashkë me këto sëmundje.

1. Sindroma ortostatike e takikardisë posturale

Një rritje e papritur e rrahjeve të zemrës kur kalon nga pozicioni i shtrirë në këmbë.

Si imiton ankthin: rrahje të shpejta zemre, marramendje, lodhje; shpesh duken si sulme paniku.

Si dallon nga ankthi: Simptomat shkaktohen posaçërisht nga ndërrimi i pozicionit të trupit.

2. Takikardia sinusale e papërshtatshme

Zemra rreh më shpejt se zakonisht, pa shkak të dukshëm.

Si imiton ankthin: rrahje të shpejta zemre janë simptomë e përbashkët.

Si dallon nga ankthi: zemra rreh shpejt edhe në pushim.

3. Endometrioza

Ind i ngjashëm me atë të mitrës rritet jashtë saj, shkakton dhimbje dhe probleme me fertilitetin.

Si imiton ankthin: dhimbja kronike dhe lodhja mund të shkaktojnë stres dhe simptoma ankthi.

Si dallon nga ankthi: simptomat lidhen me ciklin menstrual; dhimbje të forta, cikle të rënda, dhimbje gjatë marrëdhënieve.

4. Sindroma e vezores policistike

Çrregullim hormonal me vezore të mëdha e kiste në sipërfaqe.

Si imiton ankthin: çrregullimet hormonale sjellin ndryshime humori, lodhje dhe irritim.

Si dallon nga ankthi: PCOS shkakton nivele të larta të testosteronit, cikle të parregullta, rritje të qimeve, akne dhe shtim në peshë.

5. Sëmundja inflamatore e zorrëve

Përfshin sëmundjen e Crohn-it dhe kolitin ulçeroz.

Si imiton ankthin: dhimbje barku dhe lodhje që nxisin stres.

Si dallon nga ankthi: diarre kronike, gjak në jashtëqitje, humbje peshe.

6. Hipertiroidizmi

Gjendje ku gjëndra tiroide prodhon tepër hormone.

Si imiton ankthin: rrahje zemre, djersitje, nervozizëm.

Si dallon nga ankthi: Dridhje, humbje peshe pa shkak, ndjeshmëri ndaj nxehtësisë, zmadhim i tiroides.

7. Pamjaftueshmëri e gjëndrave mbiveshkore 

Gjëndat mbiveshkore nuk prodhojnë mjaftueshëm hormone si kortizoli.

Si imiton ankthin: lodhje, dobësi muskulore, tension i ulët.

Si dallon nga ankthi: uri për kripë, humbje peshe, nxirje e lëkurës (hiperpigmentim).

8. Spondiliti ankilozant

Formë e artritit që prek shpinën, shkakton dhimbje dhe ngurtësi kronike.

Si imiton ankthin: dhimbjet e vazhdueshme dhe lodhja nxisin ankth.

Si dallon nga ankthi: dhimbja përmirësohet me aktivitet, përkeqësohet në pushim.

9. Sëmundja Lyme

Infeksion bakterial nga pickimi i rriqrës.

Si imiton ankthin: lodhje, dhimbje koke, “mjegullim truri”, vështirësi përqendrimi.

Si dallon nga ankthi: shfaqje e skuqjes tipike në formë “syri demi”, dhimbje kyçesh, simptoma gripi.

10. Fibromialgjia

Gjendje kronike me dhimbje të përgjithshme në muskuj dhe lodhje.

Si imiton ankthin: dhimbja dhe lodhja sjellin stres të lartë dhe ankth.

Si dallon nga ankthi: prekje e pikave të ndjeshme në trup, çrregullime gjumi, vështirësi mendore.

 

Continue Reading

Shëndeti

Sekreti i frutave të thata për trup më të fortë dhe mendje më të kthjellët

Published

on

Frutat e thata janë një burim i madh antioksidantësh që kontribuojnë në shëndetin tonë afatgjatë.

Më poshtë do të gjeni 4 frutat e thata më të mira që sjellin përfitimet më të shumta për shëndetin.

Arra – Janë të pasura me hekur, kalcium, magnez, vitaminë E, vitaminë B dhe elemente gjurmësh. Ato përmbajnë antioksidantë të fuqishëm që përfitojnë shëndetin e zemrës, trurit dhe zorrëve. Përveç kësaj, arrat përmbajnë melatonin, që ndihmon në luftimin e pagjumësisë, dhe antioksidantët e tyre forcojnë ekuilibrin e hormoneve.

Lajthitë – Të pasura me proteina e ndihmojnë në uljen e kolesterolit të keq. Ato kanë efekt pozitiv në shëndetin kardiovaskular, duke ulur kolesterolin LDL dhe duke forcuar shëndetin e përgjithshëm të trupit.

Bajame – Bajamet janë të shkëlqyera për shëndetin e kockave për shkak të përmbajtjes së lartë të fosforit e kalciumit, rrisin mineralizimin e kockave dhe i mbajnë të forta në afat të gjatë. Burim i shkëlqyer kalciumi për ata që janë intolerantë ndaj qumështit ose vegjetarianë.

Kikirikë – Të pasur me vitaminë B6, e cila është thelbësore për rregullimin e nivelit të sheqerit në gjak dhe krijimin e hemoglobinës. Kantë vitaminë E dhe minerale si kaliumi, magnezi dhe fosfori, të cilat nxisin shëndetin e mirë kardiovaskular. Kikirikët kanë më pak kalori se çdo frut tjetër të thatë dhe përmbajnë antioksidantë që mbrojnë qelizat nga dëmtimi oksidativ.

 

Continue Reading

Të kërkuara