Bota

​Gripi spanjoll: Si dukej bota pas pandemisë së vitit 1918

Published

on

Nëse nuk keni dëgjuar për pandeminë e gripit spanjoll, kriza e koronavirusit ndoshta ka tërhequr vëmendjen tuaj për faktin se ky virus vdekjeprurës u përhap në të gjithë botën në fillim të shekullit 20.

Shpesh referuar si “nëna e të gjitha pandemive”, ajo shkaktoi vdekje midis 40 dhe 50 milionë brenda dy vjetësh, midis 1918 dhe 1920 – sipas Organizatës Botërore të Shëndetit dhe Qendrave për Kontrollin e Sëmundjeve (CDC).

Shkencëtarët dhe historianët besojnë se një e treta e popullsisë së botës, e cila në atë kohë numëronte rreth 1.8 miliardë njerëz, ishte e infektuar.

Dhe gripi shkaktoi gjithsej më shumë vdekje sesa vetë Lufta e Parë Botërore, e cila u dha fund në një kohë kur sëmundja kishte filluar të përhapet.

Ndërsa e gjithë bota reagon ndaj krizës COVID-19, le të shohim nga afër pandeminë e fundit që e varrosi botën në vend – dhe si dukej kur përfundoi më në fund?

Në vitin 1918, mjekësia dhe shkenca ishin shumë më të kufizuara në luftën kundër sëmundjeve sesa sot.

Mjekët e dinin që kishte mikroorganizma prapa gripit spanjoll dhe se sëmundja mund të transmetohej nga personi në person, por ata ende menduan se ajo ishte shkaktuar nga bakteret dhe jo nga viruset.

Trajtimi ishte gjithashtu i kufizuar – antibiotiku i parë në botë, për shembull, nuk u zbulua deri në vitin 1928.

Vaksina e parë e gripit u bë e disponueshme për publikun në vitet 1940. Është e rëndësishme të përmendet se atë kohë nuk kishte sistem shëndetësor për të gjithë njerëzit. Edhe në vendet e pasura, sistemi i kanalizimeve publike ishte ende një luks.

“Në vendet e industrializuara, shumica e mjekëve ose kanë punuar vetë ose janë financuar nga bamirësitë ose institucione fetare, dhe shumë njerëz nuk kanë qasje në to,” tha Laura Spini, një gazetare e shkencës dhe autore e “The Pale Rider: The Spanish Flu”.

Për t’i bërë gjërat edhe më keq, gripi spanjoll sulmoi në një mënyrë që nuk ishte parë më parë në pandemitë e gripit, të tilla si ajo në 1889-90, e cila vrau më shumë se një milion njerëz në të gjithë botën.

Shumica e viktimave ishin midis moshës 20 dhe 40-vjeç, dhe burrat u prekën në mënyrë disproporcionale – ndoshta pasi pandemia mendohet të ketë filluar në kampe ushtarake të mbipopulluara në Frontin Perëndimor dhe të përhapet ndërsa trupat u kthyen në shtëpi pas Luftës së Parë Botërore.

Një studim i vitit 2020 i udhëhequr nga studiuesi i Harvardit Robert Barrot vlerësoi se megjithëse rreth 0.5 për qind e popullsisë së atëhershme amerikane vdiqën nga gripi spanjoll (rreth 550,000 njerëz), 5.2 për qind e popullsisë në Indi u prek, ose rreth 17 milionë vdekje.

Pasojat për ekonominë ishin të mëdha. Barrot dhe ekipi i tij vlerësuan se pandemia çoi në një rënie mesatare prej 6 për qind të produktit të brendshëm bruto në të gjitha vendet.

“Viktimat e Luftës së Parë Botërore dhe gripit spanjoll çuan në një katastrofë të vërtetë ekonomike”, thotë shkrimtarja Katarina Arnold, autore e librit ‘Pandemic 1918’.

Continue Reading

Bota

​Zelensky shpreh mirënjohje për SHBA: Na duhet paqja

Published

on

By

Presidenti i Ukrainës, Volodymyr Zelensky edhe një herë ka sqaruar se janë mirënjohës për të gjithë mbështetjen që kanë marrë nga Shtetet e Bashkuara të Amerikës.

Volodymyr Zelensky edhe një herë ka theksuar se garantimi I sigurisë, është çelësi për paqe.

“Si rezultat i këtyre ditëve, ne shohim një mbështetje të qartë nga Evropa. Edhe më shumë unitet, edhe më shumë vullnet për bashkëpunim. Të gjithë janë të bashkuar për çështjen kryesore – që paqja të jetë reale, ne kemi nevojë për garanci reale të sigurisë. Dhe ky është pozicioni i gjithë Evropës – i gjithë kontinentit. Mbretëria e Bashkuar, Bashkimi Evropian, Turqia. Sigurisht, ne e kuptojmë rëndësinë e Amerikës dhe jemi mirënjohës për të gjithë mbështetjen që kemi marrë nga Shtetet e Bashkuara. Nuk ka pasur ditë që të mos kemi ndjerë mirënjohje. Është mirënjohje për ruajtjen e pavarësisë sonë – qëndrueshmëria jonë në Ukrainë bazohet në atë që partnerët tanë po bëjnë për ne – dhe për sigurinë e tyre. Ajo që na duhet është paqja, jo lufta e pafund. Dhe kjo është arsyeja pse ne themi se garancitë e sigurisë janë çelësi për këtë”, ka shkruar ai në X.

Continue Reading

Bota

Tarifat ndaj Kanadasë dhe Meksikës do të hyjnë në fuqi të martën

Published

on

By

Tarifat amerikane ndaj Kanadasë dhe Meksikës do të hyjnë në fuqi të martën, por niveli i tyre do të vendoset nga presidenti Donald Trump”, kështu ka deklaruar Sekretari amerikan i Tregtisë, Howard Lutnick.

Trump ka kërcënuar me vendosjen e një tarife prej 25% mbi importet nga dy fqinjët e SHBA-së. Lutnick konfirmoi të dielën se tarifat do të zbatohen siç është planifikuar, por detajet e sakta do të varen nga negociatat.

Ndërkohë, një tarifë prej 10% për importet kineze pritet gjithashtu të hyjë në fuqi, si pjesë e masave kundër asaj që SHBA e konsideron mungesë veprimi nga Pekini për të ndaluar rrjedhën e fentanilit drejt Amerikës. Nëse këto masa zbatohen, tarifat mbi eksportet kineze në SHBA do të arrijnë në 20%, duke përfshirë një tarifë ekzistuese prej 10% të vendosur një muaj më parë.

Media shtetërore kineze ka raportuar se Pekini ka përgatitur një seri kundërmasash, duke rritur rrezikun e një lufte tregtare të gjerë mes dy superfuqive ekonomike. Sipas gazetës shtetërore Global Times, masat hakmarrëse mund të synojnë produktet bujqësore dhe ushqimore amerikane.

Analistët vlerësojnë se Kina ende synon të shmangë një luftë tregtare të plotë dhe të negociojë një armëpushim me administratën Trump, por deri më tani nuk ka pasur asnjë shenjë të një marrëveshjeje mes dy vendeve. Trump ka deklaruar vazhdimisht se tarifat janë një mjet efektiv për të korrigjuar pabarazitë tregtare dhe për të mbrojtur prodhimin në SHBA.

Kanadaja ka kundërshtuar ashpër tarifat, duke theksuar se ato do të dëmtojnë të dyja ekonomitë. Ministrja kanadeze e Tregtisë së Brendshme, Anita Anand, ka zhvilluar takime me zyrtarë në Uashington dhe ka paralajmëruar një përgjigje të ashpër.

Ne jemi të përgatitur për çdo eventualitet, por do të mbrojmë ekonominë tonë në çdo hap,” deklaroi Anand për CBC Neës.

Muajin e kaluar, Kanadaja përgatiti një listë me mallra amerikane me vlerë 30 miliardë dollarë, të cilat mund të goditen me tarifa hakmarrëse. Në këtë listë përfshihen produkte të përditshme si makaronat, veshje dhe parfume.

Përveç masave ndaj Kanadasë, Meksikës dhe Kinës, Trump ka njoftuar gjithashtu një tarifë prej 25% për importet e çelikut dhe aluminit, që do të hyjë në fuqi më 12 mars. Gjithashtu, ai ka kërcënuar me tarifa doganore “reciproke” për vendet individuale dhe një tarifë prej 25% për Bashkimin Evropian.

Continue Reading

Bota

Iran: Javad Zarif jep dorëheqjen

Published

on

Mohammad Javad Zarif, ish-ministri i Jashtëm i Iranit dhe një avokat i negociatave reformiste me Perëndimin, ka dhënë dorëheqjen pas presionit të ashpër nga fraksionet konservatore të vendit. Zarif, i njohur për rolin e tij në negociatat që çuan në marrëveshjen bërthamore të vitit 2015, shpalli dorëheqjen përmes një postimi në internet, duke theksuar se ishte larguar pas një periudhe të vështirë në karrierën e tij.

Dorëheqja e tij pasoi edhe shkarkimin e Abdolnaser Hemmati si ministër i Ekonomisë nga ligjvënësit konservatorë. Kundërshtarët e Zarifit, përfshirë ata që janë pro vijës së ashpër, e kanë akuzuar për dobësimin e monedhës kombëtare dhe për ndikimin e tij në ekonominë e Iranit./UBTNews/

Continue Reading

Bota

Rreth 2.100 hektarë të djegur nga zjarri pyjor në Japoninë verilindore

Published

on

By

Rreth 2.100 hektarë tokë janë djegur nga zjarri pyjor që filloi më 26 shkurt në Japoninë verilindore.

Sipas lajmit të transmetuesit publik NHK, zyrtarët në një deklaratë në lidhje me zjarrin në qytetin Ofunato të prefekturës Iwate, thanë se rreth 2.100 hektarë tokë janë djegur nga zjarri pyjor, duke theksuar se operacionet për shuarjen e zjarreve po vazhdojnë me mbi 2.000 zjarrfikës.

Autoritetet thanë se tymi po lëviz drejt zonave të banuara dhe më shumë se 80 ndërtesa janë dëmtuar.

Zyrtarët gjithashtu theksuan se rreth 1.200 banorë të qytetit janë evakuuar për shkak të zjarreve.

Guvernatori i Ofunatos, Fuchigami Kiyoshi, shprehu shqetësimin se flakët mund të përhapen edhe më tej.

Autoritetet raportuan se një trup i djegur është gjetur gjatë operacioneve në zonë më 27 shkurt.

Continue Reading

Të kërkuara