Bota

​Gripi spanjoll: Si dukej bota pas pandemisë së vitit 1918

Published

on

Nëse nuk keni dëgjuar për pandeminë e gripit spanjoll, kriza e koronavirusit ndoshta ka tërhequr vëmendjen tuaj për faktin se ky virus vdekjeprurës u përhap në të gjithë botën në fillim të shekullit 20.

Shpesh referuar si “nëna e të gjitha pandemive”, ajo shkaktoi vdekje midis 40 dhe 50 milionë brenda dy vjetësh, midis 1918 dhe 1920 – sipas Organizatës Botërore të Shëndetit dhe Qendrave për Kontrollin e Sëmundjeve (CDC).

Shkencëtarët dhe historianët besojnë se një e treta e popullsisë së botës, e cila në atë kohë numëronte rreth 1.8 miliardë njerëz, ishte e infektuar.

Dhe gripi shkaktoi gjithsej më shumë vdekje sesa vetë Lufta e Parë Botërore, e cila u dha fund në një kohë kur sëmundja kishte filluar të përhapet.

Ndërsa e gjithë bota reagon ndaj krizës COVID-19, le të shohim nga afër pandeminë e fundit që e varrosi botën në vend – dhe si dukej kur përfundoi më në fund?

Në vitin 1918, mjekësia dhe shkenca ishin shumë më të kufizuara në luftën kundër sëmundjeve sesa sot.

Mjekët e dinin që kishte mikroorganizma prapa gripit spanjoll dhe se sëmundja mund të transmetohej nga personi në person, por ata ende menduan se ajo ishte shkaktuar nga bakteret dhe jo nga viruset.

Trajtimi ishte gjithashtu i kufizuar – antibiotiku i parë në botë, për shembull, nuk u zbulua deri në vitin 1928.

Vaksina e parë e gripit u bë e disponueshme për publikun në vitet 1940. Është e rëndësishme të përmendet se atë kohë nuk kishte sistem shëndetësor për të gjithë njerëzit. Edhe në vendet e pasura, sistemi i kanalizimeve publike ishte ende një luks.

“Në vendet e industrializuara, shumica e mjekëve ose kanë punuar vetë ose janë financuar nga bamirësitë ose institucione fetare, dhe shumë njerëz nuk kanë qasje në to,” tha Laura Spini, një gazetare e shkencës dhe autore e “The Pale Rider: The Spanish Flu”.

Për t’i bërë gjërat edhe më keq, gripi spanjoll sulmoi në një mënyrë që nuk ishte parë më parë në pandemitë e gripit, të tilla si ajo në 1889-90, e cila vrau më shumë se një milion njerëz në të gjithë botën.

Shumica e viktimave ishin midis moshës 20 dhe 40-vjeç, dhe burrat u prekën në mënyrë disproporcionale – ndoshta pasi pandemia mendohet të ketë filluar në kampe ushtarake të mbipopulluara në Frontin Perëndimor dhe të përhapet ndërsa trupat u kthyen në shtëpi pas Luftës së Parë Botërore.

Një studim i vitit 2020 i udhëhequr nga studiuesi i Harvardit Robert Barrot vlerësoi se megjithëse rreth 0.5 për qind e popullsisë së atëhershme amerikane vdiqën nga gripi spanjoll (rreth 550,000 njerëz), 5.2 për qind e popullsisë në Indi u prek, ose rreth 17 milionë vdekje.

Pasojat për ekonominë ishin të mëdha. Barrot dhe ekipi i tij vlerësuan se pandemia çoi në një rënie mesatare prej 6 për qind të produktit të brendshëm bruto në të gjitha vendet.

“Viktimat e Luftës së Parë Botërore dhe gripit spanjoll çuan në një katastrofë të vërtetë ekonomike”, thotë shkrimtarja Katarina Arnold, autore e librit ‘Pandemic 1918’.

Continue Reading

Bota

Netanyahu: Palestinezët duhet të kenë mundësinë të qëndrojnë në Gaza apo të largohen

Published

on

By

Kryeministri izraelit Benjamin Netanyahu ka deklaruar se palestinezët duhet të kenë mundësinë të zgjedhin nëse duan të qëndrojnë në Rripin e Gazës apo të largohen.

Nëse duan të qëndrojnë, mund të qëndrojnë, por nëse duan të largohen, duhet të jenë në gjendje të largohen. Ky nuk duhet të jetë burg. Njerëzve duhet t’u jepet e drejta e zgjedhjes së lirë,” tha Netanyahu gjatë një konference për media me presidentin amerikan Donald Trump në Shtëpinë e Bardhë.

Netanyahu shtoi se palestinezët duhet të kenë të drejtën të vetëqeverisen, por disa kompetenca, përfshirë sigurinë, duhet të mbeten nën kontrollin izraelit. Ai gjithashtu vlerësoi rolin e presidentit Trump, duke theksuar se “paqa rajonale është e mundur nën udhëheqjen e tij” dhe se bashkëpunimi mund të çojë në një marrëveshje të gjerë që përfshin gjithë Lindjen e Mesme.

Presidenti amerikan Donald Trump, nga ana e tij, foli për bisedimet e planifikuara me Iranin, duke deklaruar se “Irani është i gatshëm të bisedojë” pas tensioneve të fundit.

Ne planifikuam bisedime dhe ata duan të flasin. Ata kanë marrë një goditje të madhe,” tha Trump. I pyetur për mundësinë e një sulmi tjetër ndaj Teheranit, ai theksoi: “Shpresoj të mos detyrohemi për këtë.

Presidenti amerikan shtoi se në kohën e duhur mund të shqyrtohet edhe heqja e sanksioneve ndaj Iranit.

Trump po ashtu njoftoi se SHBA ka hequr disa sanksione ndaj Sirisë me kërkesë të vendeve të rajonit dhe të kryeministrit Netanyahu, për t’i dhënë një mundësi administratës së Damaskut. Ai tha se ishte “i impresionuar” nga presidenti sirian Ahmed al-Sharaa, duke e vlerësuar për sfidat me të cilat është përballur.

Ndërkohë, lidhur me situatën në Ukrainë, Trump konfirmoi se SHBA do të dërgojë më shumë armë. “Ata duhet të jenë në gjendje të mbrojnë veten. Ukraina është nën sulme të ashpra dhe ne do t’i mbështesim,” deklaroi ai.

Në përfundim, Netanyahu bëri të ditur se e ka nominuar presidentin Trump për Çmimin Nobel për Paqe, duke ia dorëzuar personalisht letrën e nominimit.

Continue Reading

Bota

Zelensky zëvendëson ambasadoren e Ukrainës në SHBA, pas kërkesës së Trump

Published

on

By

Presidenti ukrainas, Volodymyr Zelensky ra dakord të zëvendësojë ambasadoren e Ukrainës në Shtetet e Bashkuara, Oksana Markarova, gjatë një telefonate të kohëve të fundit me presidentin e SHBA-së Donald Trump, raportoi ”Financial Times”.

Të dyja palët tani janë në bisedime për pasardhësit e mundshëm, të cilët do të kenë nevojë për miratimin nga të dy vendet”, tha gazeta britanike, duke cituar dy persona të njohur me çështjen.

Markarova, e cila ka shërbyer si ambasadore në Uashington që nga viti 2021, është kritikuar nga disa republikanë për lidhje shumë të ngushta me Partinë Demokrate.

Zëvendësimi i saj mund të jetë një përpjekje e Zelensky për të qetësuar Trump gjatë një kohe të ndjeshme për Ukrainën.

Javën e kaluar, Uashingtoni me dërgesat e armëve të miratuara më parë, ndërsa Rusia vazhdoi sulmet e rënda me raketa dhe dronë më shumë se tre vjet pas pushtimit të saj të plotë në Ukrainë.

Zelensky thuhet se planifikon të njoftojë zëvendësimin e Markarova javën e ardhshme si pjesë e një riorganizimi më të gjerë të kabinetit, sipas gazetës, e cila citoi burime të brendshme.

Presidenti ukrainas e ka riorganizuar kabinetin e tij disa herë që nga fillimi i luftës./atsh

Continue Reading

Aktualitet

Netanyahu nominon Trumpin për Nobel

Published

on

Kryeministri i Izraelit, Benjamin Netanyahu, i ka thënë presidentit amerikan, Donald Trump, se do ta nominojë për çmimin Nobel për Paqe.

Dy liderët u takuan për herë të parë të hënën në mbrëmje, sipas kohës në SHBA, për herë të parë që kur u mbyll lufta me Iranin.

Trumpi pritej t’i bënte presion Netanyahut për një armëpushim në Gazë. Në fillim të takimit, Netanyahu ia dha një letër Trumpit, për të cilën ai ka thënë se ia ka dërguar komitetit për çmimin Nobel për Paqe, duke lavdëruar përpjekjet e Trumpit për t’iu dhënë fund luftimeve në Lindjen e Mesme.

“Dua të shpreh vlerësimin dhe admirimin jo vetëm të të gjithë izraelitëve, por të popullit hebre”, ka thënë Netanyahu para se ta prezantonte letrën. “Ju e meritoni këtë”, ka shtuar ai.

Vetë Trumpi në disa raste ka thënë se e ka merituar çmimin Nobel për paqe, pasi siç ka thënë, ka ndalur disa luftëra. Këtu në raste të ndryshme ka përmendur edhe çështjen Kosovë-Serbi.

Continue Reading

Bota

Netanyahu nominon presidentin Trump për çmimin Nobel për Paqen

Published

on

By

Kryeministri izraelit, Benjamin Netanyahu tha se ka nominuar presidentin e SHBA-së Donald Trump për çmimin Nobel për Paqen, duke e lavdëruar atë për promovimin e përpjekjeve për paqe në rajone të shumta.

Netanyahu e bëri njoftimin në fillim të një darke të përbashkët në Shtëpinë e Bardhë, ku i dorëzoi Trumpit një kopje të letrës që ai i dërgoi Komitetit të Nobelit.

Po ju nominoj për Çmimin e Paqes, i cili është plotësisht i merituar, dhe duhet ta merrni atë,” tha Netanyahu para kamerave.

Ai e përshkroi Trumpin si një udhëheqës “që po farkëton paqen ndërsa flasim, në një vend dhe një rajon pas tjetrit”.

Trump u përgjigj ”faleminderit shumë. Duke ardhur nga ju në veçanti, kjo është shumë domethënëse”.

Shtetet e Bashkuara janë aleati më i rëndësishëm i Izraelit./atsh

Continue Reading

Të kërkuara