Shëndeti

Çfarë e shkakton ankthin?

Makthet nuk janë vetëm të frikshme dhe traumatike, ato mund të kenë edhe pasoja shëndetësore.

Published

2 years ago

January 16, 2023

UBT news

Të kesh disa makthe në vit është krejtësisht normale, por kur ato bëhen të shpeshta, ato mund të dëmtojnë cilësinë e gjumit, e në këtë mënyrë edhe shëndetin.

Makthet nuk janë vetëm të frikshme dhe traumatike, ato mund të kenë edhe pasoja shëndetësore.

Sipas WebMD, ankthet ndodhin gjatë gjumit REM dhe janë të ndryshëm nga ëndrrat e këqija. Domethënë, për shkak të ëndrrave të këqija, nuk do të zgjohemi në mes të natës, por për shkak të makthit, do të ndërpresim gjumin dhe do të zgjohemi papritur nga frika ose paniku.

Edhe pse është normale të keni ankthe herë pas here, ankthet e shpeshta mund të ndikojnë në cilësinë e gjumit tuaj dhe rrjedhimisht në shëndetin tuaj.

Fondacioni Sleep shpjegon se si ankthet e shpeshta mund të ndikojnë në disponimin tonë gjatë ditës, si dhe në aftësitë tona njohëse. Ata gjithashtu mund të ndryshojnë zakonet e gjumit nëse personi ka frikë të shkojë të flejë në mënyrë që të mos rijetojë ngjarjet traumatike në ëndërr. Mungesa e gjumit është lidhur me dëmtimin e shëndetit kardiovaskular dhe shëndetin e përgjithshëm të organizmit përmes studimeve të shumta.

Ëndrrat dhe ankthet janë ende një mister për shkencëtarët, por ka disa faktorë që mund të rrisin shpeshtësinë e maktheve dhe të dëmtojnë cilësinë e gjumit:

Ankthi dhe stresi – Stresi i përditshëm mund të ndikojë në gjumin dhe shfaqjen e maktheve, veçanërisht nëse jemi të shqetësuar për punën ose shkollën. Ato gjithashtu ndodhin më shpesh nëse kemi disa ngjarje të mëdha përpara nesh, si një prezantim i rëndësishëm në punë ose një procedurë mjekësore.

Trauma – Nuk është e pazakontë që të keni makthe pas një ngjarjeje traumatike si dhuna apo humbja e një personi të dashur. Ato janë veçanërisht të zakonshme tek njerëzit me çrregullim të stresit post-traumatik (PTSD) dhe mund të intensifikojnë simptomat e çrregullimit edhe gjatë ditës.

Problemet e shëndetit mendor – Nëse një person vuan nga çrregullimi bipolar, depresioni ose skizofrenia, ka më shumë gjasa të përjetojë makthe. Në raste të tilla, është mirë që ëndrrat e këqija t’ia përmendni mjekut tuaj në mënyrë që të mos bëhen problem serioz.

Medikamentet – Disa ilaçe mund të shkaktojnë makthe, duke përfshirë: antidepresivë, antimikrobikë, beta bllokues, medikamente për presionin e gjakut, medikamente të Parkinsonit dhe stimulues me bazë amfetamine që përdoren për trajtimin e ADHD.

Mungesa e gjumit – Përpos që dëmtojnë cilësinë e gjumit, ankthet mund të shkaktohen edhe nga mungesa e gjumit. Ndryshimet e papritura në modelet e gjumit ose pagjumësia mund të shkaktojnë makthe më të shpeshta.

Ushqimi para gjumit – Ushqimi që hamë para gjumit përshpejton metabolizmin tonë, si dhe aktivitetin e trurit. Nëse ekziston dyshimi se ushqimi po shkakton pagjumësi, një zgjidhje e thjeshtë është të mos hani disa orë para se të shkoni në shtrat.

Filma ose libra të frikshëm – Nuk është një mit, filmat e frikshëm si dhe librat mund të shkaktojnë vërtet makthe. E mira është se nuk keni pse të ndaloni së shikuari, lexoni apo luani lojëra nëse ju japin ankthe, thjesht duhet të zgjidhni një pjesë të ndryshme të ditës për të, jo mbrëmjen.

Si të shmangni ankthet dhe kur të shkoni te mjeku?

Disa ankthe në vit nuk janë për t’u shqetësuar, por nëse ankthet bëhen më të shpeshta, ka mënyra për t’i reduktuar ato. Gjëja më e rëndësishme është të keni një orar të mirë të gjumit, domethënë të shkoni në shtrat në të njëjtën orë çdo natë. Do të ndihmojë gjithashtu nëse eliminojmë alkoolin, kafeinën dhe cigaren dhe shtojmë ushtrime të lehta në programin tonë. Para se të shkojmë në shtrat, duhet të relaksohemi dhe të mos shikojmë filma apo seriale të frikshme dhe të lexojmë libra horror.

Nëse asnjë nga këto nuk ndihmon, ankthet po bëhen më të shpeshta dhe ndodhin të paktën një herë në javë, duhet patjetër të kontaktojmë një mjek për ndihmë. Ekspertët do të ndihmojnë në zbulimin e shkakut të maktheve dhe kështu do të përpiqen t’i heqin qafe ato.

Shëndeti

Ju dridhen shpesh duart? Ja kur është koha për vizitë tek mjeku!

Published

2 days ago

November 19, 2024

Albina Zeneli

Mund ta vëreni shpesh që ju ndodhë si fenomen dhe nuk është aspak e këndshme. Në artikullin e mëposhtëm do t’i diskutojmë arsyet se pse mund të keni kohë pas kohe dridhje të duarve qoft në mëngjes, kur po pini kafe apo edhe kur shkruani mesazhe në telefon. Mos u shqetësoni sepse si fillim nuk jeni të vetmit, kjo dridhje e njohur ndryshe si tremor është një nga çrregullimet më të zakonshme të lëvizjes, ku shfaqet tek duart.

Çka e shkakton dridhjen? Duke filluar nga teprimi me kafeinën deri te sëmundjet si Parkinsoni, dridhja e duarve vjen si pasojë e një sërë shkaqesh të fshehta.

Çfarë ndodhë nëse ju dridhen duart?

Një “destabilizim” në duar është normale, e këtë e shkakton tremori fiziologjik dhe këto dridhje normale mund të shkaktohen, por edhe të çrregullohen si pasojë e konsumimit të madh të kafesë, apo kur jeni ekspozuar stresit kronik. Shmangia e shujtave dhe marrja e disa ilaçeve të caktuara mund ta shkaktojë këtë dridhje.

Rreth gjysma e nejçëve në botë së paku kanë nga një anëtar që kohë pas kohe ka ‘sulme’ të tilla, ilaçet mund të ndihmojnë, por një numër i madh i njerëzve nuk i përdorin dhe ndihen mirë edhe pa to. Në raste të rralla, dridhja mund të jetë shenjë e hershme për sëmundje të Parkinson-it apo sklerozë multiple. /UBT News/

Shëndeti

Dalin rezultatet/Sa orë duhet të qëndrojmë në telefon?

Published

3 days ago

November 18, 2024

Albina Zeneli

Në një botë gjithnjë e më të digjitalizuar, shumica kalojnë orë të tëra para ekraneve të telefonave, kompjuterëve dhe pajisjeve tjera. Por, sa është shumë? Mjekët dhe ekspertët e shëndetit të syve ngrejnë alarm se përdorimi i tepërt i këtyre pajisjeve mund të ketë pasoja serioze për shëndetin tonë fizik dhe mendor.

Rekomandimet për përdorimin e pajisjeve digjitale

Një nga këshillat kryesore është të bëjmë pauza të shkurtra pas çdo periudhe 20 minutash përdorimi të një ekrani. Ky është njohur si rregulli i “20-20-20”, sugjeron që pas çdo 20 minutash përdorimi të telefonit a kompjuterit, të shikojmë një objekt në distancë prej 20 metra për të paktën 20 sekonda.

Ky veprim ndihmon në reduktimin e lodhjes së syve dhe përmirëson fokusin, specialistët rekomandojnë për të mbajtur balancë të shëndetshme, adoleshentët dhe të rriturit nuk duhet të kalojnë më shumë se 2-3 orë në ditë para ekraneve. Kjo periudhë rritet kur bëhet fjalë për punë të nevojshme për shkollë apo profesion.

Pasojat e shfrytëzimit të tepërt të pjisjeve digjitale

Këto orë të shumta para ekranit mund të shkaktojnë probleme, si lodhje të syve, përkeqësim të vizionit, dhimbje koke dhe probleme të përqendrimit. Qëndrimi i tepërt para ekraneve ndikon negativisht në shëndetin mendor, duke çuar në ankth, stres dhe depresion, sidomos kur përdorimi është i shoqëruar me ngarkesë emocionale si p.sh., rrjetet sociale. Përveç kësaj, mungesa e aktivitetit fizik për shkak të qëndrimit ulur çon në obezitet e probleme me shëndetin kardiovaskular

Si të reduktojmë kohën përpara ekraneve?

Ekspertët sugjerojnë disa mënyra për të reduktuar përdorimin e pajisjeve digjitale dhe për të ruajtur një ekuilibër më të shëndetshëm në jetën tonë:

Vendosni kufizime:Përdorni aplikacione që monitorojnë dhe kufizojnë kohën që kaloni para ekranit.

Pauza aktive: Përdorni pauzat për të bërë aktivitet fizik, si ecje, shtrirje apo ushtrime të thjeshta.

Shpërndarja e kohës: Organizoni ditën me kohë të dedikuar për aktivitete offline, si leximi, kalimi kohë me familjen apo miqtë, dhe ushtrime fizike.

Lidhjet shoqërore jashtë ekranit: Merrni pjesë në aktivitete shoqërore jashtë dhe mundësitë për të marrë frymë fresh. /UBT News/

Shëndeti

Mos e mbani asnjëherë teshtimën tuaj!

Published

3 days ago

November 18, 2024

Albina Zeneli

Tani që jemi në mes të sezonit të ftohtë e të viruseve të ndryshme, duhet të kujdesemi edhe për t’iu shmangur gripit më të keq me të cilin kemi luftuar ndonjëherë, ama situata e pandemisë na ka bërë të frikësohemi nga një teshtimë në publik. Për këtë arsye shpesh mundoheni ta mbani duke mbyllur gojën dhe hundën. Shumica e bëjnë këtë nga mirësjellja dhe respekti. Por, çka nëse vazhdojmë të mbytemi nga teshtitjet tona?

Teshtitja në ambiente të mbyllura me shumë njerëz është arsye e shkëlqyer për t’i mbajtur të gjithë sytë nga ju, por a do të thotë kjo se është mirë ta mbani atë?

Teshtitja është mënyra si sistemi i frymëmarrjes largon irrituesit si poleni, pluhuri ose mikrobet. Sipas Shoqatës Amerikane të Pulmonarëve, dhjetëra mijëra pika kërcejnë nga hunda me shpejtësi deri në 160 km/orë, shumë njerëzve duket se u vjen turp të teshtinin e përmbahen, gjë që mbart rreziqe.

Obstruksioni i rrugëve të frymëmarrjes gjatë teshtitjes mund të rrisë presionin e ushtruar mbi to me 20 herë gjatë teshtitjeve.

Janë disa arsye pse nuk duhet të mbani teshtitjen:

Mbajtja e forcës së teshtitjes çon në ndjenjë të peshës shtesë në gjoks. “Duke shtrydhur diafragmën, muskuli i kraharorit që na ndihmon të marrim frymë ka më shumë gjasa të ndiejë më shumë presion në gjoks dhe madje edhe në brinjë”, tha Jason Abramowitz, një otolaringolog në New Jersey.

Thyerja e daulles është ndërlikim i mundshëm i teshtitjes së moderuar. “Hunda dhe veshët janë të lidhur me tubin Eustachian”, shpjegon doktor Abramowitz, duke shtuar se “rritja e presionit nga mbajtësja e teshtitjes transmetohet në vesh, duke dëmtuar daullen e veshit”.

Mbajtja e teshtitjes drejton përmbajtjen e hundës drejt veshëve, duke rritur shanset për transmetimin e mikrobeve, për rrjedhojë rrezikun e otitit. Rekomandohet që teshtima të mos mbahet. Ndaj kujdesemi të teshtijmë në këndin e brendshëm të bërrylit, përdorni peshqir letre që e hedhim në koshin e plehrave dhe i lajmë duart pas teshtitjes për të shmangur shpërndarjen e pikave. /UBT News/

Shëndeti

Kujdes nga djersitja gjatë natës, trupi po përpiqet të ju paralajmëroj diçka!

Published

3 days ago

November 18, 2024

Albina Zeneli

Përvoja e djersitjes gjatë natës është e njohur për shumë gra, veçanërisht ato që i afrohen menopauzës. Këto rritje të papritura të temperaturës gjatë gjumit shoqërohen me djersitje të bollshme të fytyrës dhe pjesës së sipërme të trupit. Ky fenomen mund të ndikojë seriozisht në cilësinë e gjumit dhe të prishë shëndetin e përgjithshëm.

Çfarë janë djersitjet e natës?

Termi “djersitje natën” i referohet rritjes së papritur të temperaturës së trupit gjatë gjumit, të shoqëruar me djersitje të bollshme të fytyrës dhe të pjesës së sipërme të trupit. Këto djersitje mund të zgjasin nga disa deri 10 minuta e pasohen nga ndjesia e të ftohtit pasi temperatura kthehet në nivele normale.

Shkaqet e mundshme të djersitjeve të natës

Ndryshimet hormonale: Djersitjet e gjumit janë gjatë tranzicionit të menopauzës, pasi ndryshimet hormonale ndikojnë në termorregullimin e trupit.

Mjekimi: Disa medikamente, të tilla si antidepresantët dhe neuroleptikët, mund të shkaktojnë djersitje gjatë natës si efekt anësor.

Faktorët psikologjikë: Ankthi dhe stresi mund të ndikojnë në rregullimin e temperaturës së trupit.

Ndryshimet në gjumë: Ndryshimet e papritura në zakonet e gjumit mund të ndikojnë në shfaqjen e djersitjeve gjatë natës.

Si të menaxhoni djersitjet e natës?

Rregulloni temperaturën e dhomës: Sigurohuni të jetë ideale për të fjetur duke kufizuar numrin e jorganëve në shtrat e zgjedhur rroba të lehta për gjumë.

Shmangni alkoolin dhe ushqimet pikante: Shmangni pirjen e alkoolit para gjumit dhe ushqimet pikante që mund të ndikojnë në termorregullimin e trupit.

Teknikat e relaksimit: Aplikoni teknika si joga ose ushtrime të frymëmarrjes para gjumit për të reduktuar ankthin dhe stresin.

Nëse djersitjet e natës janë të shpeshta ose shkaktojnë shqetësime të rënda, është e rëndësishme të konsultoheni me mjekun, djersitjet e natës mund të ndikojnë seriozisht në cilësinë e jetës tuaj dhe është e rëndësishme të gjeni mënyrën e duhur për t’i menaxhuar ato në mënyrë efektive. /UBT News/