

Kuriozitete
Binjakët e lindur nga embrione të ngrira 30 vjet më parë
Embrionet binjake u krijuan për një çift anonim të martuar duke përdorur inseminim artificial.
Published
3 years agoon
By
Betim GashiNë shtetin amerikan të Tenesit, binjakët lindën nga embrione të ngrira më shumë se 30 vjet më parë.
Besohet të jetë një rekord i ri për embrionet më të gjata të ngrira që rezultojnë në lindje të gjalla, raporton BBC.
Ato janë ruajtur në minus 128 gradë Celsius në azot të lëngshëm që nga 22 prilli 1992.
Rachel Ridgway, nënë e katër fëmijëve nga Oregon, solli në jetë binjakë më 31 tetor të këtij viti. Babai Philip Ridgeway tha se ishte “mahnitëse”.
Binjakët Lydia Ann dhe Timothy Ronald Ridgway mund të vendosin një rekord të ri, sipas Qendrës Kombëtare të Dhurimit të Embrioneve (NEDC), një organizatë private e bazuar në besim që thotë se ka ndihmuar në lindjen e më shumë se 1200 fëmijëve nga embrione të dhuruara.
Mbajtësi i mëparshëm i rekordeve NEDC, Molly Gibson, lindi në vitin 2020 nga një embrion që ishte ngrirë për gati 27 vjet.
Embrionet binjake u krijuan për një çift anonim të martuar duke përdorur inseminim artificial. Burri ishte rreth të 50-tave dhe dhuruesi i vezës ishte 34 vjeç.
Ata u mbajtën në një dhomë në një laborator të fertilitetit në Bregun Perëndimor deri në vitin 2007, kur çifti i dhuroi ato në NEDC në Knoxville, Tennessee që një çift tjetër t’i përdorte në vend të tyre.
Embriologët në klinikën partnere të NEDC, Southeastern Fertility kryen shkrirjen dhe transferimin në mitër në fillim të këtij viti.
Në një deklaratë, NEDC tha se shpresonte se lajmet do të “inkurajonin të tjerët që të përjetonin bekimet e adoptimit të embrionit për veten e tyre”.
Këta janë fëmijët që Ridgways, të cilët kanë katër fëmijë të tjerë të moshës një deri në tetë, i kanë pasur në këtë mënyrë.
“Isha pesë vjeç kur Zoti i dha jetë Lydia dhe Timothy”, tha Philip Ridgway për CNN, duke shtuar se ishte e mahnitshme që ata ishin, në një farë mënyre, fëmijët e tyre më të mëdhenj, edhe pse sapo kishin lindur.
You may like
Kuriozitete
Pasaporta amerikane bie për herë të parë jashtë top 10-shes më të fuqishme në botë
Published
16 hours agoon
October 15, 2025By
UBT News
Për herë të parë në histori, pasaporta e Shteteve të Bashkuara nuk renditet më ndër 10 pasaportat më të fuqishme në botë, sipas Indeksit të Pasaportave Henley, i cili mat sa lehtë mund të udhëtojnë qytetarët e një vendi pa vizë.
Sipas raportit të fundit, të publikuar nga CNN, Singapori kryeson listën me qasje të lirë në 193 destinacione, e ndjekur nga Koreja e Jugut me 190 dhe Japonia me 189 vende.
Ndërkohë, SHBA-të kanë rënë në vendin e 12-të, me qytetarët amerikanë që mund të udhëtojnë pa vizë në 180 shtete.
Kjo shënon një rënie të ndjeshme për pasaportën amerikane, e cila në vitin 2014 mbante vendin e parë, dhe deri në korrik të këtij viti ishte ende pjesë e top dhjetëshes.
Ekspertët thonë se ndryshimet reflektojnë zhvillimet e fundit në politikat e vizave dhe marrëdhëniet diplomatike, që kanë ndikuar në fuqinë globale të pasaportave. /A.Z/UBT News/
Kuriozitete
Nga ADN-ja te parandalimi! Si ndërhyn shkenca në sëmundjet trashëgimore?
Published
20 hours agoon
October 15, 2025By
UBT News
Sipas revistës shkencore Nature, shkencëtarët kanë përdorur për herë të parë teknikën e korrigjimit të gjeneve për të parandaluar një sëmundje të trashëguar të zemrës në fazën më të hershme të zhvillimit të embrionit të njeriut.
Ky studim shënon një hap të rëndësishëm drejt trajtimit të sëmundjeve gjenetike dhe mund të ndihmojë në zvogëlimin e rasteve të tilla te fëmijët e krijuar përmes procedurës së Fertilizimit In Vitro (IVF).
Teknika u përdor për të korrigjuar një mutacion gjenetik që shkakton kardiomiopatinë hipertrofike (HCM) – një sëmundje që shpesh çon në vdekje të papritur, sidomos te atletët e rinj.
HCM ndikon rreth një në 500 persona dhe individët që mbartin një kopje të dëmtuar të gjenit kanë 50% mundësi që ta transmetojnë këtë mutacion te pasardhësit e tyre.
Studimi ishte rezultat i një bashkëpunimi mes Institutit “Salk” në Kaliforni, Universitetit “Oregon Health and Science” dhe Institutit për Shkencat Bazë në Korenë e Jugut.
Shkencëtarët krijuan qeliza burimore nga një biopsi lëkure e një personi të prekur nga HCM, që u modifikuan duke përdorur teknologjinë CRISPR, metodë që lejon ndërhyrje të sakta në ADN njerëzore.
Përmes IVF-së, fertilizuan vezë të shëndetshme me spermatozoidet e një dhuruesi që mbante mutacionin HCM, dhe injektuan komponentët e nevojshëm gjenetikë për të korrigjuar defektin.
Embrionet u lejuan të zhvillohen për disa ditë, por nuk ishin të destinuara për implantim, ky përparim hap rrugën drejt trajtimit të mijëra sëmundjeve të shkaktuara nga mutacione në një gjen të vetëm.
Megjithatë, studiuesit theksojnë se nevojitet kujdes i madh për të shmangur rreziqet e futjes së mutacioneve të padëshiruara, sidomos në qelizat që më vonë mund të bëhen spermë apo vezë.
“Studimi është zhvilluar në përputhje të plotë me udhëzimet etike për redaktimin e gjenomit të njeriut, të përcaktuara nga Akademitë Kombëtare të Shkencave, Inxhinierisë dhe Mjekësisë,” u shpreh profesori Juan Carlos Izpisua Belmonte nga Instituti “Salk”. /A.Z/UBT News/
Teknologji
SpaceX arrin një tjetër arritje historike me Starship
Published
21 hours agoon
October 15, 2025By
UBT News
SpaceX ka shënuar një tjetër moment historik në programin e saj ambicioz hapësinor, pasi raketa Starship përfundoi me sukses fluturimin e saj të 11-të provë nga Starbase në Teksas.
Ky ishte fluturimi i fundit i versionit të dytë të raketës (V2) përpara kalimit në Starship V3, një version më i avancuar dhe më i fuqishëm.
Nisja u realizua në orën 2:23 të mëngjesit,të gjitha fazat e misionit u kryen me saktësi. Ndarja me Super Heavy ishte e suksesshme, ndërsa të dyja pjesët, raketa dhe anija kozmike Starship kryen ulje të kontrolluara: Super Heavy në Gjirin e Meksikës dhe Starship në Oqeanin Indian.
Misioni përfshiu rinisjen e motorit në hapësirë, provë kritike për udhëtimet e ardhshme drejt Hënës dhe Marsit, si dhe lëshimin provë të tetë satelitëve Starlink. Përveç kësaj, SpaceX testoi një strategji të re zbritjeje për Super Heavy, duke përdorur 13 motorë për frenim dhe 5 motorë për fazën përfundimtare, duke rritur sigurinë për versionet e ardhshme të raketës.
Elon Musk ndoqi fluturimin nga Starbase dhe e përshkroi si një “përvojë të menjëhershme dhe prekëse”.
Platforma e lëshimit Pad 1 në Starbase do të përmirësohet për të mbështetur Starship V3, i cili do të jetë 400 metra i lartë dhe do të ketë 42 motorë Raptor, tre më shumë se versioni aktual.
Starship është një sistem hapësinor plotësisht i ripërdorshëm, i aftë të transportojë deri në 150 ton ngarkesë në orbitë.
NASA ka zgjedhur Starship si mjetin për programin Artemis 3, që synon të çojë njerëzit në Hënë në vitin 2027.
Suksesi i Fluturimit 11, i dyti radhazi pas Fluturimit 10, konfirmon besueshmërinë e Starship V2, arritur pas shumë sfidash dhe disa dështimeve spektakolare gjatë provave të mëparshme. /A.Z/UBT News/
Kuriozitete
Gjinia e foshnjës nuk është thjesht çështje fati, zbulon studimi i Harvardit
Published
23 hours agoon
October 15, 2025By
UBT News
Gjinia e një foshnjeje nuk përcaktohet vetëm rastësisht, por është rezultat i një sërë faktorësh biologjikë dhe gjenetikë, të cilët mund të shpjegojnë pse disa familje kanë kryesisht djem, ndërsa të tjera vetëm vajza.
Kjo u konfirmua nga një studim i ri i publikuar në revistën Science Advances.
Studiuesit nga Universiteti i Harvardit analizuan të dhëna nga më shumë se 146,000 shtatzëni, të mbledhura nga 58,000 infermiere në SHBA midis viteve 1956 dhe 2015.
Ata zbuluan se familjet që kishin tre ose më shumë fëmijë të të njëjtës gjini kanë më shumë gjasa që fëmija i ardhshëm të ishte i njëjti seks.
Sipas studiuesit kryesor, Jorge Chavarro, “Nëse tashmë keni dy ose tre vajza dhe po përpiqeni për një djalë, gjasat nuk janë 50-50. Ka më shumë mundësi të keni edhe një vajzë tjetër.”
Rezultatet specifike treguan se: Familjet me tre vajza kishin 58% gjasa që fëmija i katërt të ishte gjithashtu vajzë dhe familjet me tre djem kishin 61% gjasa që të lindte një djalë tjetër.
Faktorët që ndikojnë në gjininë e foshnjës
Një nga faktorët ishte mosha e gruas. Gratë që fillonin të kishin fëmijë pas moshës 28 vjeç kishin pak më shumë gjasa të lindnin fëmijë të së njëjtës gjini, çka mund të lidhet me ndryshime biologjike si rritja e aciditetit në mjedisin vaginal, që mund të favorizojë lindjen e djemve.
Astudimi zbuloi dy gjene të lidhura me gjininë e foshnjës, edhe pse mekanizmi i lidhjes nuk është ende i qartë. Sidoqoftë, sipas Iain Mathieson, profesor i gjenetikës në Universitetin e Pensilvanisë, rezultatet mbi faktorët gjenetikë duhet interpretuar me kujdes, pasi mostra ishte e kufizuar dhe mund të ndikoheshin nga faktorë të tjerë jo të përfshirë.
Edhe pasi u përjashtuan faktorë si abortet apo foshnjat e humbura gjatë lindjes, modeli mbeti i njëjtë, gjinia e foshnjës nuk është çështje fati.
Në të ardhmen, studiuesit synojnë të hetojnë më tej ndikimin e faktorëve të tjerë, si:
Stili i jetesës
Dieta
Ekspozimi ndaj kimikateve në mjedis
Ndërkohë, faktorë tjerë si raca, grupi i gjakut, BMI-ja apo gjatësia nuk duket të kenë ndikim të drejtpërdrejtë. Vlen të theksohet se mostra e studimit nuk përfaqëson popullsinë e përgjithshme, pasi përbëhej vetëm nga infermiere.
Ky studim sfidon idenë se gjinia e një foshnjeje është rastësore dhe sugjeron se biologjia dhe faktorët gjenetikë mund të luajnë një rol të rëndësishëm në këtë proces. /A.Z/UBT News/

Dogana ndalon 110 litra vaj ulliri të padeklaruar në Vërmicë

“Të parët dhe të fundit”, drama që sfidon moralin dhe ndërgjegjen njerëzore në Teatrin “Metropol”

Lista Serbe i drejtohet sërish Gjykatës Kushtetuese

Pas një pauze të gjatë, Era Istrefi rikthehet me 2 in 1!

Trump thotë se Izraeli mund të rifillojë operacionet në Gaza nëse Hamasi nuk zbaton kushtet e armëpushimit

Vazhdon sot seanca gjyqësore ndaj ish-kryeshefit të KEK-ut, Nagip Krasniqi

Bastiset një shtëpi në Leposaviq, gjenden emblema dhe jelek i ushtrisë serbe

Dogana sekuestron telefona të rinj të padeklaruar në Prishtinë

Moti sot
Të kërkuara
-
Vendi2 months ago
Profesori i UBT-së, Bahri Gashi, pjesë e rrjetit prestigjioz ndërkombëtar të recensimit shkencor në Taylor & Francis
-
Lajmet3 months ago
BSc në Shëndet Publik dhe Shkenca Mjekësore në UBT – Investim për të ardhmen e shëndetit të popullatës
-
Rajoni3 weeks ago
Policia, FSK-ja dhe Shërbyesit Civilë përfitojnë bursë 20 për qind në programet Master Shkenca Politike dhe Studime të Sigurisë në UBT
-
Lajmet nga UBT1 month ago
Votoni për UBT-në dhe Rektorin Hajrizi në Triple E Awards: Dy nominime të reja ndërkombëtare për institucionin dhe Kosovën