Shëndeti

​A e penalizon gjumin stresi apo e favorizon atë?

Është e zakonshme të mendosh se stresi të mban zgjuar natën, por disa forma stresi kanë efektin e kundërt: ato rrisin nevojën për gjumë.

Published

on

A shkoni ndonjëherë në shtrat shumë më herët se zakonisht në fund të një dite të ngarkuar?, shkruan fokus.it.

Është e zakonshme të mendosh se stresi të mban zgjuar natën, por disa forma stresi kanë efektin e kundërt: ato rrisin nevojën për gjumë.

Një studim i publikuar në ”Science” ka gjetur arsyen.

Gjumi i shkaktuar nga ankthi rregullon hormonet e stresit dhe qetëson shqetësimet e ditës së nesërme.

Gjumi i gjitarëve dallohet në gjumin REM (ai që karakterizohet nga lëvizjet e shpejta të syve, në të cilin priret të ëndërrojë), dhe jo-REM, më i thelli dhe pa ëndrra. Ata që vuajnë nga çrregullimi i stresit post-traumatik priren të përjetojnë më pak gjumë REM: prandaj mendohet se faza e gjumit në të cilën ëndërroni shërben gjithashtu për të përpunuar emocionet negative dhe ngarkesën e ankthit.

Një ekip studiuesish britanikë dhe kinezë të koordinuar nga ”Imperial College London” ekspozuan një grup minjsh në kontakt me minj të tjerë fizikisht më të fortë, duke shkaktuar të ashtuquajturin stres kronik të humbjes sociale, një model kafshësh ankthi dhe depresioni.

Pas kësaj përvoje, hormonet e sulmit ose fluturimit te brejtësit u ngritën në qiell, siç bëjnë zakonisht te gjitarët e stresuar.

Shkencëtarët monitoruan aktivitetin e trurit të minjve gjatë gjumit dhe zbuluan se një grup specifik i neuroneve (ato të zonës tegmentale ventrale, në trurin e mesëm) reaguan me shumë saktësi ndaj hormoneve të stresit dhe nxitën përgjigjet REM dhe jogjumit.

Aktiviteti i këtyre neuroneve mbeti i vrullshëm për pesë orë, gjatë të cilave, ndërsa minjtë flinin të lumtur, qelizat e trurit dërguan sinjale kimike te neuronet e tjera për të rregulluar hormonet e stresit, duke kërkuar në thelb të mos prodhonin të reja.

Shëndeti

Studim: Jeta në fshat lidhet me rrezik më të lartë për diabet të tipit 1

Published

on

Një studim suedez ka zbuluar se personat që jetojnë në zona rurale gjatë pesë viteve të para të jetës kanë rrezik më të lartë për të zhvilluar diabet të tipit 1, krahasuar me ata që jetojnë në qytete.

Në disa rajone rurale, rreziku është 30 deri në 80% më i lartë se mesatarja kombëtare.

Qytetet e mëdha si Stokholmi dhe Goteborgu shfaqin rrezik më të ulët.

Studiuesit po hetojnë ndikimin e faktorëve mjedisorë si pesticidet apo ekspozimi ndaj infeksioneve.

Continue Reading

Shëndeti

A ndikon soda e bukës kundër problemeve me diabetin?

Published

on

Soda e bukës është një nga produktet që nuk mungon kurrë në kuzhinën tonë, përdoret jo vetëm për gatime të mrekullueshme por edhe për pastrimin me themel të shtëpisë.

Sodës së bukës i janë thurur shumë lavde për aftësinë e saj në trajtimin dhe kurimin e disa sëmundjeve.

Soda e bukës për mbajtjen e diabetit nën kontroll

Soda e bukës përbën linjën e parë të mbrojtjes kundër diabetit dhe për mbajtjen e sëmundjes nën kontroll. Përdorimi kundër sëmundjes rekomandohet të bëhet nëpërmjet konsultave me mjekun, ndonëse ajo është produkt i sigurt për shëndetin.

Nëse organizmi i njeriut ofron mjedis acidik që nxit sëmundje si diabetin, soda e bukës e kthen situatën në normalitet, diabetikët janë të prirur të preken një mykomukoza, një infeksion i rrallë dhe i rrezikshëm. Soda e bukës parandalon përhapjen e infeksionit.

Bëhet fjalë për komplikacion të rrezikshëm për diabetikët që shfaqet me simptoma si: etje e tepruar, të vjella, urinim i shpeshtë,  tharje të gojës e plogështi.

Ekspertët thonë se përdorimi i sodës së bukës kundër këtyre komplikacioneve të diabetit duhet bërë me kujdes. Sipas tyre, vetëm një mjek specialist mund të rekomandojë një kurë dhe doza të sakta të sodës së bukës që janë të nevojshme për mbajtjen nën kontroll të diabetit dhe komplikacioneve të tij.

Konsultat me mjekun janë të nevojshme sepse nëse e teproni me sodën e bukës, ajo mund të ketë një efekt krejt të kundërt nga qëllimi fillestar.

Continue Reading

Shëndeti

Shenjat që tregojnë se nuk po merrni mjaftueshëm proteina

Published

on

Proteina është një nga temat më të rëndësishme në të ushqyerit tani, dhe për një arsye të mirë. Përveçse është thelbësore për ndërtimin e muskujve, proteina ndikon në energji, metabolizëm, lëkurë, flokë, thonj dhe funksionimin e përgjithshëm të trupit.

Ekspertët janë të qartë: ndërsa shumica e njerëzve e dinë që proteina është e rëndësishme, ende nuk marrin mjaftueshëm dhe trupat e tyre nuk mund të heshtin për këtë.

Sa proteina na duhen vërtet?

Shumica duhet të marrin 25 deri 30 gramë proteina për çdo vakt, thotë dietologia Keri Gans. Por në vend që ta shpërndajnë në mënyrë të barabartë gjatë ditës, shumë njerëz hanë sasinë e tyre më të madhe të proteinave në mbrëmje dhe në përgjithësi e anashkalojnë pjesën tjetër të ditës.

Fatkeqësisht, trupi nuk e ruan proteinën për më vonë. Ai e zbërthen në aminoacide që i përdor menjëherë, prandaj është e rëndësishme ta merrni rregullisht.

Nëse nuk jeni të sigurt nëse po hani mjaftueshëm, kushtojini vëmendje këtyre pesë shenjave të qarta që trupi juaj po ju dërgon.

Je vazhdimisht i uritur dhe menjëherë pas ngrënies

Hëngre drekë, por një orë më vonë ndihesh sikur do të hash përsëri diçka të lehtë. Ndoshta ke mungesë proteinash në dietën tënde.

Proteina të bën të ndihesh i ngopur dhe stabilizon nivelet e sheqerit në gjak. Nëse nuk ke mjaftueshëm, uria të vjen shpejt. Gjëja e parë që kontrollon me klientët që janë vazhdimisht të uritur është sasia e proteinave.

Plagët tua shërohen ngadalë

A ke ndonjë gërvishtje që nuk zhduket? Mund të mos jetë vetëm një problem i lëkurës. Proteina është thelbësore për rigjenerimin e indeve dhe shërimin e plagëve, pasi stimulon prodhimin e kolagjenit dhe qelizave të reja.

Nëse trupi yt nuk po shërohet siç duhet, mund të mos ketë material të mjaftueshëm për t’u riparuar vetë, fjalë për fjalë.

Po ushtrohesh, por muskujt e tu nuk po rriten

Ngri pesha, bën gjithçka siç duhet, por masa jote muskulore është në stanjacion? Pa proteina të mjaftueshme, trupi yt nuk ka me çfarë të ndërtojë muskuj. Vetëm stërvitja nuk është e mjaftueshme.

Ekspertët këshillojnë: rishikoni dietën, nëse është e nevojshme, merrni në konsideratë suplementimin me pluhur proteinash, veçanërisht nëse keni vështirësi në arritjen e sasisë së kërkuar përmes vakteve klasike.

Flokët po ju bien gjithnjë e më shumë

Flokët po ju bien vazhdimisht, por analizat e gjakut janë normale? Ndoshta është dieta. Folikulat e flokëve ndryshojnë midis fazave të rritjes dhe qetësisë. Ato kanë nevojë për proteina për ta bërë këtë. Nëse nuk ka mjaftueshëm prej tyre, nuk do të ketë flokë të rinj të shëndetshëm dhe rezultati është hollimi i flokëve.

Thonjtë tuaj janë të brishtë dhe thyhen

Thonjtë janë bërë nga keratina, një formë proteine. Pa të, bëhen të holla, të brishta e të zbehta, dhe ndërsa vitaminat si biotina dhe vitamina C janë të rëndësishme, pa një bazë në formën e proteinave, thonjtë thjesht nuk kanë asgjë nga të rriten.

Si ta rrisni marrjen e proteinave pa telashe?

Nuk keni pse të numëroni gramë. Filloni thjeshtë: vendosni më shumë kos grek në një tas, shtoni gjizë me vezët tuaja.

Mëngjesi është më problematiku, shumë e anashkalojnë ose hanë diçka që nuk i mban të ngopur për një kohë të gjatë.

Ekspertët këshillojnë: filloni ditën me vezë, tofu, kos grek, salmon të tymosur ose një koktej proteinash.

Continue Reading

Shëndeti

Kufjet dhe dëgjimi: Rreziku i padukshëm që përkeqësohet me kalimin e kohës

Published

on

Zgjedhja e kufjeve të duhura ndikon jo vetëm në cilësinë e zërit, por edhe në shëndetin e veshëve tuaj.

Dëgjimi i muzikës apo podcasteve me kufje është kthyer në pjesë të përditshmërisë, formë relaksi a përqendrimi. Pikërisht ky zakon, nëse nuk praktikohet me kujdes, mund të ndikojë negativisht në shëndetin e dëgjimit, veçanërisht në periudhë afatgjatë.

Çfarë thonë studimet?

Sipas Qendrës për Kontrollin dhe Parandalimin e Sëmundjeve, ekspozimi i vazhdueshëm ndaj zhurmës mbi 70 decibel (dB) mund të dëmtojë qelizat e ndjeshme të dëgjimit në veshin e brendshëm, dëme që shpesh janë të pakthyeshme (CDC, 2022).

Një raport i përbashkët i Organizatës Botërore të Shëndetësisë dhe International Telecommunication Union llogarit se mbi 1 miliard të rinj në mbarë botën janë të rrezikuar nga humbja e dëgjimit për shkak të zakoneve të pasigurta të dëgjimit përmes pajisjeve personale audio.

Si ndodh dëmtimi?

Përdorimi i kufjeve në volum të lartë për periudha të gjata shkakton atë që quhet humbje e dëgjimit e shkaktuar nga zhurma. Kjo ndodh kur tingujt e lartë dëmtojnë qelizat e flokut brenda kokleas, pjesës së veshit të brendshëm që përpunon tingujt.

Dr. Daniel Fink, kryetar i The Quiet Coalition, thekson se: “Shumë njerëz gabimisht besojnë se humbja e dëgjimit është një pjesë e natyrshme e plakjes, por në fakt ajo shpesh është rezultat i ekspozimit të tepërt ndaj zhurmës gjatë gjithë jetës.”

Rreziku i hershëm për të rinjtë

Adoleshentët dhe të rriturit e rinj janë veçanërisht të prekshëm, pasi kalojnë orë të tëra me kufje, në zhurmë që shkon përtej pragut të sigurt. Kjo sjell pasoja që zakonisht bëhen të dukshme dekada më vonë – shpesh në të 40-at apo më herët.

Humbja e dëgjimit dhe demenca: Lidhja shqetësuese

Studimet kanë treguar lidhjen midis humbjes së dëgjimit e rrezikut të zhvillimit të demencës. Një studim i publikuar në “JAMA Neurology” zbuloi se:

▪ Personat me humbje të lehtë të dëgjimit kanë rreth dyfish rrezik për zhvillimin e demencës.
▪ Ata me humbje të moderuar kanë 3 herë më shumë rrezik.
▪ Ndërsa ata me humbje të rëndë janë në rrezik deri në 5 herë më të lartë.

Megjithatë, ka lajme pozitive: përdorimi i aparateve dëgjimore në kohë është shoqëruar me ulje të rrezikut të rënies njohëse, sipas një meta-analize të publikuar në The Lancet Public Health (2023).

Si të mbroheni?

▪ Ndiqni rregullin 60/60: Mos dëgjoni më shumë se 60 minuta në ditë në volum më të lartë se 60%.
▪ Përdorni kufje me izolim të mirë zëri, që të mos ju duhet ta ngrini shumë volumin për të dëgjuar qartë.
▪ Shmangni kufjet që vendosen direkt në kanalin e veshit për periudha të gjata.
▪ Kontrolloni dëgjimin rregullisht, sidomos nëse ndjeni zhurmë në vesh (tinnitus) apo vështirësi në ndjekjen e bisedave.

Zakonet e përditshme ndikojnë në cilësinë e dëgjimit në të ardhmen. Ruajtja e dëgjimit nuk ka të bëjë vetëm me aftësinë për të dëgjuar muzikë, por me të kuptuarit e botës, me marrëdhëniet dhe me ruajtjen e funksioneve njohëse në moshë të avancuar.

Mos prisni derisa të keni vështirësi – veproni sot.

Continue Reading

Të kërkuara