Shëndet
A e dini se këto ushqime përmbajnë sasinë më të madhe të kripërave të fshehura?
Kripa është thelbësore për jetën.
Published
4 years agoon
By
Betim GashiSot, kur gjithçka është e zgjuar, njerëzit nuk duhet të dorëzohen as në kuzhinë. Duke përdorur një zëvendësues të zgjuar për kripën klasike, shija e ushqimit nuk do të ndryshojë. Përkundrazi, me përdorimin imagjinues të erëzave, do të bëhet edhe më e shijshme, dhe trupi juaj më i shëndetshëm dhe më i lumtur.
Çdo gjë që hidhet në ujë të vluar do të gatuhet, edhe nëse është e kripur, do të jetë e ngrënshme. Këshillat më të shkurtra dhe më të thjeshta të kuzhinës ndonjëherë janë vërtet më të mirat. Kripa është përbërësi më i zakonshëm në kuzhinë, sepse e dimë – pjatat e pakripura janë të pangrënshme si shakatë e padurueshme pa kripë.
Kripa është thelbësore për jetën, ajo është e pranishme në çdo qelizë të trupit tonë dhe na ndihmon të largojmë toksinën nga trupi. Është thelbësore për transportin e lëndëve ushqyese dhe oksigjenit dhe i lejon nervat të transmetojnë mesazhe. Por duke qenë se çdo gjë ju vjen në ndihmë në sasi të vogla, ndaj nuk duhet ta teproni me kripën. Organizata Botërore e Shëndetësisë (OBSH) rekomandon më pak se pesë gramë kripë në ditë, që korrespondon me sasinë që përshtatet në një lugë çaji.
Fatkeqësisht, pak njerëz i ndjekin këto rekomandime. Marrja e tepërt e kripës shkakton rreth 1.6 milionë vdekje në mbarë botën çdo vit, paralajmëroi një studim australian i vitit 2014, katër nga pesë prej këtyre vdekjeve ndodhin në vendet me të ardhura të ulëta dhe mesatare, dhe gati gjysma e vdekjeve janë nën 70-vjeç. Një studim tjetër zbuloi se 15 për qind e të gjitha vdekjeve nga sulmet në zemër dhe goditjet në tru dhe sëmundje të tjera të lidhura me zemrën ishin për shkak të marrjes së tepërt të kripës. Ka më shumë, nga hipertensioni te gurët në veshka, osteoporoza apo astma bronkiale.
A do të thotë kjo që tani e tutje t’i mbani kripërat larg? Është sigurisht mënyra më e thjeshtë, por për fat të mirë jo e vetmja. Ne ende mund të kriposim pjatat tona të preferuara për t’i bërë ushqimet tona më të shijshme, por me një kusht – të reduktojmë marrjen e natriumit. Kripa është në të vërtetë klorur natriumi (NaCl) dhe përbëhet nga afërsisht 40 për qind natriumi dhe 60 për qind klorur. Natriumi është një mineral thelbësor në kripë dhe vepron si një elektrolit i rëndësishëm në trup. Por marrja e tepërt e kripës/natriumit mund të ndikojë gjithashtu në shëndetin tuaj.
Së fundi, New England Journal of Medicine ka publikuar një studim të gjerë që ndoqi marrëdhënien shkak-pasojë midis shëndetit dhe marrjes së kripës në më shumë se 10.000 të rritur të shëndetshëm. Gjetjet konfirmuan atë që tashmë dihet mirë, sa më i ulët të jetë marrja e kripës, aq më i ulët është rreziku i sëmundjes. Por ky studim sugjeroi gjithashtu se rritja e marrjes së kaliumit lidhej drejtpërdrejt me reduktimin e goditjeve në tru dhe sëmundjeve të zemrës.
Kaliumi në trup ka efektin e kundërt të kripës – mund të ndihmojë në relaksimin e enëve të gjakut dhe uljen e presionit të gjakut. Për më tepër, kripërat e kaliumit në fakt ofrojnë një përfitim të dyfishtë, pasi marrja e ulët e natriumit ul presionin e gjakut dhe marrja shtesë e kaliumit ka të njëjtin efekt, gjë që përfundimisht çon në një shëndet më të mirë të zemrës.
Një zëvendësues i zgjuar i kripës nënkupton zëvendësimin e natriumit me kalium, i cili është i dobishëm për enët e gjakut
Nuk është e vështirë të mendosh për shëndetin, por shumë heqin dorë në fillim të udhëtimit nga frika se do t’u duhet të heqin dorë nga gjithçka që duan më shumë.
E gjithë mençuria përmbahet në faktin se kripërat zëvendësuese zëvendësojnë një pjesë të natriumit me kalium,e cila ka veti të ngjashme. Këta zëvendësues përmbajnë rreth një të katërtën më pak natrium, por kanë një shije të ngjashme me kripën e zakonshme dhe mund të përdoren në të njëjtën mënyrë siç përdorim zakonisht kripën e tryezës ose të detit. Kaliumi dhe ushqimet që përmbajnë kalium, si patatet e ëmbla, patatet, fasulet, panxhari apo drithi, janë aleatë të mëdhenj në uljen e presionit të gjakut dhe ruajtjen e shëndetit të zemrës. Kripa zëvendësuese ka të njëjtin efekt në shëndet.
Raporti matematikisht ideal i natriumit dhe kaliumit në dietë është afërsisht 1 me 1.2. Ju nuk keni nevojë për një kalkulator për ta mbajtur atë. Do të jetë e mjaftueshme për të reduktuar marrjen e ushqimeve të ndryshme jo të shëndetshme në trup, kështu që ju do të jeni në gjendje të shtoni kripë në një pjatë me një majë kripë të pasuruar me kalium. Dhe duke qenë se nuk përmban gluten apo laktozë dhe ka zero kalori, është gjithashtu i përshtatshëm për vegjetarianët dhe veganët dhe të gjithë ata që duan të ngushtojnë linjën e tyre dhe të ruajnë shëndetin. Dhe kjo është një situatë e pastër fituese.
Shëndet
Ish-anesteziologu francez dënohet me burgim të përjetshëm për helmimin e 30 pacientëve
Published
1 week agoon
December 19, 2025By
UBTnews
Një ish-anesteziolog francez është dënuar me burgim të përjetshëm pasi u shpall fajtor për helmimin e qëllimshëm të 30 pacientëve, 12 prej të cilëve humbën jetën.
Frédéric Péchier, 53 vjeç, u dënua të premten pas përfundimit të një gjyqi katërmujor në qytetin lindor të Besançon, në një nga rastet më të rënda të keqpërdorimit mjekësor të regjistruara ndonjëherë në Francë.

Sipas hetimeve dhe aktakuzës, Péchier kishte futur substanca kimike si klorur kaliumi ose adrenalinë në qeset e infuzionit të pacientëve, duke shkaktuar arreste kardiake ose hemorragji të papritura gjatë ndërhyrjeve kirurgjikale.
Viktima më e re ishte një fëmijë katërvjeçar, i cili i mbijetoi dy arresteve kardiake gjatë një operacioni rutinë të bajameve në vitin 2016. Viktima më e moshuar ishte 89 vjeç.
“Ju jeni Doktor Vdekja. Një helmues, një vrasës. Ju turpëroni gjithë profesionin mjekësor”, deklaruan prokurorët gjatë seancave përmbyllëse, duke shtuar se ai “e kishte kthyer klinikën në një varrezë”.
Sipas prokurorisë, Péchier shpesh nuk ishte anestezisti kryesor në operacione. Ai dyshohet se mbërrinte herët në klinikë për të manipuluar qeset e infuzionit, ndërsa më pas, kur pacientët pësonin komplikacione, ndërhynte vetë për t’u paraqitur si “shpëtimtari”.
Në 12 raste, ndërhyrja erdhi shumë vonë ose nuk ndodhi fare, duke përfunduar me vdekjen e pacientëve.
Hetimi nisi në vitin 2017, kur në qesen e infuzionit të një pacienteje u gjet një tepricë e rrezikshme kloruri kaliumi. Autoritetet zbuluan një model alarmues “ngjarjesh serioze të padëshiruara” në klinikën private Saint-Vincent në Besançon.
Ndërsa mesatarja kombëtare për vdekje nga arresti kardiak nën anestezi ishte 1 në 100 mijë, në këtë klinikë shifra ishte më shumë se gjashtë herë më e lartë. Anomalia u zhduk kur Péchier u largua përkohësisht dhe u rikthye sapo ai u kthye në klinikë. Pas pezullimit të tij nga profesioni në vitin 2017, rastet u ndalën përfundimisht.
Gjatë gjyqit, Péchier mohoi vazhdimisht akuzat, duke deklaruar se kishte respektuar “betimin e Hipokratit”. Megjithatë, dëshmia e tij ndryshoi disa herë dhe ai pranoi se mund të ketë pasur “një helmues tjetër” në klinikë.
Psikologu i gjykatës e përshkroi atë si një person me personalitet të dyfishtë, i aftë të shfaqej i respektueshëm në publik, por edhe të shkaktonte dëme të mëdha.
Tani, Péchier pritet të kalojë të paktën 22 vite pas hekurave. Ai ka 10 ditë kohë për të apeluar vendimin.
“Është fundi i një makthi”, tha Sandra Simard, një nga pacientet që i mbijetoi helmimit. Një tjetër i mbijetuar, Jean-Claude Gandon, u shpreh: “Tani mund të kemi një Krishtlindje më të qetë”./BBC
Shëndet
Kur dieta dhe pesha nuk mjaftojnë, arsyeja e fshehur e kolesterolit të lartë
Published
2 weeks agoon
December 16, 2025By
UBT News
Studimet tregojnë se nivelet e kolesterolit në gjak ndikohen më shumë nga gjenet sesa nga ushqimi, pesha apo aktiviteti fizik.
Mëlçia prodhon shumicën e kolesterolit dhe kjo prodhimtari kontrollohet nga gjenet, ndaj disa persona ka kolesterol LDL të lartë edhe pse jetojnë shëndetshëm.
Edhe pse faktorët e stilit të jetesës si ushqimi i pashëndetshëm, mungesa e aktivitetit fizik, mbipesha dhe stresi janë shkaktarë të shpeshtë, forma e trashëguar – hiperkolesterolemia familjare (FH) – përbën rreth 5% të rasteve dhe është më e rrezikshme.
Ajo shfaqet herët dhe shpesh nuk përmirësohet vetëm me dietë.
FH shkaktohet nga mutacione gjenetike që pengojnë largimin e kolesterolit LDL nga gjaku, duke rritur ndjeshëm rrezikun për infarkt ose goditje në tru në moshë të re, shpesh pa simptoma.
Ekspertët theksojnë se pamja e jashtme nuk garanton shëndet të mirë.
Kontrolli i profilit lipidik të paktën një herë në vit, pasi kolesteroli i lartë nuk dhemb, por dëmton në heshtje zemrën dhe enët e gjakut. /A.Z/UBT News/
Shëndet
Si ta kuptoni nëse trupi juaj ka mungesë të vitaminës D?
Published
2 weeks agoon
December 15, 2025By
UBT News
Vitamina D është thelbësore për shëndetin e kockave, pasi ndihmon trupin të përthithë kalciumin dhe kontribuon në forcimin e tyre.
Ajo luan rol të rëndësishëm në rritjen dhe zhvillimin e qelizave, ul inflamacionin dhe mbështet funksionimin e sistemit imunitar.
Kur trupi ka mungesë të vitaminës D, mund të shfaqen disa shenja paralajmëruese.
Djersitje e tepruar
Djersitja e pazakontë, sidomos gjatë dimrit, lidhet me mungesën e vitaminës D, pasi trupi ka vështirësi në rregullimin e temperaturës.
Lodhje e vazhdueshme
Ndjenja e lodhjes, edhe pas gjumit të mjaftueshëm, si dhe marramendja, janë shenja të shpeshta të mungesës së kësaj vitamine.
Ndryshime në humor
Mungesa e saj lidhet me ndjenja trishtimi e depresioni, pasi ndikon në prodhimin e hormoneve të mirëqenies si serotonina dhe dopamina.
Dhimbje në kocka dhe muskuj
Dhimbjet në kyçe, kocka dhe muskuj janë shenjë e niveleve të ulëta të vitaminës D, veçanërisht te personat me probleme reumatike.
Si ta furnizoni trupin me vitaminë D?
Ekspozimi i moderuar në diell ndihmon prodhimin e vitaminës D, duke përdorur gjithmonë mbrojtje nga rrezet UV.
Përveç kësaj, vitamina D merret edhe nga ushqimi, si: peshqit e yndyrshëm (salmon, sardele, ton), vezët, qumështi dhe produktet e bulmetit, kërpudhat, drithërat dhe lëngu i portokallit. /A.Z/UBT News/
Shëndet
Çfarë të hani para gjumit për një natë më të qetë?
Published
2 weeks agoon
December 15, 2025By
UBT News
Nëse vetëm mendimi për gjumin të shqetëson, ajo që ha mund të ketë ndikim të madh. Gjumi cilësor ndihmon shëndetin e trurit, forcon sistemin imunitar dhe ul rrezikun për sëmundje kronike.
Edhe pse rekomandohen 7–8 orë gjumë çdo natë, shumë njerëz e kanë të vështirë ta arrijnë këtë.
Përveç zakoneve të mira të gjumit, edhe ushqimi luan rol kyç.
Ja 9 ushqime dhe pije që mund të ndihmojnë për gjumë më të mirë:
Bajamet – të pasura me magnez, vitamina B dhe melatoninë.
Gjeli i detit – përmban triptofan që nxit përgjumjen.
Çaji i kamomilit – ka efekt qetësues dhe ndihmon kundër pagjumësisë.
Kivi – përmban serotonin dhe antioksidantë.
Lëngu i qershisë së thartë – burim natyral i melatoninës.
Peshqit e yndyrshëm – të pasur me vitaminë D dhe omega-3.
Arrat – ndihmojnë rregullimin e ciklit të gjumit.
Çaji i lules së pasionit – ul stresin dhe nxit relaksimin.
Orizi i bardhë – karbohidratet mund të ndihmojnë rënien në gjumë kur konsumohet me masë. /A.Z/UBT News/
Ngadhnjim Arrni zgjidhet kryetar i Gjykatës Themelore në Prishtinës
REL: Shëndeti në QKUK pret, pavarësisht investimeve milionëshe
SHBA nis sulme vdekjeprurëse kundër Shtetit Islamik në Nigeri
Studentët e Psikologjisë në UBT vizitojnë Qendrën për Zhvillim, duke u njohur nga afër me shërbimet në shëndetin mendor
Ndarja e shtesave prej 100 eurove – Kurti: Çdo herë para vitit të ri ne i gëzojmë të moshuarit dhe fëmijët
Besimtarët katolikë kremtojnë Krishtlindjet, mesazh për paqe dhe reflektim shpirtëror
12 traditat më të çuditshme të Krishtlindjeve në botë
REL: Kurti: Kosova dhe Serbia duhet t’i normalizojnë marrëdhëniet
Punëtori statistikore për studentët e Psikologjisë në UBT me ligjëruese nga ShBA
Të kërkuara
-
Aktualitet2 months agoProfesoresha e UBT-së, Marigona Bekteshi-Ferati, fituese e bursës prestigjioze Fullbright Visiting Scholar, Profesor Vizitor dhe Post Doktoraturë
-
Rajoni2 months agoU mbajt Mbledhje Komemorative në nder të Prof. Dr. Faton Kabashit në UBT Prizren
-
Lajmet3 months agoUBT hap thirrjen për punime shkencore në Konferencën Ndërkombëtare MBE 2025
-
Vendi3 months agoPunimi shkencor i profesoreshës së UBT-së, Miranda Sejdiu Abazi dhe bashkëautorëve botohet në Georgian Medical News
