Fatima al-Fihri, e njohur gjithashtu si Fatima al-Fihriya ose Fatima bint Mohammed al-Fihri, ishte një grua tuniziane e cila vlerësohet se ka themeluar institucionin arsimor më të vjetër ekzistues. Ajo themeloi Universitetin e al-Qarawiyyin në Fez të Marokut në shekullin e 9-të, vitin 859 pas Krishtit.

Al-Fihri vinte nga një familje e pasur dhe e arsimuar, e cila ishte pjesë e elitës arabe në qytetin e Kayrawan në Tunizinë e sotme. Ata njiheshin për pasurinë dhe përkushtimin e tyre ndaj arsimit.

Fatima al-Fihri trashëgoi një pasuri të konsiderueshme nga babai i saj tregtar, Muhammed al-Fihri, pas vdekjes së tij. Me pasurinë e saj të konsiderueshme, ajo filloi projektin ambicioz të themelimit të Universitetit të al-Qarawiyyin në Fez, Marok, i cili konsiderohet universiteti më i vjetër ekzistues në botë.

Universiteti u themelua si një përpjekje filantropike nga Fatima al-Fihri, dhe themelimi i tij pasqyron përkushtimin e saj ndaj arsimit dhe dëshirën e saj për të kontribuar në zhvillimin intelektual dhe kulturor të komunitetit. Pasuria e saj personale luajti një rol vendimtar në financimin e ndërtimit dhe mbështetjen e vazhdueshme të institucionit, i cili i ka rezistuar kohës dhe vazhdon të funksionojë edhe sot e kësaj dite.

Universiteti ka nxjerrë shumë studiues dhe biblioteka e saj përmban një koleksion dorëshkrimesh të lashta.

Arkitektura e universitetit pasqyron një përzierje të stileve islame dhe marokene. Gjatë shekujve, ajo ka pësuar rinovime dhe zgjerime.

Themelimi i Universitetit të al-Karawiyyin nga Fatima al-Fihri nënvizon kontributin historik të grave muslimane në arsim dhe bursë. Universiteti mbetet një simbol i trashëgimisë së pasur intelektuale dhe kulturore të Marokut./UBTNews/

Diamanti më i madh, i cilësuar si “i përsosur”, ka një formë të zemrës dhe është shitur në Gjenevë për gati 15 milionë dollarë. Për shtëpinë e ankandeve “Christie”, kjo shitje përbën një “rekord botëror”.

Ai është shitur për 14.99 milionë dollarë, duke i përfshirë taksat. Kjo shitje është një “rekord botëror” për një diamant me formën e një zemre, ka thënë zëdhënësja e “Christie”, Alexandra Kindermann.

Rekordi i mëparshëm për një diamant të tillë ishte arritur në vitin  2011. Atë vit, një diamant me 56.15 karat ishte shitur për 10.9 milionë dollarë.

Në muajin prill, Venecia do të fillojë testimin e një bilete ditore dhe kufizimin e qasjes së vizitorëve, të cilin kryebashkiaku i qytetit italian e ka shpallur programin e parë të tillë në botë.

Synimi është të menaxhohet fluksi i turistëve gjatë festave kombëtare të pranverës dhe fundjavave të verës, kur numri i vizitorëve është më i madhi, njoftuan autoritetet lokale në një konferencë për shtyp të enjten.

“Kjo është hera e parë në botë që po bëhet diçka e tillë, hyrja në qytet do të jetë e rezervueshme”, tha kryebashkiaku Luigi Brugnaro.

Kufizimet do të zbatohen nga ora 8:30 deri në 16:00 me orën lokale, fillimisht për një total prej 29 ditësh dhe do të mbulojnë shumicën e fundjavave nga 25 prilli deri në mes të korrikut të vitit të ardhshëm.

Udhëtarët do të duhet të rezervojnë vizitën e tyre në internet dhe të paguajnë pesë euro për të marrë një kod QR që do të skanohet në pika të caktuara hyrjeje dhe do t’u lejojë atyre qasje në rrethet historike të qytetit.

Kufizimet nuk do të zbatohen për ishujt më të vegjël në lagunë, siç është ishulli Murano, i njohur për industrinë e tij të prodhimit të qelqit. Ata që nuk respektojnë këtë masë potencialisht do të sanksionohen me gjobë nga 50 deri në 310 euro.

Banorët, ata të lindur në Venecia, studentët, punëtorët dhe pronarët e shtëpive në qytet do të përjashtohen nga masa, tha këshilltari Michele Zuin. Vizitorët nën moshën 14 vjeç do të duhet të regjistrohen, por qasja e tyre do të jetë falas.

Turizmi masiv dhe përmbytjet kanë pllakosur prej kohësh qytetin e brishtë të njohur për kanalet e tij dhe monumentet kulturore.

“Ne duam të matim ndikimin e kësaj periudhe prove, ne duam të matim ndikimin e kësaj aftësie rezervimi”, tha Brugnaro.

Vlerësohet se eksperimenti do të kushtojë tre milionë euro krahasuar me fitimet e pritshme prej 700.000 eurosh.

Milena Gabaneli

Bota “jo-perëndimore” ngre nivelin e sfidës ndaj hegjemonisë ekonomike dhe financiare të Shteteve të Bashkuara. Nga 1 janari 2024, gjashtë vende, Irani, Arabia Saudite, Egjipti, Argjentina, Emiratet e Bashkuara Arabe dhe Etiopia, do t’i bashkohen grupit “Brics”, ku tashmë bëjnë pjesë Brazili, Rusia, India, Kina dhe Afrika e Jugut. Do të jetë hapi i parë në një lloj “big bang”-u, që aspiron të ndryshojë ekuilibrin gjeoekonomik të botës. Të paktën 40 shtete të tjera kanë kërkuar tashmë t’i bashkohen klubit, nga Algjeria në Indonezi, nga Kuba në Kazakistan në Gabon.

Kështu po formohet një koalicion që bashkon fuqitë e mëdha, si Kina, India dhe Rusia, me vendet afrikane, aziatike dhe afrikano-jugore, që janë ende në zhvillim. Ky mesazh u përcoll edhe në samitin e së mërkurës më 15 nëntor midis liderit kinez Xi Jinping dhe presidentit amerikan Joe Biden në San Francisko. “Bota – tha Xi – është mjaft e madhe për të dy ne. Kina dhe Shtetet e Bashkuara janë plotësisht të afta për rritje, pavarësisht dallimeve të tyre”. Me fjalë të tjera: dyert e hapura për kapitalin perëndimor, por konkurrencë e gjithanshme me Uashingtonin për primatin global.

Lindja e Briks

Akronimi Bric u krijua në vitin 2001 nga Jim O’Neill, kryeekonomist i bankës amerikane të investimeve Goldman Sachs, për të treguar katër realitete mbi të cilat duhet fokusuar për investime me potencial të lartë, duke pasur parasysh zhvillimin e tyre të trazuar. Parashikimi i O’Neill, në realitet, nuk mori parasysh se po fillonte edhe një proces politiko-diplomatik. Qeveritë e Brazilit, Rusisë, Indisë dhe Kinës kishin filluar tashmë një dialog i cili arriti pjekurinë me samitin e parë, të organizuar në jug të Rusisë, në Yekaterinburg, më 16 qershor 2009. Në vitin 2010, katër themeluesit vendosën të hapen drejt Afrikës së Jugut. Dhe kështu Bric u bënë Brics.

G7 dhe BRICS

Fondi Monetar Ndërkombëtar (FMN) vë në dukje se në vitin 2022 pesë vendet e Brics prodhuan 31.5% të produktit bruto botëror. Nga janari i ardhshëm, me shtimin me 11 shtete, pjesa e pasurisë totale do të vazhdojë të zgjerohet: 38.5% në 2028.

Sa për të pasur një pikë krahasimi: në vitin 2022 Bashkimi Evropian mbuloi 14.5% të PBB-së botërore; ndërsa G7, 30.3%. Dhe në vitin 2028 pjesa e tyre e pasurisë do të reduktohet më tej: ajo e BE-së (13.7%), ajo e G7 (27.7%). 1.03 miliardë njerëz jetojnë në bllokun G7-BE, 3.6 miliardë në “Brics plus”.

G7 mund të llogarisë rezerva ari prej 17,527 ton, Brics ka 5,493 ton. Por ato vendet “e reja” kanë tashmë 21% të stokut të naftës dhe me ardhjen e Arabisë Saudite, Emirateve të Bashkuara Arabe dhe Iranit do të arrijnë pragun e 41%.

Në frontin perëndimor, dy prodhuesit e vetëm, përkatësisht Shtetet e Bashkuara dhe Kanadaja, kanë vlerë respektivisht 20 dhe 6%. Por çështja është: cilat janë objektivat, ku duan të shkojnë “Brics plus” dhe mbi të gjitha, a mund të shkojnë.

Objektivat

Qëllimi i tyre i shpallur është të ndërtojnë një rend ekonomik, tregtar dhe financiar alternativ ndaj atij të krijuar nga Shtetet e Bashkuara në fund të Luftës së Dytë Botërore.

Hapi i parë tashmë është hedhur: krijimi i “Bankës së Re për Zhvillim” (Nbd). Ajo filloi të funksionojë në vitin 2016, nga selia e saj në Shangai, me ambicien për t’u bërë fondi monetar për vendet në zhvillim: duke u dhënë hua qeverive në vështirësi, pa kërkuar reforma drastike. Aksionerët e Bankës janë pesë shtetet e Brics, të cilëve u janë shtuar Egjipti, Bangladeshi dhe Emiratet e Bashkuara Arabe.

Në shtatë vjet aktivitet, NDB-ja ka shpenzuar ekuivalentin e 30 miliardë dollarëve për të financuar rreth 100 projekte në lidhje me infrastrukturën, me synimin për të arritur në 350 miliardë deri në vitin 2030, duke parakaluar FMN-në, e cila në 15 nëntor 2023 po menaxhon rreth 110 miliardë dollarë kredi. Nbd lëviz kryesisht monedhat vendase, si pjesë e një strategjie më të gjerë: për të hequr qafe “diktaturën e dollarit”.

Një monedhë alternative për dollarin

Kjo temë ishte në qendër të samitit të fundit të Brics, më 24 gusht 2023, në Johannesburg, në Afrikën e Jugut. Xi Jinping, Lula, Modi, ministri rus Sergei Lavrov, presidenti i Afrikës së Jugut Cyril Ramaphosa u nisën nga fakti që dollari është sot pikë qendrore. Monedha amerikane rregullon 60% të tregtisë ndërkombëtare dhe 89% të transaksioneve në tregun valutor, pra blerjen ose shitjen e valutës. Ndërsa emetimet e obligacioneve ndërkombëtare të shprehura në dollarë kanë shkuar nga 38.5% në 2003 në 48.5% në 2023. Kjo do të thotë se në njëzet vitet e fundit gjithnjë e më shumë shtete dhe gjithnjë e më shumë kompani publike apo individë janë mbështetur në monedhën amerikane, për të kërkuar burime në tregjet e huaja financiare.

Por a do të ishte vërtet në gjendje “Brics plus” të lançonte një monedhë të vetme, ndoshta sipas modelit të euros, të konceptuar dhe testuar nga e para? Përgjigja e përhapur në qarqet globale financiare është “jo”; dhe kështu do të jetë për një kohë të gjatë.

Pekini kandidon juanin

Ndërkohë, qeveria e Pekinit po shtyn të caktojë monedhën e saj, juanin, për t’u bërë alternativë ndaj monedhës amerikane. Por është shumë mbrapa: sot juani mbulon vetëm 2.6% të rezervave valutore botërore, krahasuar me 5.8% të jenit japonez, 4.8% të paundit britanik, 20% të euros dhe 59% të dollarit.

Që nga viti 2005, Pekini ka lidhur një sërë marrëveshjesh me bankat qendrore, ndër të tjera, të Malajzisë, Argjentinës dhe Nigerisë për të ofruar juanin si monedhë për rezervat valutore.

Për më tepër, kinezët kanë zhvilluar një platformë bankare, së bashku me Tajlandën, Hong Kongun dhe Emiratet e Bashkuara Arabe, për t’u përdorur si një alternativë ndaj Swift-it, sistemi më i përdorur nga institucionet globale të kreditit për të shlyer pagesat financiare dhe tregtare. Megjithatë, India dhe Indonezia tashmë kanë bërë të ditur se nuk janë të interesuara të zëvendësojnë dominimin e dollarit me atë të juanit.

Ndërsa presidenti brazilian Lula propozon: “Kur tregtojmë me njëri-tjetrin, mund ta bëjmë lehtësisht duke përdorur monedhat tona”.

Harta e tregtisë botërore

Ideja e Lulës, megjithatë, mund të ketë një ndikim të kufizuar. Duke filluar nga gjigantët, Kina dhe India. Në vitin 2022, trafiku mes dy vendeve u rrit me 8.2%, duke arritur pragun e 135.9 miliardë dollarëve.

Tregtia ndërmjet SHBA-së dhe Indisë arriti në 191.8 miliardë dollarë; ajo mes SHBA-së dhe Kinës është deri 758.4 miliardë. Prandaj, të testuar nga faktet, Brics nuk janë ende në gjendje të bëjnë pa Shtetet e Bashkuara dhe Perëndimin, produktet e tij, teknologjinë e tij dhe monedhën e tij referuese. Atëherë çështja politike mbetet: është e vështirë të imagjinohet që këto 11 vende dhe ato që do të vijnë mund të lëvizin në një mënyrë kompakte, dhe për këtë arsye të ndikojnë në diskutimet në organet ndërkombëtare, ose në G20, grupi që mbledh periodikisht liderët e 20 ekonomitë më të mira në planet.

Kina nuk e ka dënuar në mënyrë eksplicite agresionin e Putinit në Kiev. India e bëri. Mosmarrëveshjet kufitare kombëtare midis Pekinit dhe Nju Delhit janë të vazhdueshme.

Xi Jinping synon të zvogëlojë ndikimin amerikan në rajonin Indo-Paqësor. Nga ana tjetër, kryeministri indian Modi po kultivon dialogun me Joe Biden.

Për Lindjen e Mesme: Irani dëshiron të fshijë Izraelin nga faqja e dheut; Arabia Saudite ishte e gatshme të firmoste një marrëveshje bashkëpunimi ekonomik me Tel Avivin, në këmbim të mbrojtjes ushtarake të Uashingtonit, si dhe teknologjisë amerikane për përdorim civil. Reagimi izraelit ndaj sulmit terrorist në Gaza, megjithatë, ka bashkuar, të paktën për momentin, botën myslimane kundër qeverisë së Benjamin Netanyahut.

Sfidat e «Brics plus», pra, do të jenë dy. Ajo drejt Perëndimit dhe paralelisht ajo e nivelimit të dallimeve të brendshme politike, për të ndarë strategjinë për paranë, tregtinë, investimet për të vënë në pikëpyetje qendrën gjeoekonomike perëndimore. / corriere della sera – bota.al