Lajmet

​Shkencëtarët zbulojnë “yje” të ngjashme me tërmete

Të njohura zyrtarisht si lëkundje jo radiale, yjet janë lëvizje të ngjashme me cunami në koren e yjeve.

Published

on

Yjet përjetojnë tërmete të ngjashme me tërmetet në planetin tonë, kanë zbuluar shkencëtarët.

Të njohura zyrtarisht si lëkundje jo radiale, yjet janë lëvizje të ngjashme me cunami në koren e yjeve, të cilat ndryshojnë formën e yllit me forcën e tyre të fuqishme.

Ato u zbuluan bazuar në të dhënat e mbledhura për gati dy miliardë yje në galaktikën tonë nga observatori hapësinor Gaia, i cili fillimisht nuk ishte ndërtuar për të zbuluar këto lëvizje në sipërfaqen e yjeve.

“Më parë, Gaia kishte gjetur tashmë lëkundje radiale që shkaktojnë yjet të bymehen dhe tkurren periodikisht, duke ruajtur formën e tyre sferike. Por Gaia tani ka vërejtur edhe dridhje të tjera që janë më shumë si cunami në shkallë të gjerë”, tha Agjencia Evropiane e Hapësirës (ESA).

Yjet u zbuluan në mijëra yje, krahas dridhjeve në yje që sipas teorive aktuale nuk duhet të kenë asnjë tërmet.

“Yjet na mësojnë shumë për yjet, veçanërisht punën e tyre të brendshme. Gaia po hap një minierë ari për ‘astero-sizmologjinë’ e yjeve masive”, tha Conny Aerts nga KU Leuven në Belgjikë, një anëtar i bashkëpunimit Gaia.

E operuar nga ESA, Gaia rrotullohet rreth Tokës në një distancë prej rreth 1.5 milion kilometrash – duke mbajtur dy teleskopë të projektuar për të krijuar një hartë të saktë tredimensionale të Rrugës së Qumështit.

Kjo “hartë e ADN-së” është një katalog shumëdimensional i asteroideve, planetëve, yjeve dhe galaktikave dhe ka zbuluar zbulime të shumta me publikime të njëpasnjëshme të të dhënave.

Kjo hartë tregon pluhurin ndëryjor që mbush Rrugën e Qumështit. Rajonet e errëta në qendër të planit galaktikë me ngjyrë të zezë janë rajonet me shumë pluhur ndëryjor që zbehet në të verdhë ndërsa sasia e pluhurit zvogëlohet. Rajonet blu të errët sipër dhe poshtë planit galaktikë janë rajone ku ka pak pluhur.

Të dhënat përfshijnë një sërë informacionesh “duke përfshirë përbërjet kimike, temperaturat e yjeve, ngjyrat, masat, moshat dhe shpejtësinë me të cilën yjet lëvizin drejt ose larg nesh”, sipas ESA.

Këto të dhëna jo vetëm që u lejojnë astronomëve të hartojnë distancat dhe lëvizjet e rreth dy miliardë yjeve në galaktikën tonë, por jep edhe masa të detajuara të përbërjes fizike dhe kimike të një numri të madh të atyre objekteve për herë të parë.

Me këtë bazë të dhënash të pabesueshme ne mund të ndërtojmë një pamje gjithëpërfshirëse të Rrugës së Qumështit dhe periudhave të formimit intensiv të yjeve.

Lajmet

UBT shënon Javën e Kuzhinës Italiane

Published

on

Java e kuzhinës italiane në botë u shënua në mënyrë të veçantë në Parkun Shkencor Inovativ të UBT-së në Lipjan, ku u zhvillua një aktivitet me pjesëmarrjen e Rektorit të UBT-së, Prof. Dr. Edmond Hajrizi, Ambasadorit të Italisë në Kosovë, Antonello De Riu, si dhe studentëve dhe profesorëve të UBT-së.

Ky organizim i veçantë synonte të promovonte traditën e pasur të kuzhinës italiane dhe ndikimin e saj në fushën e shëndetit dhe mirëqenies njerëzore.

Në kuadër të aktiviteteve, u mbajt një punëtori e titulluar “Ristoceutics: nga ushqimet e dietës mesdhetare, tek vakte të shijshme dhe funksionale për shëndetin tonë”. Ky aktivitet u fokusua në lidhjen mes ushqimeve mesdhetare dhe efekteve pozitive që ato kanë për shëndetin e njeriut, duke u theksuar rëndësia e ushqimeve funksionale që jo vetëm që janë të shijshme, por kontribuojnë gjithashtu në ruajtjen e shëndetit dhe përmirësimin e mirëqenies.

Në fjalën e tij gjatë aktivitetit të shënuar, Rektori i UBT-së, Prof. Dr. Edmond Hajrizi, theksoi rëndësinë e aktiviteteve të tilla për zhvillimin e bashkëpunimeve ndërkombëtare dhe për promovimin e vlerave kulturore dhe edukative. Ai nënvizoi se këto organizime janë mundësi e shkëlqyer për të rritur ndërveprimin mes institucioneve akademike dhe diplomacisë, duke kontribuar në forcimin e lidhjeve mes kombit shqiptar dhe atij italian. Rektori Hajrizi theksoi gjithashtu se UBT vazhdon të mbajë një rol të rëndësishëm në promovimin e edukatës cilësore dhe zhvillimin e aktiviteteve që përfshijnë aspekte të rëndësishme të shoqërisë dhe kulturës.

“Aktivitete të tilla janë një mundësi për të promovuar jo vetëm traditat tona të pasura, por edhe për të forcuar bashkëpunimin ndërkombëtar, duke ofruar mundësi të reja për studentët dhe profesionistët në fushat e ndryshme,” theksoi Rektori Hajrizi gjatë fjalimit të tij.

Ambasadori i Italisë në Kosovë, Antonello De Riu, po ashtu vuri në dukje rëndësinë e promovimit të traditave të shëndetshme dhe ndikimin pozitiv që ato kanë në formimin e një shoqërie më të shëndetshme dhe më të informuar.

Aktiviteti shërbeu si një platformë për të nxitur ndërveprimin dhe shkëmbimin e njohurive mes studentëve, profesorëve dhe institucioneve të ndryshme, si dhe për të inkurajuar përdorimin e ushqimeve të shëndetshme dhe funksionale për një jetë të shëndetshme. Ky organizim i mbështetur nga Ambasada e Italisë në Kosovë dhe UBT-ja, pasuron aktivitetet që synojnë zhvillimin e mëtejshëm të edukimit dhe promovimin e traditave të ndryshme kulinarie ndërkombëtare./UBTNews/

Continue Reading

Bota

Parlamenti i Ukrainës anulon seancën për shkak të rrezikut të sulmit rus

Published

on

Parlamenti i Ukrainës ka anuluar seancën e tij të planifikuar për këtë të premte, duke përmendur rrezikun e një sulmi me raketa nga Rusia, i cili mund të godiste rrethin e Kievit, ku ndodhen ndërtesat qeveritare. Kjo masë erdhi pas shqetësimeve të rritura për mundësinë e një sulmi të mundshëm, duke përfshirë gjithashtu kërcënimin ndaj sigurisë së deputetëve dhe personelit që ndodhen në Kuvendin e Ukrainës.

“Ora e pyetjeve për qeverinë është anuluar,” deklaroi një deputet nga partia në pushtet për agjencinë e lajmeve AFP. Deputetja Yevgenia Kravchuk, e cila bëri të ditur detajet e këtij vendimi, shtoi se “ka sinjale për një rrezik të shtuar të sulmeve në qarkun qeveritar në ditët në vijim.”

Ky zhvillim ka ndodhur në një periudhë të tensionuar, pasi sulmet ruse vazhdojnë të përshkallëzohen në disa zona të Ukrainës, përfshirë përdorimin e dronëve dhe raketave për të goditur infrastrukturën kritike dhe objektet qeveritare. Parlamenti ukrainas ka marrë masa të tjera të sigurisë, duke përfshirë ndalimin e mbledhjeve fizike dhe kalimin në platforma virtuale kur është e nevojshme, për të mbrojtur jetën e deputetëve dhe punonjësve të shtetit.

Continue Reading

Bota

Irani synon të instalojë centrifuga ‘të reja dhe të avancuara’

Published

on

Irani ka njoftuar se do të fillojë instalimin e një numri centrifugash të reja dhe të avancuara, si përgjigje ndaj një rezolute të miratuar nga Agjencia Ndërkombëtare për Energjinë Atomike (IAEA), e cila kritikoi vendin për bashkëpunim të dobët dhe kërkoi që të përmbushë detyrimet ligjore. Komunikata e lëshuar nga Ministria e Jashtme dhe Organizata për Energji Atomike e Iranit, konfirmoi urdhrin e kreut bërthamor Mohammad Eslami për të filluar një seri të rëndësishme centrifugash të reja dhe të avancuara.

Rezoluta e miratuar më 21 nëntor nga IAEA, e mbështetur nga shtetet perëndimore si Franca, Britania dhe Gjermania, dhe Shtetet e Bashkuara, shprehu shqetësimin për aktivitetet bërthamore të Iranit, duke theksuar urgjencën e bashkëpunimit të plote të Iranit me hetimin ndërkombëtar pas gjetjes së grimcave të uraniumit në dy lokacione që nuk ishin raportuar më parë. Kjo masë vjen në një kohë të tensionuar politik, pasi Donald Trump është duke u përgatitur të kthehet në Shtëpinë e Bardhë në janar, duke ngritur shqetësime për një mundësi të rritjes së presionit dhe sanksioneve ndaj Iranit.

Gjatë një vizite të shefit të IAEA-s, Rafael Grossi, në Iran, u arrit marrëveshja për të kufizuar sasinë e uraniumit të pasuruar deri në 60 për qind, ndërkohë që kërkesa për armë bërthamore është uranium i pasuruar deri në 90 për qind. Megjithatë, ministri i Jashtëm i Iranit, Abbas Araqchi, ka paralajmëruar se Irani nuk do të negociojë nën presion, duke theksuar se vendi i tij ka të drejtë të zhvillojë programin bërthamor për qëllime paqësore, siç pretendon./UBTNews/

Continue Reading

Lajmet

​Barnatorja qendrore e mbushur me barna pa afat, MSh thotë se po angazhohet për asgjësim

Published

on

By

Barnatorja qendrore e mbushur me barna pa afat, MSh thotë se po angazhohet për asgjësim.

Në pamundësi të asgjësimit, një numër i konsiderueshëm i barnave dhe materialeve medicinale me afat të skaduar janë grumbulluar në barnatoren qendrore pranë Qendrës Klinike Universitare të Kosovës. E nga viti 2010 në Kosovë nuk ka ndodhur asgjësimi i barnave pa afat.

Ndër medikamentet me afat të skaduar është edhe Remdesivir, bari të cilin qytetarët në kohën e pandemisë COVID-19, e blenë me çmime shumë të larta.

Drejtoresha e Barnatores Qendrore pranë QKUK-së, Dardane Mehaj, thotë se barnat dhe produkte pa afat ruhen në kushte të veçanta të ndara prej barnave të tjera.

Është një numër i konsiderueshëm, barnat janë të natyrave të ndryshme ose të përdorimit të ndryshëm, nuk janë të theksuar vetëm antibiotikët ose të tjera. Çka vlen me u theksua është produkti Remdesivir, i cili ka skaduar me sasi të madhe që i kemi në barnatore qendrore”, tha ajo.

Për drejtoreshën e Barnatores Qendrore shkaktar për numër të madh të barnave me afat të skaduar po shihet keqplanifikimi i bërë nga klinikat dhe spitalet.

Ajo thekson nevojën për asgjësimin sa më të shpejt të ilaçeve me afat të skaduar me qëllim të lirimit të hapësirave të zëna.

Ndoshta me e quajtur keqplanifikim se planifikimet e produkteve medicinale të barnave dhe materialeve vijnë prej klinikave…Kur ka qenë pandemia janë shpenzuar shumë produkte të tjera, mirëpo kanë mbetur pa u shpenzuar produkte”, u shpreh Mehaj.

Sa i përket procesit të asgjësimit të këtyre barnave në Ministrinë e Shëndetësisë thonë se janë afër zgjidhjes së këtij problemi.

Zëvendësministri i Shëndetësisë, Arsim Berisha tha se Ministria e Shëndetësisë në bashkëpunim me GIZ-in gjerman po përcaktojnë një hapësirë për shkatërrimin e ilaçeve pa afat.

Jemi përafërsisht afër finishit të zgjedhjes së këtij problemit në mënyrë që mos të ketë shumë vende ku djegien apo asgjësohen këto barna, por të ketë në një vend që kostoja financiare të jetë më e vogël për shtetin”, tha Berisha.

Në anën tjetër, derisa në sistemin shëndetësor publik po skadojnë ilaçe dhe materiale medicinale, qytetarët e Kosovës po vazhdojnë të blejnë barna me çmime të larta.

E nga Shoqata e të Drejtave të Pacientëve bëjnë thirrje për hetim nga Prokuroria e shtetit për menaxhimin e barnave.

Besim Kodra nga kjo shoqatë e sheh shqetësues faktin e skadencës së barnave, derisa qytetarët po blejnë barna me çmime marramendëse në sektorin privat.

Problematike për mua është qysh njerëzit me qenë pa barna dhe me pas skadim të barnave, këtu duhet të involvohet Prokuroria”, theksoi ai.

Ligji që parashihte rregullimin e çmimit të barnave për blerjet publike dhe tregun privat është miratuar në korrik të vitit të kaluar, por në mungesë të listës për çmimin e produkteve medicinale ende nuk ka nisur zbatueshmëria e tij.

Continue Reading

Të kërkuara