Lajmet
Sekretet e bërthamës së brendshme të Tokës zbulohen nga tërmetet e mëdha
Studimi i ri i botuar në Nature Communications e thotë këtë.
Published
2 years agoon
By
Betim GashiTërmetet teksa lëvizin përmes qendrës së Tokës kanë zbuluar detaje të reja rreth strukturës së bërthamës së brendshme të planetit, sipas një studimi të botuar në Nature Communications këtë javë. Për disa dekada, provat janë shtuar për të sugjeruar se bërthama e brendshme e ngurtë e planetit përbëhet nga shtresa të veçanta por vetitë e tyre kanë mbetur misterioze. Për të kuptuar më mirë strukturën e bërthamës së brendshme, studiuesit përdorën sizmometra të shumtë për të shqyrtuar se si valët sizmike shtrembërohen ndërsa kalojnë përmes bërthamës së Tokës.
“Toka lëkundet pas një tërmeti të madh, dhe jo vetëm për orë të tëra, por me ditë”, thotë bashkautori Hrvoje Tkalçiç, një gjeofizik në Universitetin Kombëtar Australian në Canberra, Australi.
Për të zbuluar këto lëkundje, studiuesit regjistruan format e valëve afër vendit origjinal të tërmetit. Kjo u mundësoi atyre të shikonin udhëtimet e shumta nëpër qendrën e Tokës.
“Është si një top ping-pongu që kërcen përpara dhe mbrapa”, thotë bashkautori Thanh-Son Pham, një student postdoktor në Universitetin Kombëtar Australian.
Çdo jehonë merr rreth njëzet minuta për të kaluar nga njëra anë e planetit në tjetrën, dhe sizmometrat regjistruan deri në pesë kërcime nga një ngjarje e vetme.
Tërmetet arritën secili një magnitudë më të madhe se gjashtë ballë, por valët u dobësuan në mënyrë progresive ndërsa kalonin nëpër bërthamën e Tokës. Studiuesit përdorën një teknikë të quajtur ‘stacking’, në të cilën ata kombinuan format e valëve nga një ngjarje e vetme për të ndërtuar një pamje më të detajuar.
Gjeofizikani Vernon Cormier në Universitetin e Konektikatit në Storrs thotë se studimi është i rëndësishëm sepse ofron një matje të pjesës më të brendshme të Tokës që ishte shumë e vështirë për t’u arritur. Megjithëse teknika përdoret në mënyrë rutinore për eksplorimin e mineraleve, ajo nuk përdoret zakonisht në gjeofizikë. Zbulimi i fundit do të ndihmojë për të kuptuar se si u formua bërthama e brendshme e ngurtë e Tokës një proces që mendohet të ketë filluar diku midis 600 milionë dhe 1.5 miliard vjet më parë./RTSH
Më 22 nëntor 2024, çmimi i naftës ka shënuar një rritje të ndjeshme prej më shumë se 4%, duke arritur nivele të reja të larta. Kjo rritje e papritur është ndikuar nga zhvillimet e fundit në krizën ndërkombëtare, veçanërisht nga tensionet që vazhdojnë të përshkallëzohen mes Rusisë dhe Ukrainës, me paralajmërimet e presidentit rus, Vladimir Putin, për mundësinë e një konflikti global.
Në bursën amerikane, çmimi i naftës u rrit me 0.34%, duke arritur në 70.44 dollarë për fuçi, ndërsa në bursën e Londrës nafta u rrit me 17 cent, ose 0.32%, duke arritur në 74.55 dollarë për fuçi. Ekspertët e tregut sugjerojnë se kjo rritje vjen si rezultat i një kombinimi faktorësh, përfshirë zhvillimet politike në Shtetet e Bashkuara dhe veprimet e Britanisë për të lejuar Ukrainën të përdorë armë me rreze të gjatë veprimi për të sulmuar brenda territorit rus.
Paralelisht, presidenti Putin ka njoftuar se Rusia ka hedhur një raketë të re balistike në Ukrainë, duke rritur shqetësimet për një mundësinë të ndërprerjes së furnizimit global me naftë, pasi Rusia është një nga prodhuesit më të mëdhenj të naftës në botë. Ekspertët parashikojnë se çmimi i naftës mund të arrijë deri në 85 dollarë për fuçi gjatë gjysmës së parë të vitit 2025, duke nxitur një rritje të mundshme të çmimeve dhe duke sjellë pasoja të tjera negative për tregun global të energjisë.
Ndërkohë, Kina, si importuesi më i madh në botë i naftës së papërpunuar, ka njoftuar masa politike për të nxitur tregtinë dhe për të mbështetur importet e produkteve energjetike, në një përpjekje për të balancuar ndikimin e kërcënimeve të mundshme nga ish-presidenti amerikan Donald Trump, i cili ka paralajmëruar për mundësinë e vendosjes së tarifave të larta mbi produktet e energjisë. Këto zhvillime politike dhe ekonomike mund të ndikojnë në mënyrë të konsiderueshme në tregun global të naftës dhe në çmimet e saj në muajt në vazhdim.
Aktualitet
Kurti: Qëllimi i Serbisë është hakmarrja, duhet të jemi të përgatitur!
Published
16 mins agoon
November 22, 2024Kryeministri i Kosovës, Albin Kurti ka thënë se elita politike në Beograd nuk ka hequr dorë nga projekti i Serbisë së Madhe. Kurti thotë se Vuçiq thjesht po e mashtron Perëndimin.
“Vuçiq thjesht po mashtron Perëndimin. Elita që dominon vendin nuk ka hequr dorë kurrë nga projekti i Serbisë së Madhe. Thjesht quhet diçka ndryshe tani, domethënë ‘Bota Serbe’”. Kjo do të thotë bashkim i të gjithë serbëve në një vend. Kjo do të nënkuptonte shpërbërjen e Bosnje-Hercegovinës, Malit të Zi dhe Kosovës”, ka thënë Kurti për gazetën zvicerane NNZ.
Kurti ka thënë se qëllimi i Serbisë është hakmarrja, dhe Kosova duhet të jetë e përgatitur.
Thjesht duhet të dëgjoni me kujdes se çfarë po thotë Vuçiq, vazhdon Kurti. “Për shembull, kur bëhet fjalë për Kaukazin e Jugut. Në vitin 2023, presidenti serb vlerësoi veprimet e Azerbajxhanit për “kthimin në shtëpi” të Nagorno-Karabakut. Zona shpalli në mënyrë të njëanshme pavarësinë në 1991. Presidenti i Azerbajxhanit Ilham Aliyev më pas mori kohën e tij. Ai u përqendrua në zhvillimin e ekonomisë dhe riarmatosi sistematikisht ushtrinë. Vetëm kur situata gjeopolitike e lejoi, ai goditi dhe rifitoi zonën. Durimi, sipas Vuçiqit, shpërblehet.
“Kjo është pikërisht ajo që Vuçiq dëshiron të bëjë me Kosovën”, thotë Kurti. Ushtron edhe durim strategjik, por synimi mbetet hakmarrja. Ne duhet të jemi të përgatitur për këtë”, citohet të ketë thënë ai./UBTNews/
Kulturë
Alfabeti që bashkoi kombin: 22 Nëntori, Dita e Alfabetit të Gjuhës Shqipe
Published
17 mins agoon
November 22, 2024By
UBT NEWSSot është Dita e Alfabetit Shqip, tashmë e shpallur festë zyrtare e Shqipërisë, një ngjarje me rëndësi të jashtëzakonshme historike dhe kulturore për kombin shqiptar.
Kjo ditë, tashmë festë zyrtare, ka një simbolikë të thellë, pasi përkujtohet një moment kyç i unitetit kombëtar – Kongresi i Manastirit, që u zhvillua nga data 14 deri më 22 nëntor të vitit 1908. Ky kongres, i mbledhur në qytetin e Manastirit, ishte një ngjarje vendimtare për formimin dhe standardizimin e alfabetit të gjuhës shqipe, një hap i domosdoshëm për forcimin e identitetit kombëtar dhe kulturor të shqiptarëve.
Nëpërmjet një vendimi të Këshillit të Ministrave, Shqipëria ka shpallur këtë ditë si festë kombëtare, duke e njohur atë si një ngjarje historike me peshë të veçantë. Kuvendi i Shqipërisë e miratoi këtë nismë në shkurt të këtij viti, pas diskutimeve dhe propozimeve nga samiti i diasporës, dhe për herë të parë kjo ditë po kremtohet si festë zyrtare. Kjo iniciativë, që vjen si rezultat i një debati të gjërë kombëtar dhe ndërkombëtar, thekson rëndësinë e ruajtjes dhe zhvillimit të gjuhës shqipe si një nga shtyllat kryesore të identitetit shqiptar.
Kongresi i Manastirit, që mori vendime të rëndësishme për unifikimin e alfabetit shqip, u mbajt në një periudhë kritike për shqiptarët, në një kohë kur populli shqiptar ishte i shpërndarë në disa shtete të ndryshme dhe shumë prej tyre ishin të ndarë nga njëra-tjetra edhe në aspektin gjuhësor.
Ky kongres, i zhvilluar me pjesëmarrjen e 50 delegatëve nga 26 qytete të ndryshme të trojeve shqiptare, miratoi alfabetin latin me disa ndryshime, duke e përshtatur atë për gjuhën shqipe. Mid’hat Frashëri, si kryetar, dhe Luigj Gurakuqi e Gjergji Qiriazi, si nënkryetarë, udhëhoqën këtë ngjarje historike, ku Parashqevi Qiriazi ishte e vetmja grua pjesëmarrëse. Kongresi i Manastirit është një nga ngjarjet më të rëndësishme në historinë moderne të shqiptarëve, dhe si rezultat i tij, më 28 nëntor 1912, Shqipëria shpalli pavarësinë./UBTNews/
Bota
Singapori var trafikantin e drogës, ekzekutimi i tretë i tillë brenda një jave
Published
30 mins agoon
November 22, 2024By
UBT NEWSMë 22 nëntor 2024, Singapori ka kryer varjen e tretë të një trafikanti droge brenda një jave, duke theksuar përdorimin e dënimit me vdekje për krimet e lidhura me drogën. Rosman Abdullah, një qytetar 55-vjeçar nga Singapori, u ekzekutua për trafikimin e 57,43 gram heroina. Ekzekutimi u realizua në burgun Changi, pas një procesi të rregullt ligjor, ku Rosman ishte përfaqësuar nga këshilltarë ligjorë.
Ekspertët e Kombeve të Bashkuara dhe organizata të tilla si Amnesty International kritikuan ekzekutimin, duke theksuar shqetësime për paaftësinë intelektuale të Rosmanit dhe mungesën e ndihmës së nevojshme gjatë procesit të tij gjyqësor. Ata gjithashtu argumentuan se dënimi me vdekje nuk ka efektivitet në parandalimin e krimit dhe kërkuan që ekzekutimi të ndalohej.
Singapori, një qytet-shtet i njohur për ndjekjen e politikave strikte kundër drogës, është një nga vendet e pakta që përdorin dënimin me vdekje për krimet e drogës. Ligjet e vendit parashikojnë dënimin me vdekje për trafikimin e më shumë se 15 gram heroina, ndërkohë që qeveria mbështet këtë masë duke e cilësuar atë si një mjet parandalues për të mbrojtur shoqërinë nga abuzimi me drogën./Al Jazeera./
Çmimi i naftës rritet më shumë se 4%
Kurti: Qëllimi i Serbisë është hakmarrja, duhet të jemi të përgatitur!
Alfabeti që bashkoi kombin: 22 Nëntori, Dita e Alfabetit të Gjuhës Shqipe
Orbani thotë se do ta ftojë Netanyahun në Hungari, pas fletarrestimit nga GJNP
Policia braziliane akuzon ish-presidentin Bolsonaro për tentim grusht shteti
Kim Jong Un akuzon SHBA-në për rritjen e tensioneve në Gadishullin Korean
Singapori var trafikantin e drogës, ekzekutimi i tretë i tillë brenda një jave
Pistorius tërhiqet nga kandidimi për kancelar të Gjermanisë, mbështet Scholz
Izraeli: Administrata e ardhshme e Trump po shqyrton sanksione kundër GJNP
Të kërkuara
-
Bota3 weeks ago
Trump premton paqe në Liban nëse rikthehet në Shtëpinë e Bardhë
-
Bota3 weeks ago
Koreja e Veriut rrit frikën në botë, lëshon raketën e re balistike ndërkontinentale
-
Lajmet2 months ago
Kurti: Përdhunimi është mjeti që përdori Serbia në Kosovë në mënyrë që të lë pasoja të përhershme në familje
-
Kulturë2 months ago
Marigona Ferati, profesoresha e UBT-së, zëri i artit në jurinë ndërkombëtare në festivalin e teatrove në Oman