

Shëndeti
Pse njerëzit bërtasin dhe si reagojnë të tjerët ndaj tyre?
Published
4 years agoon
By
Betim GashiGëzimi dhe kënaqësia janë vetëm dy nga gjashtë situata të ndryshme kur njerëzit bërtasin.
Hulumtimi i ri nga Universiteti i Cyrihut tregon se njerëzit kanë evoluar me një aftësi unike për të përdorur britma pozitive, jo SOS për të “sinjalizuar rëndësinë afektive të ngjarjeve” për të tjerët. Këto gjetje të rishikuara nga kolegët u botuan në revistën PLOS Biology.
Hulumtuesit zviceranë kryen një sërë eksperimentesh laboratorike mbi njerëzit dhe identifikuan ekzistencën e të paktën gjashtë thirrjeve të ndryshme karakteristike psiko-akustike të bërtitura që janë ose “alarmante” ose “jo alarmante”.
Të bërtasësh për kënaqësi dhe gëzim janë unike për speciet njerëzore
“Në vend të thirrjeve bërtitëse të një natyre akustike dhe komunikuese të njëtrajtshme, të shoqëruara me kërcënime të bazuara në frikë dhe sinjalizim alarmi, ne zbuluam disa kategori karakteristike të ulërimave të një natyre alarmante, jo alarmante dhe madje pozitive,” shpjegojnë autorët.
“Njerëzit ndajnë me speciet e tjera potencialin për të sinjalizuar rrezikun duke ulëritur, por duket se vetëm njerëzit bërtasin për të sinjalizuar emocione pozitive të tilla si gëzimi dhe kënaqësia ekstreme”, tha autori i parë i studimit, Sasa Fruholc, në një deklaratë për shtyp.
“Duket se sinjalizimi dhe perceptimi i emocioneve pozitive duke ulëritur te njerëzit i është dhënë përparësi ndaj sinjalizimit të alarmeve. Ky ndryshim i përparësisë mund të jetë pasojë e kërkesave të një konteksti shoqëror të zhvilluar dhe kompleks te njerëzit”, delklaroi ai.
Llojet e njohura të britmave:
– Zemërimi – ulërima alarmante negative
– Frika – ulërima alarmante negative
– Dhimbje – ulërima negative alarmante
– Gëzim – ulërima pozitive jo alarmante
– Kënaqësi – ulërima pozitive jo alarmante
– Trishtimi – një britmë dëshpëruese jo alarmante
Interesante, studiuesit zbuluan se kur dëgjuesit dëgjuan secilën prej gjashtë llojeve të ndryshme të ulërimave brenda fMRI, neuro-regjistrimi tregoi se ata “u përgjigjën më shpejt dhe më saktë dhe me ndjeshmëri më të madhe neuronale ndaj thirrjeve pa alarm dhe britma pozitive sesa ndaj atyre që ishin alarmante”.
“Ndërsa një ulërimë alarmante si ajo e dhimbjes, zemërimit ose frikës shkaktoi më së shumti aktivitet nervor më të ulët në shumë rajone inferiore të përparme dhe të larta dëgjimore të korteksit, një ulërimë jo alarmante si ajo e kënaqësisë, trishtimit ose gëzimit, krahasuar me zërat neutralë , tregoi aktivizime më të mëdha dhe të zgjatura të dëgjimit të korteksit, veçanërisht në hemisferën e djathtë në korteksin dëgjimor të niveleve të ulëta dhe të larta”, shpjegojnë autorët.
Hulumtimi i fundit që merret me britmat tregon se natyra komunikuese e ulërimave njerëzore është më e larmishme nga sa mendohej më parë.
“Rezultatet e studimit tonë janë befasuese në kuptimin që studiuesit zakonisht supozojnë se primatët dhe sistemi njohës i njeriut janë akorduar posaçërisht për të zbuluar sinjalet e rrezikut dhe kërcënimeve në mjedis si një mekanizëm mbijetese”, përfundon Fruholz.
You may like
Aktualitet
Kirurgu vaskular Krasniqi rekomandon personat pas moshës 55 vjeçare: Bëni një ultrazë për arteriet, mund t’ju shpëtojnë jetën
Published
5 hours agoon
September 7, 2025By
Driton Iseni
Kirurgu vaskular, Halil Krasniqi ka dhënë një këshillë të rëndësishme për të gjithë personat mbi moshën 55-vjeçare gjatë podcastit “Shëndeti në rend të parë”, i cili mbështetet nga United Hospital.
Sipas tij, kontrolli i arterieve përmes ultrazërit është jetik në këtë grupmoshë, pasi mund të zbulojë në kohë ndryshime të rrezikshme që nëse nuk trajtohen mund të çojnë në pasoja fatale.
“Është e rëndësishme që mbi moshën 55-vjeçare të bëhet një ultrazë. Me ultrazë nuk shkaktohet dhimbje, janë vetëm 5 minuta kohë që mund të shohësh nëse është apo jo e zgjeruar (arteria). Pastaj vijnë ekzaminimet tjera”, Krasniqi.
Ai shtoi se përmes këtij ekzaminimi, mjekët mund të identifikojnë herët proceset patologjike dhe të vendosin për trajtimin e duhur.
“Pacienti duhet të shikohet me ultrazë që nga koka, sepse truri, koka dhe zemra janë më të rëndësishmet. Bëhet një ultrazë nga lart deri poshtë dhe bëjmë një ultrazë të qafës. Në qafë shihet arteria e cila furnizon trurin me gjak, këtu shihen edhe gjëndrat tiroide, limfatike, ndryshimet tjera morfologjike”, ka thënë Krasniqi.
Sipas studimeve të fundit siç tha Krasniqi kontrolli me ultrazë e ul me mbi 50 për qind vdekshmërinë tek kjo kategori e popullatës.
Në rastet kur zbulohet zgjerim i arterieve mbi 5 cm, trajtimi mund të bëhet me procedurë minimale invazive – pa ndërhyrje kirurgjikale klasike.
“Nëse kalon mbi 5 cm, fillon trajtimi me stentim, pa operacion. Bëhen vetëm dy shpuarje në ije dhe vendoset stenti – dhe njeriu mbijeton”, shpjegoi kirurgu vaskular, Halil Krasniqi.
Për më shumë shikoni të plotë podcastin “Shëndeti në rend të parë”:
Aktualitet
Ushqimi i pashëndetshëm dhe ndikimi në shëndetin vaskular, kirurgu Halil Krasniqi tregon se çfarë duhet të dimë
Published
12 hours agoon
September 7, 2025By
Driton Iseni
Në episodin e 43-të të podcastit “Shëndeti në rend të parë”, i përkrahur nga United Hospital, i ftuar ishte kirurgu vaskular, Halil Krasniqi, i cili ndau me publikun njohuri dhe këshilla të vlefshme për shëndetin e enëve të gjakut dhe parandalimin e sëmundjeve vaskulare.
Gjatë bisedës, Krasniqi foli për shenjat e hershme të bllokimit të arterieve, si dhimbjet në këmbë gjatë ecjes, ftohja e gjymtyrëve dhe plagët që shërohen ngadalë.
Ai theksoi se pirja e duhanit është faktori më i madh i rrezikut për sëmundjet vaskulare, duke e cilësuar si një nga arsyet kryesore pse pacientët përfundojnë në operacione të rënda.
Një pjesë e rëndësishme e diskutimit iu kushtua variçeve (venave), të cilat shpesh keqkuptohen si problem estetik, ndërsa në fakt janë shenjë e çrregullimeve të qarkullimit të gjakut.
Po ashtu, Krasniqi solli në vëmendje ndikimin e ushqimit të pashëndetshëm në enët e gjakut dhe vlerën e ecjes së përditshme si “ilaçi më i lirë dhe më i fuqishëm” për mirëmbajtjen e shëndetit vaskular.
Kirurgu vaskular tregoi edhe se cilat janë simptomat alarmante kur një person duhet të drejtohet menjëherë te mjeku si: mpirja, dhimbja e papritur dhe ndryshimi i ngjyrës së gjymtyrëve.
Ai sqaroi gjithashtu se jo çdo pacient ka nevojë për operacion, pasi në shumë raste ndryshimi i stilit të jetesës sjell përmirësime të ndjeshme. /Telegrafi/
Shëndeti
Doni një mëlçi më të shëndetshme? Kjo perime bën mrekulli
Published
1 day agoon
September 6, 2025By
UBT News
Sëmundjet e mëlçisë prekin miliona njerëz dhe mund ta pengojnë organin të funksionojë normalisht. Pasojat mund të jenë shumë serioze, duke përfshirë infeksione, kancer të mëlçisë dhe madje edhe vdekje, prandaj mjekët theksojnë rëndësinë e kujdesit për shëndetin e mëlçisë.
Mëlçia është organi më i madh e thelbësore për tretjen e ushqimit, ruajtjen e energjisë dhe largimin e toksinave. Kur nuk funksionon siç duhet, mund të shfaqen simptomat si ënjtja e këmbëve, zverdhja e lëkurës dhe syve dhe tendenca për t’u mavijosur lehtë.
Shëndeti i mëlçisë ndikohet nga shumë faktorë – nga viruset, alkooli dhe drogat deri te gjenetika. Por, edhe dieta luan një rol të rëndësishëm. “Dieta është shumë e rëndësishme për shëndetin e mëlçisë”, thotë hepatologia Dr. Ana Kardashian për Parade.
Ajo dhe mjekë të tjerë theksojnë se një dietë e ekuilibruar mund ta zvogëlojë ndjeshëm rrezikun dhe ata nxjerrin në pah një perime në veçanti: brokolin.
“Brokoli ka veti antioksiduese, që do të thotë se mund të ndihmojë në parandalimin e inflamacionit të mëlçisë”, shpjegon Dr. Kardashian. Kolegu i saj, hepatologu Dr. Anthony Martinez, shton se brokoli përmban glukorafaninë dhe sulforafan, përbërës që zvogëlojnë akumulimin e yndyrës, inflamacionin dhe stresin oksidativ në mëlçi.
“Sulforafani aktivizon enzimat e detoksifikimit dhe ndihmon mëlçinë të neutralizojë toksinat në mënyrë më efektive”, thotë ai, duke theksuar përmbajtjen e lartë të fibrave, të cilat mbështesin shëndetin e zorrëve dhe kështu përfitojnë indirekt mëlçinë, shkruan Index.hr.
Edhe pse nuk ka sasi të saktë brokoli që duhet të konsumohet, udhëzimet rekomandojnë 200 deri në 600 gramë të kësaj perimeje në ditë.
Brokoli nuk duhet të jetë e vetmja perime në pjatën tuaj, por pjesë e një diete të larmishme të pasur me antioksidantë dhe lëndë ushqyese.
Përveç brokolit, hepatologët rekomandojnë gjithashtu spinaq, lakër jeshile, hudhër dhe perime rrënjë si panxhari dhe karrota.
Shëndeti
Shega, mrekullia e vjeshtës që duhet shfrytëzuar çdo ditë
Published
1 day agoon
September 6, 2025By
UBT News
Shega është një frut me forcë antioksiduese të rrallë. Në sajë të kësaj force, ajo mbron organizmin nga faktorë të rrezikshëm, siç janë radikalet e lira që prodhohen në organizëm natyrshëm dhe që shtohen se tepërmi nga mënyra abuzuese e jetesës si duhanpirja, alkooli, ajri i ndotur, kequshqyerja dhe predispozita gjenetike.
SHEGËT DHE KANCERI I MUSHKËRIVE
Në një nga studimet, është vënë re se lëngu i shegëve, që përftohet nga shtrydhja, ngadalëson rritjen e masës tumorale në mushkri, në minj eksperimentalë. Ai i mushkërive është kanceri që vret më shumë nga të gjithë llojet, ky rezultat është lajm i mirë. Sidomos për personat që janë duhanpirës, pasi rreziku që të preken nga kjo sëmundje është shumë herë më i madh në krahasim me ata që nuk pinë duhan.
Ky efekt është i lidhur me forcën antioksiduese që ka shega, e cila gjendet te ngjyra e kuqe dhe ul inflamacionin. Mendohet që shegët kanë më shumë fuqi antioksiduese se sa vera e kuqe dhe çaji jeshil, të përfolur së tepërmi kohët e fundit.
Kanceri i mushkërive nuk është i vetmi që duket të parandalohet nga shegët, ato veprojnë fuqishëm edhe kundër kancerit të prostatës dhe atij të gjirit. Sasia e nevojshme e konsumit të këtij fruti, në mënyrë që të përftohen përfitimet është e barabartë me 2-3 gota lëng në ditë.
SHEGËT LUFTOJNË PLAKJEN
Një substancë, që gjendet te shegët, përpunohet nga mikrobe të florës bakteriale dhe nga ky përpunim të prodhohet një molekulë që ndihmon muskujt të rigjenerojnë veten. Kjo molekulë quhet “urithin A”, dhe ajo rrit aftësinë e vetëshkatërrimit të mitokondrive difektoze në muskuj, duke evituar kështu humbjen e funksionit dhe masës së tyre.
KOMBINIMI IDEAL
Lëngu i shegës i kombinuar me 3 hurma arabie në ditë, ofron mbrojtje efektive kundër sëmundjeve të zemrës e hemorragjisë cerebrale. Kjo do të ishte mënyra ideale për të përftuar maksimumin e vlerave ushqyese të këtyre dy frutave, që rezultojnë më të fuqishme kur merren së bashku, krahasuar me konsumin e frutave veç e veç.

Kirurgu vaskular Krasniqi rekomandon personat pas moshës 55 vjeçare: Bëni një ultrazë për arteriet, mund t’ju shpëtojnë jetën

Ushqimi i pashëndetshëm dhe ndikimi në shëndetin vaskular, kirurgu Halil Krasniqi tregon se çfarë duhet të dimë

Votoni për UBT-në dhe Rektorin Hajrizi në Triple E Awards: Dy nominime të reja ndërkombëtare për institucionin dhe Kosovën

Reese Witherspoon bën thirrje që gratë ta përdorin AI-në

Doni një mëlçi më të shëndetshme? Kjo perime bën mrekulli

Real Madridi po përgatit largimin e njërit prej yjeve të tij më të mëdhenj

Nepali drejt bllokimit të Facebook, X, YouTube dhe platformave tjera

Ja filmat që ju duhen! Shtatori është muaji ku rikthehet atmosfera e kinemasë

Një tjetër surprizë! Justin Bieber publikon albumin e ri
Të kërkuara
-
Lajmet nga UBT3 months ago
UBT organizon debat rreth zgjerimit të BE-së dhe ruajtjes së vlerave evropiane
-
Aktualitet2 weeks ago
Profesori i UBT-së, Bahri Gashi, pjesë e rrjetit prestigjioz ndërkombëtar të recensimit shkencor në Taylor & Francis
-
Kërkime2 months ago
Profesori i UBT-së, Musa Sabedini, publikon punim shkencor në revistën ndërkombëtare JGPSCD në SHBA
-
Aktualitet2 months ago
BSc në Shëndet Publik dhe Shkenca Mjekësore në UBT – Investim për të ardhmen e shëndetit të popullatës