Shëndeti

​Pesë zakone që dëmtojnë kujtesën e njeriut

Mungesa e gjumit një ndër to.

Published

on

Dëmtimi i kujtesës është një nga pasojat kryesore të demencës digjitale – një sëmundje e re e kohës sonë.

Me këtë term, mjekët nënkuptojnë përkeqësimin e aftësive mendore të një personi për shkak të përdorimit të përditshëm të pajisjes, i cili shoqërohet me vështirësi në perceptimin e informacionit dhe mungesë të të menduarit kritik.

“Pajisjet elektronike e shpëtojnë një person nga aktiviteti i tepruar mendor. Sigurisht, kjo e thjeshton shumë jetën tonë, por si reagon truri, i cili është përgjegjës për funksionin mendor të trupit, ndaj një ‘ndihme’ të tillë? Mungesa e punës së këtij organi të rëndësishëm çon në shkatërrimin gradual të lidhjeve nervore, e cila nga ana tjetër ngadalëson ndjeshëm proceset që ndodhin në tru”, tha neuroshkencëtari gjerman, psikiatër pranë Fakultetit të Mjekësisë dhe Shkencave të Natyrës në Ulm, profesori Manfred Spitzer.

Përveç ndikimit të pajisjes, në punën e trurit dhe të kujtesës ndikojnë negativisht edhe shumë zakone të tjera që njerëzit sot i hasin përditë.

Mungesa e gjumit

Gjatë gjumit rikthehet puna e trurit, zhvillohet aftësia e tij për të mësuar, kujtimet negative neutralizohen dhe gjendja emocionale stabilizohet. Përveç kësaj, ekspertët besojnë se gjumi është shumë i rëndësishëm për ruajtjen e kujtesës, pasi në mungesë të tij, rrathët e kujtesës mbingarkohen dhe aftësia e trurit për të perceptuar dhe asimiluar informacionin përkeqësohet.

Shumë informacion

Çdo ditë marrim shumë mesazhe nga burime të ndryshme dhe ndalojmë së dalluari informacionet e rëndësishme nga ato të panevojshme. Përmbajtja e tepërt është një stres serioz për trurin, i cili çon në shfaqjen e të menduarit të fragmentuar, pa kritika. Përveç kësaj, mbingarkesa e informacionit mund të shkaktojë probleme me kujtesën, përqendrimin dhe vendimmarrjen.

Dieta jo e duhur

Është vërtetuar se konsumimi i shpeshtë i ushqimeve të shpejta dhe i pasur me yndyra të ngopura, sheqerna dhe kripëra shkakton dëmtime të caktuara njohëse te një person, si dhe përkeqësim të kujtesës afatshkurtër. Kjo për shkak se zakonet e të ngrënit ndikojnë në funksionimin e hipokampusit, zonës së trurit përgjegjëse për kujtesën. Mjekët rekomandojnë një qasje të përgjegjshme ndaj kësaj teme pasi në të kundërtën rriten ndjeshëm rreziqet e zhvillimit të demencës, diabetit dhe obezitetit.

Mënyra e jetesës pasive

Qëndrimi i gjatë në të njëjtin pozicion redukton rrjedhjen e gjakut në tru dhe kufizon furnizimin me oksigjen dhe lëndë ushqyese të nevojshme për funksionimin normal të trurit. Mungesa e aktivitetit fizik dëmton kujtesën afatshkurtër të një personi, dhe gjithashtu mund të çojë në sëmundjen e Alzheimerit.

Kryerja e shumë punëve në të njëjtën kohë

Shumë prej nesh jetojnë në një mënyrë – bëjnë gjithçka. Jemi mësuar të bëjmë disa gjëra në të njëjtën kohë dhe të zgjidhim shumë probleme. Megjithatë, në shumicën e rasteve, kjo mënyrë e të menduarit dëmton vetëm shëndetin tonë, sepse na detyron të kalojmë nga një detyrë në tjetrën, gjë që na e mpin aftësinë për të menduar në mënyrë krijuese dhe për të menduar jashtë “kutisë”. Përveç kësaj, stresi i vazhdueshëm pas një numri të madh detyrash ndikon negativisht në punën e sistemit kardiovaskular dhe gjendjen emocionale.

Ju mund të përmirësoni zakonet kërcënuese për kujtesën vetëm kur ri-mendoni stilin tuaj të jetesës. Rregulloni dietën tuaj, futni aktivitetin e rregullt fizik në rutinën tuaj të përditshme dhe lejoni trupin tuaj të relaksohet plotësisht.

Përveç kësaj, detoksifikimi digjital do të ndihmojë në ruajtjen e kujtesës. Refuzimi i përkohshëm i përdorimit të pajisjeve do të ndihmojë në rivendosjen e funksionit të plotë të trurit dhe aktivizimin e proceseve të rëndësishme të të menduarit. Nëse është e pamundur të largoheni plotësisht nga telefoni inteligjent, përpiquni të reduktoni të paktën pak kohën që kaloni para ekranit.

Shëndeti

Zbulohet antitrupi kundër alergjive ndaj polenit

Published

on

Përftohet një antitrup që nëse aplikohet me një spray, ndalon simptomat alergjike që nxiten nga polenet.

Antitrupi është eksperimentuar tashmë vetëm mbi kafshët dhe është specifik ndaj bimës së artemisës, që në Evropë është shkak i rreth 15% të alergjive.

Ndërkohë që në kontinentin tonë rreth 40% e popullsisë vuan nga alergjitë ndaj polenit dhe simptomat shkaktojnë një dëm financiar që përllogaritet në rreth 100 mln euro, duke përfshirë këtu humbjen e ditëve të shkollës dhe punës.

Mos u panikosni, kur ndryshimet në gjoks konsiderohen normale dhe kur duhet të shkoni menjëherë te mjeku

Studimi është publikuar në revistën Kufijtë e Imunologjisë, është hera e parë që një antitrup monoklonal projektohet për t’u aplikuar me metodën e spray-t nga hunda, dhe ka rezultuar i suksesshëm në mbrojtjen ndaj simptomave alergjike në rrugët e sipërme e të poshtme të frymëmarrjes.

Ky spray vepron në mënyrë lokale e mbi këtë bazë krijohen të tjerë, për ambrosian dhe barin, duke i hapur rrugën një gjenerate të re terapeutike të shpejtë, pa nevojën e ageve, e mbi të gjitha në bazë të ndjeshmërisë individuale ndaj alergjenëve.

 

Continue Reading

Shëndeti

Jeni anemikë? Ushqimet që ju duhen

Published

on

Anemia është sëmundje që kufizon furnizimin me oksigjen të muskujve dhe indeve, shoqërohet me simptoma si lodhja, ndjeshmëria ndaj të ftohtit, marramendja, vështirësi në frymëmarrje, rrahje të çrregullta të zemrës dhe dhimbje koke.

Kjo sëmundje shkaktohet nga pamjaftueshmëria e hekurit e prek femrat. Hekuri është mineral që merret nga suplementët por burimet më të mira të tij janë mishi dhe bimët.

Barishtet

Trupi arrin të përthithë 70% të hekurit me burim shtazor dhe vetëm 30% të hekurit nga burime bimore. Nëse konsumoni barishte, duhet të rrisni numrin e racioneve të konsumuara në ditë. Spinaqi i gatuar me limon është burim i shkëlqyer i hekurit. Vitamina C ndihmon në përthithjen e hekurit nga organizmi.

Arrorët dhe farat

Janë burimet më të shëndetshme të proteinave, yndyrnave dhe hekurit. Me 28 gramë fistikë do të plotësoni 6.1% do të nevojës ditore për hekur.

Mishi i kuq pa dhjamë

Një copë me mish viçi plotëson 22% të nevojës ditore për hekur. Për të maksimizuar nivelin e hekurit të përthithur nga organizmin, mishin shoqëroni me spinaq, domate, speca të kuq, luleshtrydhe, lakra të vogla dhe brokoli.

Soja

Kjo fasule e vogël është burim i shkëlqyer i hekurit me bazë bimore. Ajo është ideale për veganët dhe vegjetarianët. Soja është e pasur edhe me proteina ndaj nuk duhet lënë mënjanë.

Vezët

Janë një ushqim që nuk duhet të mungojë në regjimin ushqimor të një anemiku. Përmbajnë hekur e mund të kombinohen me spinaqin, domaten ose kinoan në një vakt të pasur e të shëndetshëm.

Mishi i Bardhë i Pulës

Pjesa e gjoksit të pulës është burim i shkëlqyer i hekurit. Nëse e gatuani në zgarë pa yndyrë, është e shëndetshme. Mund ta shoqëroni me spinaq, brokoli dhe domate.

Bishtajoret

Bishtajoret, veçanërisht thjerrëzat janë të shkëlqyera kundër anemisë. Në gjysmë racioni do të plotësoni 20% të hekurit për të cilin ka nevojë organizmi.

Për më tepër, ato janë burim i shkëlqyer i fibrës që e mban stomakun të shëndetshëm.

Kujdes

Kafeja e çaji ndërhyjnë e pengojnë përthithjen e hekurit nga organizmi. Kur të konsumoni ushqimet që përmendëm frenoni dëshirën për kafe a çaj pas buke.

Continue Reading

Shëndeti

Bakteri i rrezikshëm po përhapet në det: Infeksionet vibrio në rritje

Published

on

Bakteret vibrio mund të shkaktojnë infeksione kur konsumohen fruta deti ose përmes kontaktit me ujë të kontaminuar. Ndryshimet klimatike po nxisin përhapjen e këtyre baktereve në Evropë.

Vibrioza është infeksion i shkaktuar nga bakteri vibrio, që gjendet në frutat e detit të pagatuar dhe në ujërat bregdetare ose të ëmbël-të kripur më të ngrohta.

Qendra Evropiane për Parandalimin dhe Kontrollin e Sëmundjeve ka lëshuar paralajmërim për rrezikun që paraqesin bakteret, temperaturat e sipërfaqeve detare rriten verës. Bakteret vibrio jetojnë natyrshëm në ujëra bregdetare të përziera, ku përzihen uji i kripur dhe i ëmbël, veçanërisht kur temperaturat janë të larta dhe sasia e kripës është më e ulët.

Ato kërcënojnë nga deti dhe nga frutat e detit, dhe mund të shkaktojnë infeksione të rënda, sepsë, madje edhe vdekje. Për më tepër, gjithnjë e më shpesh shfaqin rezistencë ndaj antibiotikëve.

Vibrioza po bëhet më e zakonshme

Këto raste po shfaqen në disa pjesë të Evropës si pasojë e ndryshimeve klimatike. Llojet e baktereve vibrio zbulohen verës në Detin Baltik, pasi deti ofron kushte të favorshme për zhvillimin e tyre për shkak të përqendrimit të ulët të kripës. Bakteret janë gjetur edhe në dete tjera, përfshirë Detin e Veriut, dhe ndërsa temperaturat e sipërfaqeve detare vazhdojnë të rriten, pritet që vibrio të shtrihet edhe në zona të tjera bregdetare.

Grupi bakterial Vibrio përfshin disa lloje që mund të shkaktojnë vibriozë, një sëmundje që lind nga infektimi me këtë bakter, transmeton Telegrafi.

Tri llojet më të rrezikshme në Evropë

▪ Vibrio parahaemolyticus – mund të shkaktojë gastroenterit tek persona të shëndetshëm
▪ Vibrio vulnificus – çon në infeksione të rënda, sepsë dhe vdekje tek individët më të ndjeshëm
▪ Vibrio cholerae – mund të çojë në sepsë

Si transmetohet bakteri vibrio?

Disa prej baktereve vibrio mund të shkaktojnë infeksione serioze. Kjo përfshin infeksione që transmetohen përmes ushqimit, pas konsumimit të frutave të detit të pagatuar ose të gatuar jo mjaftueshëm, dhe infeksione të rënda të gjakut kur bakteret hyjnë në trup përmes prerjeve ose plagëve të hapura në lëkurë.

Njerëzit me sistem imunitar të dobësuar ose me sëmundje kronike të mëlçisë janë veçanërisht të rrezikuar.

Si të njihni simptomat e vibriozës?

Simptomat varen nga mënyra se si merret infeksioni. Në rastet kur vibrioza merret përmes konsumimit të frutave të detit të pagatuar ose të pagatuar mirë.

diarre e ujshme
▪ dhimbje barku
▪ nauze (ndjesi për të vjellë)
▪ të vjella
▪ ethe
▪ të dridhura.

Infeksioni ndodhë edhe gjatë larjes në ujëra me sasi të mëdha të baktereve vibrio, duke shkaktuar infeksione në vesh ose, nëse bakteret hyjnë në kontakt me plagë të hapura, shkaktojnë simptoma në lëkurë si:

▪ skuqje
▪ ënjtje
▪ dhimbje rreth zonës së prekur.

Infeksionet e plagëve që nuk trajtohen çojnë në komplikime si nekrotizimi i indeve, infeksione të gjakut, sepsë apo edhe amputim gjymtyrësh, veçanërisht tek personat me gjendje shëndetësore ekzistuese, si sëmundje kronike të mëlçisë apo imunitet të dobësuar, paralajmëron ECDC.

Masat parandaluese

Për të ulur rrezikun nga infeksionet vibrio, mund të ndërmerren disa masa të thjeshta:

▪ shmangia e konsumimit të frutave të detit të papërpunuar ose të pagatuar mirë, veçanërisht e frutave të detit, dhe gatimi i plotë i frutave të detit.

▪ kush ka plagë të hapura, shpime të fundit a prerje, duhet të shmangë larjen në ujëra të kripura ose të ëmbël-të kripur ose të mbulojë zonën e prekur me fasho të papërshkueshme nga uji

▪ kush bie në kontakt me ujë deti ndërsa ka gërvishtje, prerje apo plagë, duhet ta pastrojë menjëherë zonën me ujë të pastër dhe të freskët.

Continue Reading

Shëndeti

Si ta përballosh vapën e tmerrshme kur ke ekzemë?

Published

on

Ekzema është një inflamacion kronik i lëkurës që shkakton skuqje, kruarje, tharje dhe shpesh, edhe çarje të lëkurës. Ajo shfaqet zakonisht në pjesën e gishtave dhe gjatë verës, mund të jetë agresive.

Shkaqet e ekzemës janë të ndryshme dhe përfshijnë:

Faktorë gjenetikë
Reagime alergjike ndaj substancave të ndryshme, si sapunë, detergjentë etj
Faktoret mjedisorë
Stresi emocional
Irritues të tjerë – rrezet UV, djersa etj

Simptomat kryesore janë:

Lëkurë e thatë që skuqet
Kruarje
Çarje e lëkurës ose puçrra
Në raste të rënda mund të shkaktojë edhe infeksione
 
Disa këshilla se si mund të kujdesesh për ekzemën në verë:

Hidrato lëkurën
 
Përdor kremra hidratues të lehtë, pa aromë, sidomos pas dushit për të ruajtur lagështinë në lëkurë.
 
Shmang ekspozimin e gjatë në diell

Rrezet UV mund të irritojnë ekzemën. Nëse del nga shtëpia, përdor krem dielli të përshtatshëm për lëkurë (hipoalergjenik dhe pa kimikate të forta).
 
Vish rroba të lehta që lejojnë lëkurën të marrë frymë

Përdor materiale pambuku dhe lino, të cilat nuk e irritojnë lëkurën.
 
Shmang djersitjen e tepërt

Djersa irriton lëkurën me ekzemë, ndaj një dush i mirë dhe hidratimi do të të ndihmojnë.

Përkujdesje ndaj alergjenëve: Gjatë verës, alergjenët (poleni) shkaktojnë acarim. Laj duart dhe fytyrën shpesh dhe shmang kontaktin me objekte të dyshimta. Përdor produkte miqësore për lëkurë. Shmang sapunët me përbërës të fortë që shkaktojnë irritim dhe përdor detergjentë dhe shampo specifike.

Konsultohu me mjekun nëse simptomet përkeqësohen. Jo gjithnjë ChatGPT dhe mendja jote janë mjeku, ndaj konsultohu me ekspertët.

 

 

Continue Reading

Të kërkuara