 
									 
																		
Published
4 years agoon
By
Betim GashiDëmtimi i kujtesës është një nga pasojat kryesore të demencës digjitale – një sëmundje e re e kohës sonë.
Me këtë term, mjekët nënkuptojnë përkeqësimin e aftësive mendore të një personi për shkak të përdorimit të përditshëm të pajisjes, i cili shoqërohet me vështirësi në perceptimin e informacionit dhe mungesë të të menduarit kritik.
“Pajisjet elektronike e shpëtojnë një person nga aktiviteti i tepruar mendor. Sigurisht, kjo e thjeshton shumë jetën tonë, por si reagon truri, i cili është përgjegjës për funksionin mendor të trupit, ndaj një ‘ndihme’ të tillë? Mungesa e punës së këtij organi të rëndësishëm çon në shkatërrimin gradual të lidhjeve nervore, e cila nga ana tjetër ngadalëson ndjeshëm proceset që ndodhin në tru”, tha neuroshkencëtari gjerman, psikiatër pranë Fakultetit të Mjekësisë dhe Shkencave të Natyrës në Ulm, profesori Manfred Spitzer.
Përveç ndikimit të pajisjes, në punën e trurit dhe të kujtesës ndikojnë negativisht edhe shumë zakone të tjera që njerëzit sot i hasin përditë.
Mungesa e gjumit
Gjatë gjumit rikthehet puna e trurit, zhvillohet aftësia e tij për të mësuar, kujtimet negative neutralizohen dhe gjendja emocionale stabilizohet. Përveç kësaj, ekspertët besojnë se gjumi është shumë i rëndësishëm për ruajtjen e kujtesës, pasi në mungesë të tij, rrathët e kujtesës mbingarkohen dhe aftësia e trurit për të perceptuar dhe asimiluar informacionin përkeqësohet.
Shumë informacion
Çdo ditë marrim shumë mesazhe nga burime të ndryshme dhe ndalojmë së dalluari informacionet e rëndësishme nga ato të panevojshme. Përmbajtja e tepërt është një stres serioz për trurin, i cili çon në shfaqjen e të menduarit të fragmentuar, pa kritika. Përveç kësaj, mbingarkesa e informacionit mund të shkaktojë probleme me kujtesën, përqendrimin dhe vendimmarrjen.
Dieta jo e duhur
Është vërtetuar se konsumimi i shpeshtë i ushqimeve të shpejta dhe i pasur me yndyra të ngopura, sheqerna dhe kripëra shkakton dëmtime të caktuara njohëse te një person, si dhe përkeqësim të kujtesës afatshkurtër. Kjo për shkak se zakonet e të ngrënit ndikojnë në funksionimin e hipokampusit, zonës së trurit përgjegjëse për kujtesën. Mjekët rekomandojnë një qasje të përgjegjshme ndaj kësaj teme pasi në të kundërtën rriten ndjeshëm rreziqet e zhvillimit të demencës, diabetit dhe obezitetit.
Mënyra e jetesës pasive
Qëndrimi i gjatë në të njëjtin pozicion redukton rrjedhjen e gjakut në tru dhe kufizon furnizimin me oksigjen dhe lëndë ushqyese të nevojshme për funksionimin normal të trurit. Mungesa e aktivitetit fizik dëmton kujtesën afatshkurtër të një personi, dhe gjithashtu mund të çojë në sëmundjen e Alzheimerit.
Kryerja e shumë punëve në të njëjtën kohë
Shumë prej nesh jetojnë në një mënyrë – bëjnë gjithçka. Jemi mësuar të bëjmë disa gjëra në të njëjtën kohë dhe të zgjidhim shumë probleme. Megjithatë, në shumicën e rasteve, kjo mënyrë e të menduarit dëmton vetëm shëndetin tonë, sepse na detyron të kalojmë nga një detyrë në tjetrën, gjë që na e mpin aftësinë për të menduar në mënyrë krijuese dhe për të menduar jashtë “kutisë”. Përveç kësaj, stresi i vazhdueshëm pas një numri të madh detyrash ndikon negativisht në punën e sistemit kardiovaskular dhe gjendjen emocionale.
Ju mund të përmirësoni zakonet kërcënuese për kujtesën vetëm kur ri-mendoni stilin tuaj të jetesës. Rregulloni dietën tuaj, futni aktivitetin e rregullt fizik në rutinën tuaj të përditshme dhe lejoni trupin tuaj të relaksohet plotësisht.
Përveç kësaj, detoksifikimi digjital do të ndihmojë në ruajtjen e kujtesës. Refuzimi i përkohshëm i përdorimit të pajisjeve do të ndihmojë në rivendosjen e funksionit të plotë të trurit dhe aktivizimin e proceseve të rëndësishme të të menduarit. Nëse është e pamundur të largoheni plotësisht nga telefoni inteligjent, përpiquni të reduktoni të paktën pak kohën që kaloni para ekranit.
Shëndet
Pse fryhet barku? Shkaqet dhe zgjidhjet më të zakonshme
Published
4 hours agoon
October 31, 2025By
UBT News 
														Fryrja e barkut është një nga shqetësimet më të zakonshme që raportohen në kabinetet mjekësore.
Ajo ndodh kur barku zmadhohet përtej përmasave normale për shkak të gazrave, lëngjeve, përmbajtjes tretëse ose ndryshimeve strukturore në organet e brendshme.
Shkaqet kryesore:
Shkaqe organike: shtatzënia, shtimi në peshë, bllokimet në zorrë, gastropareza, celiakia, peritoniti, asciti ose rritja e organeve të brendshme.
Shkaqe funksionale: gazrat nga sindroma e zorrës së irrituar (IBS), intoleranca ushqimore, kapsllëku, çrregullime të tkurrjes së zorrëve dhe dobësia e muskujve të barkut.
Diagnoza
Mjeku vlerëson simptomat përmes ekzaminimit fizik, nëse është e nevojshme, kryen ultratingull abdominal apo analiza tjera për të përcaktuar shkakun.
Trajtimi
Në rastet organike, trajtohet sëmundja themelore. Në rastet funksionale, ndihmojnë laksativët, probiotikët, enzimat tretëse dhe ndryshimet në dietë.
Shmang ushqimet që shkaktojnë gazra.
Ha ngadalë dhe në porcione të vogla.
Pij më shumë ujë dhe konsum më shumë fibra.
Bëj aktivitet fizik të rregullt.
Nëse fryrja është e shpeshtë ose e shoqëruar me dhimbje, kërko këshillë mjekësore për të përjashtuar shkaqe më serioze. /A.Z/UBT News/
Shëndet
Ekspertët paralajmërojnë: Këto dy ushqime të përpunuara e dëmtojnë trurin
Published
5 hours agoon
October 31, 2025By
UBT News 
														Ushqimet e përpunuara që mund të dëmtojnë më shumë shëndetin e trurit, sipas një studimi të ri, janë mishi i përpunuar dhe pijet e gazuara me sheqer.
Një ekip studiuesish nga Universiteti Virginia Tech ka zbuluar se personat që konsumojnë rregullisht këto produkte kanë rrezik dukshëm më të lartë për të zhvilluar probleme njohëse, përfshirë çrregullime që lidhen me demencën dhe sëmundjen e Alzheimerit, raporton Science Alert.
Studimi u mbështet në të dhënat e Universitetit të Michiganit për Shëndetin dhe Pensionimin, ku u analizuan 4,750 amerikanë mbi 55 vjeç, të ndjekur për një periudhë shtatëvjeçare (2014–2020). Çdo dy vjet, pjesëmarrësit i’u nënshtruan testeve të kujtesës dhe aftësive njohëse, duke përfshirë kujtimin e menjëhershëm, kujtimin e vonuar, llogaritje të thjeshta dhe ushtrime për përqendrim.
Rezultatet treguan se 1,363 persona zhvilluan probleme me kujtesën. Ata që konsumonin një racion mishi të përpunuar në ditë kishin 17% më shumë rrezik për çrregullime njohëse, ata që pinin çdo ditë pije të ëmbëlsuara – si kola, çaj i ftohtë me sheqer apo lëngje frutash industriale – kishin 6% më shumë rrezik.
Megjithatë, studimi nuk gjeti një lidhje të fortë mes konsumit të përgjithshëm të ushqimeve ultra të përpunuara dhe rritjes së rrezikut për probleme njohëse, përveç mishrave të përpunuar dhe pijeve me sheqer. Ushqime të tjera si gatimet e gatshme, ëmbëlsirat, snack-et e kripura apo produktet e bulmetit dhe drithërave nuk rezultuan me ndikim të njëjtë negativ.
Autorët theksojnë se shmangia e këtyre dy kategorive kryesore mund të ndihmojë në mbrojtjen e shëndetit të trurit.
“Ka gjëra që mund t’i ndryshoni. Sekreti është moderimi dhe balanca në zgjedhjet ushqimore,” – deklaroi profesoresha Brenda Davy, autore e studimit.
Ndikimi i ushqimeve të përpunuara është më i madh sesa mendojnë shumica e njerëzve. Vetëm më 2020, 65% e ushqimeve dhe 38% e pijeve të blera nga familjet amerikane përbëheshin nga produkte të përpunuara me ngjyrues, aromatizues e përbërës artificialë që mungojnë në ushqimin e përgatitur në shtëpi.
Një tjetër autor i studimit, Ben Katz nga Virginia Tech, sugjeroi se edukimi ushqimor mund të jetë pjesë e zgjidhjes: “Nuk mjafton të ndjekësh një dietë. E rëndësishme është t’u japësh njerëzve aftësitë për të gatuar sipas asaj diete,” – u shpreh ai. /A.Z/UBT News/
Shëndet
Ndërrimi i natës rrit rrezikun e kancerit tek gratë
Published
8 hours agoon
October 31, 2025By
UBT News 
														Puna gjatë natës ka qenë prej kohësh e lidhur me shëndetin e dobët. Tani një studim i ri sugjeron se për gratë, puna gjatë kësaj kohe mund të rris rrezikun e kancerit.
Hulumtuesit kanë zbuluar se gratë që punojnë në turnin e natës janë pothuajse pesë herë më të rrezikuara nga kanceri në krahasim me gratë që punojnë gjatë ditës.
Në këtë studim ekspertët kanë gjetur se gratë që punonin gjatë natës ishin më shumë të rrezikuara nga kanceri i gjirit, kanceri i lëkurës dhe kanceri i mushkërive, shkruan Medicalnewstoday,
Bashkautori i hulumtimit, Xuelei Ma, nga Qendra Mjekësore e Kinës Perëndimore dhe kolegët e tij kanë publikuar gjetjet e tyre në revistën “Cancer Epidemiology, Biomarkers & Prevention”.
Hulumtimet e mëparshme kanë treguar se puna gjatë ndërrimit të natës mund të pengojë rëndë ritmin tuaj të qarkullimit.
Ky është orari kur rregullohen proceset fiziologjike të trupit gjatë një cikli 24 orësh. /A.Z/UBT News/
Shëndet
Ja lista me ushqime që mbajnë yndyrën në gjak nën kontroll
Published
9 hours agoon
October 31, 2025By
UBT News 
														Meqenëse nuk kanë kurrfarë shijeje apo arome, këta dy artikuj mund t’u shtohen ushqimeve më të llojllojshme. Hani pa u shtuar sheqer dhe organizmit tuaj do t’u bëjnë mirë.
Në ditë mjafton të hani një deri në dy lugë të vogël fara chia, ndërkaq nga ajo lugë të vogël do të përfitoni deri në tri herë më shumë hekur sesa nga spinaqi.
Më parë duhet t’i zhytni në ujë, meqë nuk kanë aromë mund t’u shtohet të gjitha gjellëve – supës, perimeve, vezëve e pijeve. Farat e chias janë me omega-3 të thartirave yndyrore, të cilat ndihmojnë në rregullimin e kolesterinës së mirë dhe të kolesterinës së keqe në gjak, ndihmojnë ne shëndetin e zemrës.
Pas eliminoni nga organizmi të të gjithë “armiqtë” e njohur, sheqerit, produkteve të mishit dhe të tjera, në ushqim shtoni farat e tërshërës.
Konsumoni ashtu siç janë, pa shtesa të ëmbla. Kokrrat e tërshërës pastrojnë zorrët nga yndyrat, sepse fibrat e tërshërës të njohura si beta-glukan, yndyrarti thithin, andaj kolesterina as që hyn në gjak dhe në qarkullim të gjakut.
Një filxhan kokrra tërshëre do t’i plotësojë nevojat ditore për beta-glukan, mirëpo fibra të tilla ka edhe në elb dhe në alga.
Në ushqim kohë pas kohe përdorni edhe avokado, e cila, pos që ul kolesterinën LDL, mbron edhe arteriet. /A.Z/UBT News/
 
											TikTok fshin mbi 189 milionë video
 
											Pse fryhet barku? Shkaqet dhe zgjidhjet më të zakonshme
 
											Ja pse Selena Gomez zhduket herë pas here nga interneti
 
											Dy stadiume në garë për finalen e Ligës së Kampionëve 2029
 
											Osmani: Do të bëj çmos për të evituar zgjedhjet, edhe pak ditë sqarohen të gjitha
 
											Ekspertët paralajmërojnë: Këto dy ushqime të përpunuara e dëmtojnë trurin
 
											Fansat mbeten pa fjalë, Cardi B pranon se nuk i ka larë flokët për muaj të tërë
 
											Mbappé fiton Këpucën e Artë
 
											BMW-ja e Papës shitet për 156,000 euro
Të kërkuara
- 
   Lajmet2 months ago Lajmet2 months agoProfesori i UBT-së, Bahri Gashi, pjesë e rrjetit prestigjioz ndërkombëtar të recensimit shkencor në Taylor & Francis 
- 
   Aktualitet1 week ago Aktualitet1 week agoProfesoresha e UBT-së, Marigona Bekteshi-Ferati, fituese e bursës prestigjioze Fullbright Visiting Scholar, Profesor Vizitor dhe Post Doktoraturë 
- 
   Rajoni1 month ago Rajoni1 month agoPolicia, FSK-ja dhe Shërbyesit Civilë përfitojnë bursë 20 për qind në programet Master Shkenca Politike dhe Studime të Sigurisë në UBT 
- 
   Vendi2 months ago Vendi2 months agoVotoni për UBT-në dhe Rektorin Hajrizi në Triple E Awards: Dy nominime të reja ndërkombëtare për institucionin dhe Kosovën 

 
									 
																	 
									 
																	 
									 
																	