Kuriozitete

​Kristali i shkëmbit ‘magjik’ u gjet në Angli

Kristalet shkëmbore ka të ngjarë të jenë sjellë në vend nga një burim më shumë se 130 kilometra larg.

Published

on

Qindra fragmente të një lloji të rrallë transparent të kuarcit të quajtur “kristal shkëmbi” sugjerojnë që njerëzit neolitikë e përdornin mineralin për të dekoruar varre dhe struktura të tjera në një vend ceremonial në Anglinë perëndimore, thonë arkeologët.

Kristalet shkëmbore ka të ngjarë të jenë sjellë në vend nga një burim më shumë se 130 kilometra larg, mbi terren malor dhe kristalet duket se janë thyer me kujdes në copa shumë më të vogla, ndoshta gjatë një mbledhjeje të komunitetit për të parë punën e ajo që duhet të jetë dukur si një material magjik.

“Mund ta mendoni si një ngjarje vërtet të veçantë”, tha për Live Science, Nick Overton, një arkeolog në Universitetin e Mançesterit në Angli.

“Ndjehet sikur ata po i kushtojnë shumë theks praktikës së punës [kristalit] … njerëzit do ta kishin kujtuar atë si të veçantë dhe të ndryshëm”.

Overton është autori kryesor i një studimi të botuar në korrik në Cambridge Archaeological Journal që përshkruan zbulimin e më shumë se 300 prej këtyre fragmenteve të kristalit të kuarcit në një vend ceremonial 6000-vjeçar në Dorstone Hill në Anglinë perëndimore, 1.6 km në jug të monumentit të njohur si Guri i Arturit. Përveçse janë pothuajse aq transparente sa uji, disa nga fragmentet e kristalit janë prizmatikë, duke ndarë dritën e bardhë në një spektër të dukshëm ylberi.

Kristali i kuarcit është gjithashtu tribolumineshent – domethënë, lëshon ndezje drite kur goditet – dhe kjo veti e veçantë duhet të ketë përmirësuar procesin e thyerjes së kristaleve në fragmente më të vogla, tha Overton.

“Nëse i bashkoni dy prej këtyre kristaleve, ato lëshojnë ndezje të vogla drite kaltërosh, gjë që është vërtet magjepsëse”, shpjegoi Overton.

“Duhet të ketë qenë një përvojë – materiali është mjaft i rrallë dhe i veçantë në këtë periudhë ku nuk ka xhami dhe asnjë material tjetër të ngurtë transparent”, deklaroi ai tutje.

Fragmentet e kristalit shkëmbor u gjetën në një vend ceremonial të hershëm neolitik në Kodrën Dorstone në perëndim të Anglisë që mendohet të jetë ndërtuar rreth 6 mijë vjet më parë.

Arkeologët mendojnë se strukturat e lashta në Kodrën Dorstone dhe Gurin e Arthurit ishin pjesë e një peizazhi ceremonial të Neolitit të hershëm ose Epokës së Re të Gurit të ndërtuar 1000 vjet përpara Stonehenge, i cili u ndërtua afërsisht 5000 vjet më parë në Salisbury Plain, rreth 80 milje në juglindje.

Legjendat lokale e lidhin Gurin e Arturit me Mbretin mitik Artur, megjithëse do të kishte qenë tashmë mijëra vjet në kohën e tij, nëse ai do të ekzistonte ndonjëherë. Kodra e Dorstone është vendi i “Sallave të të Vdekurve”, tri ndërtesa prej druri që u dogjën qëllimisht dhe u zëvendësuan nga tri tuma varrimi prej dheu në kohët neolitike, ndoshta pasi një udhëheqës lokal kishte vdekur.

Arkeologët mendojnë se një tumë prej dheu në vendin e Gurit të Arthurit dikur tregonte Sallat e të Vdekurve, mbetjet e të cilave u zbuluan në vitin 2013. Por tumat e mëvonshme në të dyja strukturat u rreshtuan në një hendek të dukshëm në kodrat në jug.

Overton tha se fragmentet e kristalit shkëmbor ishin të shpërndara rreth vendit të kodrës Dorstone, por ishin të përqendruara në tumat e varrimit. Disa nga fragmentet më të mëdha duket se janë vendosur si sende varri brenda gropave të varrosura që mbanin gjithashtu eshtra të djegura njerëzore.

Pjesë të kristaleve të shkëmbinjve kuarci janë gjetur gjithashtu në varreza të tjera neolitike në Britani dhe Irlandë, por ato kryesisht janë anashkaluar më parë.

Kuriozitete

Australi: Zbulohet fosili 25 milionë vjeçar i një balene

Published

on

Zbulimi i një fosili 25 milionë vjeçar në një plazh në Australi munt të shënojë një kthesë të rëndësishme për evolucionin e një prej specieve më të mëdha në planetin Tokë, pikërisht balenat.

Paleontologët kanë identifikuar një specie të rrallë, krejtësisht të re që mund të zbulojë misteret e evolucionit të balenave.

Shumë kohë para se balenat të bëheshin gjigantë madhështorë dhe të butë, disa nga paraardhësit e tyre prehistorikë ishin të vegjël, të çuditshëm dhe të egër.

Studiuesit e emëruan specien Janjucetus dullardi, një krijesë që ngjan me personazhet e filmave vizatimorë, me sy të fryrë sa madhësia e topave të tenisit.

Ndryshe nga balenat e sotme, ekzemplari i ri ishte i vogël sa për t’u futur në shtrat të vetëm, ai dhëmbë të mprehtë dhe një fytyrë si peshkaqen, kjo balenë e ccuditshme e oqeanit ishte një grabitqar i mprehtë.

Zbulimi i rrallë i kafkës së pjesshme, duke përfshirë kockat e veshit dhe dhëmbët, ndodhi vite më parë, por vetëm së fundi shkencëtarët kanë arritur të identifikojnë specien dhe t’I japin vendin e vet në historinë e evolucionit.

Grabitqarët e vegjël ishin një degë e hershme në linjën që çoi në balenat e mëdha të sotme, të tilla si balenat me gungë, balenat blu dhe balenat minke.

Por paraardhësit me dhëmbë dhe nofulla të fuqishme dukeshin rrënjësisht ndryshe nga çdo specie moderne.

 

Continue Reading

Kuriozitete

18 Gusht – Dita Ndërkombëtare e Gjeologjisë

Published

on

18 gushti është Dita Ndërkombëtare e Gjeologjisë, shkencë kjo që shfrytëzohet për të zhvilluar shtetin nëpërmjet zbulimit të pasurive nëntokësore. Si çdo ditë ndërkombëtare që manifestohet me aktivitete të ndryshme në Kosovë, kjo ditë nuk shënohet.

Gjeologjia është shkenca që studion Tokën në mënyrë të gjithanshme e mundohet të shpjegojë se si është formuar Toka dhe si ndryshon ajo.

Studion përbërjen e Tokës, ndërtimin e saj, mënyrën e formimit të Tokës si trup qiellor si dhe historinë e Tokës që nga formimi i saj deri në ditët e sotme.

Shkencëtarët që merren me këtë shkencë quhen gjeologë dhe studiojnë truallin e shkëmbinjtë. Termi “gjeologji” nënkupton tërësinë e shkencave të tokës, mes të cilave ndodhet dhe gjeologjia vetë si nëndegë që studion shkëmbinjtë dhe ndërtimin gjeologjik të një rajoni apo krejt tokës.

Kjo shkencë gjen zbatim në studimin e vendburimeve të mineraleve të ngurta, naftës, materialeve të ndërtimit, dhe burimeve të ujërave nëntokësore.

Gjeologë shqiptarë dhe të huaj në Shqipëri, kanë zbuluar më shumë se 15 vendburime nafte, 6 vendburime gazi, 7 vendburime bitumi dhe mbi 500 vendburime minerale. Ndërsa, në Kosovë kohë më parë një banorë i fshatit Torinë të Komunës së Lipjanit, zbuloi se në tokën e tij ka gaz, ku u kërkua që institucionet përkatëse të zhvillojnë një studim gjeologjik për të konstatuar gjenezën, përbërjen dhe potencialin real të rrjedhës së këtij gazi.

 

Continue Reading

Aktualitet

Pse u takuan Trump e Putin në një bazë ushtarake amerikane në Alaskë? Ja çfarë fshihet pas këtij vendimi të pazakontë

Published

on

Takimi mes presidentit amerikan Donald Trump dhe presidentit rus Vladimir Putin u zhvillua në një vend që ka ngritur shumë pikëpyetje: baza ushtarake amerikane Joint Base Elmendorf-Richardson, në Anchorage, Alaska.

E vendosur në kufirin verior të qytetit më të populluar të Alaskës, kjo është baza më e madhe ushtarake në shtet, vend me rëndësi historike dhe strategjike.

Gjatë Luftës së Ftohtë, baza shërbente si pikë kyçe për mbrojtjen ajrore të SHBA-së dhe si një qendër komanduese për t’u përballur me çdo kërcënim të mundshëm nga Bashkimi Sovjetik.

Sipas zyrtarëve të Shtëpisë së Bardhë, arsyet e sigurisë ishin vendimtare në përzgjedhjen e kësaj baze si vendtakimi për liderët. Pozicioni i saj i izoluar, infrastruktura ushtarake e avancuar dhe kapacitetet për kontroll të perimetrit janë ndër faktorët që e bëjnë këtë vend ideal për bisedime të nivelit të lartë.

Trump e ka vizituar këtë bazë më parë, gjatë mandatit më vitin 2019, ku e quajti “vijën e parë të mbrojtjes së Amerikës” në “kufirin e fundit të vendit”.

Me një sipërfaqe prej 64,000 hektarësh, Joint Base Elmendorf-Richardson luan rol të rëndësishëm në gatishmërinë ushtarake të SHBA-së në Arktik.

Në kulmin e funksionit të saj, më 1957 baza strehonte 200 avionë luftarakë e përmbante rrjet të gjerë radarësh e sistemesh paralajmëruese të hershme.

Megjithëse vendi i takimit mund të duket i pazakontë për një ngjarje diplomatike, për autoritetet amerikane është vend strategjikisht i zgjedhur për të garantuar siguri maksimale, veçanërisht përballë historikut kompleks mes dy vendeve.

Continue Reading

Kuriozitete

Biblioteka Kombëtare e Kinës ekspozon dokumente të rralla të Luftës së Dytë Botërore

Published

on

Biblioteka Kombëtare e Kinës ka hapur një ekspozitë të veçantë kushtuar dokumenteve dhe materialeve historike nga Lufta e Rezistencës së Popullit Kundër Agresionit Japonez (1931-1945).

Ekspozita sjell tekste, artefakte, arkiva të dixhitalizuara dhe seanca interaktive, duke pasqyruar rezistencën e popullit kinez ndaj pushtuesve japonezë. Materialet e ekspozuara janë rezultat i një projekti të nisur në vitin 2012 për ruajtjen e arkivave nga periudha revolucionare.

Vizitorët mund të përdorin kode QR për të qasur në burime dixhitale mbi ngjarje kyçe, të krijojnë stema përkujtimore, materiale koleksioni dhe të lënë mesazhe në një mur të dedikuar.

Ekspozita, e cila do të qëndrojë e hapur deri më 15 tetor, zhvillohet edhe në shtatë biblioteka të tjera në provincat Hebei, Jiangsu, Zhejiang dhe Hubei. Sipas NLC-së, deri në korrik janë kataloguar e publikuar 2,714 vëllime me dokumente lufte nga Lufta e Dytë Botërore.

Continue Reading

Të kërkuara