Lajmet

Hulumtimi: Stimulimi i punës zvogëlon rrezikun e zhvillimit të demencës

Published

4 years ago

September 13, 2021

Betim Gashi

Gjetjet e studimeve të mëdha mbështesin idenë se stimulimi mendor mund të vonojë fillimin e demencës.

Njerëzit që kanë punë stimuluese mendore kanë një rrezik më të ulët të demencës në vitet e mëvonshme sesa ata që nuk kanë punë të tilla, ka treguar hulumtimi.

Shkencëtarët shikuan më shumë se 100.000 pjesëmarrës të studimit nga Britania e Madhe, Evropa dhe SHBA, shkruan The Guardian.

Ata sugjeruan një shpjegim të mundshëm për përfundimin e këtij studimi të madh se stimulimi njohës shoqërohet me nivele më të ulëta të disa proteinave që mund të pengojnë procese të caktuara në tru.

Stimulimi njohës në punë u mat në fillim të studimit dhe ata që u përfshinë u ndoqën mesatarisht për 17 vjet për të përcaktuar nëse kishin zhvilluar demencë.

Studiuesit thanë se punët stimuluese njohëse përfshijnë detyra të kërkuara dhe liri të madhe për të vendosur në punë, ndërsa profesionet që konsiderohen jo stimuluese janë ato me kërkesa të ulëta dhe mungesë të kontrollit të punës.

Ata thanë se meqenëse një ekspozim i tillë ndaj stimulimit njohës në punë mund të zgjasë dekada dhe të shtojë dhjetëra mijëra orë, duhet “shumë më gjatë” sesa ndërhyrjet njohëse ose hobi stimulues njohës.

Ata zbuluan se incidenca e demencës ishte 4.8 për 10.000 njerëz në grupin me stimulim të lartë, dhe 7.3 në grupin me stimulim të ulët, duke marrë parasysh faktorë të tillë si mosha, gjinia, arsimi dhe mënyra e jetesës.

Autori kryesor Mika Kivimaki nga Instituti i Epidemiologjisë dhe Kujdesit Shëndetësor në Universitetin e Londrës, tha se “nivelet e demencës në moshën 80-vjeçare u panë te njerëzit që kishin një nivel të lartë të stimulimit mendor dhe u vëzhguan në 78.3 vjeç tek ata me nivele të ulëta stimulim mendor”.

Kjo tregon vetëm se vonesa mesatare në fillimin e sëmundjes është rreth një vit e gjysmë, por ndoshta ka dallime të rëndësishme në efekte, nga personi në person.

Sara Imarisio, kreu i kërkimit në Alzheimer Research UK, tha se “ky studim i madh shton dëshmitë se aktiviteti mendor është i rëndësishëm në zvogëlimin e rrezikut të demencës”.

“Hulumtimet e mëparshme kanë sugjeruar se mbajtja e trurit aktiv mund të ndihmojë në ndërtimin e rezervës njohëse, një lloj rezistence që ndihmon trurin të “lidhë” më lehtë lidhjet e tij dhe të vazhdojë të punojë më gjatë kur shfaqen sëmundje si Alzheimer. Ky studim i ri ka identifikuar gjithashtu proteina në plazmën e gjakut të njerëzve që mund të lidhen me këtë proces, dhe hulumtimet e mëtejshme duhet të hetojnë këtë gjetje në më shumë detaje,” shton Imarisio.

Ajo shtoi gjithashtu se “jo të gjithë janë në gjendje të zgjedhin llojin e punës që do të bënin, por studime të tilla theksojnë rëndësinë e gjetjes së aktiviteteve që mund të ndihmojnë në mbajtjen e trurit aktiv, pavarësisht nëse është punë apo hobi”.

Bota

Zelensky dhe Macron bien dakord të takohen pas samitit Trump-Putin

Published

1 hour ago

August 15, 2025

UBTnews

Presidenti ukrainas Volodymyr Zelensky dhe presidenti francez Emmanuel Macron folën sot, sipas Pallatit Élysée.

Të dy udhëheqësit ranë dakord të takohen “në momentin kur do të jetë më i dobishëm dhe efektiv” pas takimit të presidentit të SHBA-së Donald Trump dhe presidentit rus Vladimir Putin, thuhet në deklaratë.

Zelensky u takua këtë javë në Berlin me kancelarin gjerman Friedrich Merz dhe në Londër me kryeministrin britanik Keir Starmer.

Bota

Trump para se të nisej për në Alaska: Rreziqet janë të larta

Published

2 hours ago

August 15, 2025

UBTnews

“Rrezik i lartë!!!”: shkroi presidenti i Shteteve të Bashkuara të Amerikës, Donald Trump në platformën e tij të mediave sociale, Truth, pak para se të nisej nga Uashingtoni për në Alaska, ku do të takohet me Vladimir Putinin.

Numërimi mbrapsht për takimin historik midis Donald Trump dhe Vladimir Putin po i afrohet fundit. Samiti i mesit të gushtit në Alaska përqendrohet në Ukrainë, por udhëheqësi i Kremlinit dëshiron ta përdorë atë si një mundësi për të rigjallëruar marrëdhëniet me Shtetet e Bashkuara. Axhenda e Rusisë, e cila përfshin bashkëpunimin dhe armët, është shumë më e gjerë se ajo “e zhveshur” amerikane, e cila ka një pikë të vetme në agjendë: fundin e konfliktit në Ukrainë.

Takimi midis Donald Trump dhe Vladimir Putin në Anchorage, në bazën ushtarake Elmendorf-Richardson, do të fillojë në orën 21:30 sipas kohës italiane. Vlerësohet – nëse gjithçka shkon mirë – se i gjithë takimi mund të zgjasë të paktën tre deri në katër orë, shkruan ANSA.

Putini do të shoqërohet nga tre ministra dhe disa zyrtarë besnikë: këshilltari i Kremlinit Yuri Ushakov, këshilltari për investimet e huaja Kirill Dmitriev, ministri i jashtëm Sergei Lavrov, ministri i mbrojtjes Andrei Belousov dhe ministri i financave Anton Siluanov. Delegacioni i Trump do të përfshijë gjithashtu Sekretarin e Shtetit Marco Rubio dhe të Dërguarin Special Steve Witkoff.

Samiti do të hapet me një takim ballë për ballë midis dy udhëheqësve pas dyerve të mbyllura: vetëm në një dhomë përveç përkthyesve, siç ndodhi në Helsinki. Takimi dypalësh do të pasohet nga një drekë pune dhe diskutime midis dy delegacioneve. Ai do të përfundojë me një konferencë për shtyp, e cila pritet të jetë e përbashkët, përveç nëse dialogu ndërlikohet.

Lajmet

Sunderlandi e zyrtarizon kapitenin e ri Granit Xhaka

Published

2 hours ago

August 15, 2025

UBT News

Ylli kosovar Granit Xhaka i cili u transferua pak javë më parë në ekipin e Sunderlandit, po konsiderohet si një lider i lindur, pasi që përfaqësuesit zviceran iu besua edhe shiriti i kapitenit, duke e pasur parasysh lidershipin e tij dhe përvojën e madhe.

Madje klubi anglez përmes rrjeteve sociale e zyrtarizoi vendimin që mesfushorit me tipare defanzive t’ia besojë shiritin e kapitenit.

“Granit Xhaka, kapiten i ri i Sunderland AFC”, shkroi klubi anglez.

E ish-futbollisti i Baselit, Borussia Monchengladbachut, Arsenalit dhe Bayer Leverkusenit, tha se ndihet krenar që iu besua kjo përgjegjësi dhe privilegj.

“Më bën jashtëzakonisht krenar që jam kapiten i këtij klubi dhe i kësaj skuadre. Shpresoj të tregoj lidershipin tim brenda dhe jashtë fushës, duke ndihmuar shokët e mi të skuadrës në qendrën stërvitore dhe në të gjithë klubin”, u shpreh 32 vjeçari.

Lajmet

Edhe dy javë për regjistrimin e votuesve jashtë Kosovës, deri tani janë regjistruar 5 mijë e 445 votues

Published

2 hours ago

August 15, 2025

UBTnews

Vetëm edhe dy javë, deri më 29 gusht 2025, kanë mbetur për regjistrimin e votuesve jashtë Kosovës.

Deri më tani, ky proces, i cili ka filluar më 23 korrik, ka ngjallur pak interesim, pasi vetëm rreth 5,500 shtetas të Kosovës nga diaspora janë regjistruar për votim me postë në zgjedhjet lokale të 12 tetorit.

Zëdhënësi i KQZ-së, Valmir Elezi, ka treguar për Ekonomia Online të dhënat e fundit nga procesi i regjistrimit të votuesve jashtë Kosovës.

“Deri më sot (e premte, 15 gusht, ora 12:00) përmes platformës elektronike https://diaspora.kqz-ks.org janë pranuar 7,026 aplikime për regjistrim për votim me postë, prej të cilave janë aprovuar 5,445, ndërkaq janë refuzuar 1,581”, tregoi Elezi.

Sipas tij, “në shumicën e rasteve të refuzuara, aplikuesit nuk kanë paraqitur njërin nga dokumentet që dëshmon adresën e tij jashtë Kosovës (dokument identifikues në të cilin është e shënuar adresa e banimit, vërtetim i adresës nga autoriteti lokal, kontratë të qirasë, faturë shërbimesh, dokument i lëshuar nga banka apo kompania e sigurimit, dokument që dëshmon adresën e personit tek i cili qëndrojnë përkohësisht, dëshmi tjetër banimi për rastet specifike (rezervim hoteli, konvikti etj.))”.

Po sipas të dhënave nga KQZ, komuna me më së shumti votues të regjistruar jashtë Kosovës është Suhareka me 526, Deçani me 442, Dragashi 440 dhe Istogu, Gjakova e Klina me mbi 300 votues të regjistruar.

Numri më i madh i votuesve të regjistruar është nga shteti i Gjermanisë (2,767), i pasuar nga ai i Zvicrës (1,121), e të tjera.