Lajmet

​Gripi spanjoll: Si dukej bota pas pandemisë së vitit 1918

Published

5 years ago

on

Nëse nuk keni dëgjuar për pandeminë e gripit spanjoll, kriza e koronavirusit ndoshta ka tërhequr vëmendjen tuaj për faktin se ky virus vdekjeprurës u përhap në të gjithë botën në fillim të shekullit 20.

Shpesh referuar si “nëna e të gjitha pandemive”, ajo shkaktoi vdekje midis 40 dhe 50 milionë brenda dy vjetësh, midis 1918 dhe 1920 – sipas Organizatës Botërore të Shëndetit dhe Qendrave për Kontrollin e Sëmundjeve (CDC).

Shkencëtarët dhe historianët besojnë se një e treta e popullsisë së botës, e cila në atë kohë numëronte rreth 1.8 miliardë njerëz, ishte e infektuar.

Dhe gripi shkaktoi gjithsej më shumë vdekje sesa vetë Lufta e Parë Botërore, e cila u dha fund në një kohë kur sëmundja kishte filluar të përhapet.

Ndërsa e gjithë bota reagon ndaj krizës COVID-19, le të shohim nga afër pandeminë e fundit që e varrosi botën në vend – dhe si dukej kur përfundoi më në fund?

Në vitin 1918, mjekësia dhe shkenca ishin shumë më të kufizuara në luftën kundër sëmundjeve sesa sot.

Mjekët e dinin që kishte mikroorganizma prapa gripit spanjoll dhe se sëmundja mund të transmetohej nga personi në person, por ata ende menduan se ajo ishte shkaktuar nga bakteret dhe jo nga viruset.

Trajtimi ishte gjithashtu i kufizuar – antibiotiku i parë në botë, për shembull, nuk u zbulua deri në vitin 1928.

Vaksina e parë e gripit u bë e disponueshme për publikun në vitet 1940. Është e rëndësishme të përmendet se atë kohë nuk kishte sistem shëndetësor për të gjithë njerëzit. Edhe në vendet e pasura, sistemi i kanalizimeve publike ishte ende një luks.

“Në vendet e industrializuara, shumica e mjekëve ose kanë punuar vetë ose janë financuar nga bamirësitë ose institucione fetare, dhe shumë njerëz nuk kanë qasje në to,” tha Laura Spini, një gazetare e shkencës dhe autore e “The Pale Rider: The Spanish Flu”.

Për t’i bërë gjërat edhe më keq, gripi spanjoll sulmoi në një mënyrë që nuk ishte parë më parë në pandemitë e gripit, të tilla si ajo në 1889-90, e cila vrau më shumë se një milion njerëz në të gjithë botën.

Shumica e viktimave ishin midis moshës 20 dhe 40-vjeç, dhe burrat u prekën në mënyrë disproporcionale – ndoshta pasi pandemia mendohet të ketë filluar në kampe ushtarake të mbipopulluara në Frontin Perëndimor dhe të përhapet ndërsa trupat u kthyen në shtëpi pas Luftës së Parë Botërore.

Një studim i vitit 2020 i udhëhequr nga studiuesi i Harvardit Robert Barrot vlerësoi se megjithëse rreth 0.5 për qind e popullsisë së atëhershme amerikane vdiqën nga gripi spanjoll (rreth 550,000 njerëz), 5.2 për qind e popullsisë në Indi u prek, ose rreth 17 milionë vdekje.

Pasojat për ekonominë ishin të mëdha. Barrot dhe ekipi i tij vlerësuan se pandemia çoi në një rënie mesatare prej 6 për qind të produktit të brendshëm bruto në të gjitha vendet.

“Viktimat e Luftës së Parë Botërore dhe gripit spanjoll çuan në një katastrofë të vërtetë ekonomike”, thotë shkrimtarja Katarina Arnold, autore e librit ‘Pandemic 1918’.

Related Topics:
Continue Reading

Lajmet

​Përmbyllet afati i KQZ-së për certifikim të pjesëmarrjes në zgjedhjet e 28 dhjetorit

Published

25 minutes ago

on

December 1, 2025

By

Është përmbyllur afati për deklarim të koalicioneve dhe aplikim për certifikim të pjesëmarrjes në zgjedhjet e parakohshme parlamentare të 28 dhjetorit.

Gjatë periudhës 24 nëntor – 30 nëntor 2025, gjithsej 23 subjekte politike, prej të cilave tri koalicione, 17 parti politike, dy iniciativa qytetare dhe një kandidat i pavarur, kanë plotësuar online formularin e certifikimit për pjesëmarrje në garën zgjedhore, ka bërë të ditur zëdhënësi i KQZ-së, Valmir Elezi.

SUBJEKTET POLITIKE APLIKUESE

“Koalicionet: Koalicioni “PAI – PDAK – LPB”, i përbërë nga 3 parti politike: Partia e Ashkalinjëve për Integrim (PAI), Partia Demokratike e Ashkanlive të Kosovës (PDAK) dhe Lëvizja për Bashkëveprim (LPB)”; Koalicioni “Koalicija VAKAT”, i përbërë nga 3 parti politike: Demokratska Stranka Bošnjaka (DSB), Bošnjačka Stranka Kosova (BSK) dhe Demokratska Stranka Vatan (DSV); dheKoalicioni “Lëvizja VETËVENDOSJE!”, i përbërë nga 4 partitë politike: Lëvizja VETËVENDOSJE!, GUXO, Alternativa dhe Partia Shqiptare Demokristiane (PSHDK).

Partitë politike: LIDHJA DEMOKRATIKE E KOSOVËS – LDK; PARTIA DEMOKRATIKE E KOSOVËS – PDK: Kosovaki Nevi Romani Partia; JEDINSTVENA GORANSKA PARTIJA; Za Slobodu Pravdu i Opstanak; KOSOVA DEMOKRATIK TÜRK PARTISI; PARTIA LIBERALE EGJIPTIANE; PARTIA ROME E BASHKUAR E KOSOVËS; SOCIALDEMOKRATSKA UNIJA – SDU; LISTA SERBE; INICIATIVA E RE DEMOKRATIKE E KOSOVËS; FJALA; NOVA DEMOKRATSKA STRANKA – NDS; LËVIZJA PËRPARIMTARE E ROMËVE TË KOSOVËS (LPRK); ALEANCA PËR ARDHMËRINË E KOSOVËS (AAK); KOSOVSKI SAVEZ; NISMA SOCIALDEMOKRATE – NISMA.

Iniciativat qytetare: PËR SOCIALDEMOKRATËT E ASHKALINJËVE; INICIATIVA QYTETARE PËR KOSOVË.

Kandidatët e pavarur: NEDŹMIDIN SEJDILAR”.

Deri më 7 dhjetor 2025, këto subjekte politike (partitë politike, koalicionet, nismat qytetareve dhe kandidatët e pavarur) që kanë aplikuar për certifikim deri në përfundim të afatit, duhet të dorëzojnë përmes platformës listën e tyre me emrat e kandidatëve për deputetë të zgjedhjeve të parakohshme për Kuvendin e Kosovës./S.K/KP/

Continue Reading

Lajmet

Vritet biznesmeni i njohur në Shqipëri

Published

28 minutes ago

on

December 1, 2025

By

Ka humbur jetën tragjikisht biznesmeni E.M, pas disa të shtënave me armë zjarri dje në Elbasan.

Kjo ngjarje e rëndë ka tronditur Shqipërinë, ku sipas burimeve viktima humbi jetën pasi u ekzekutua nga persona të paidentifikuar pranë biznesit të tij në Elbasan.

Siç raportojnë mediat në Shqipëri, viktima kishte marrë dy plumba në kokë ndërsa ndodhej në makinë në biznesin e tij.

Atentati duket se ka qenë i mirë-organizuar, pasi atentatorët janë larguar pasi janë bindur që personi që ishte objektivi ka vdekur./S.K/KP/TCh/

Continue Reading

Lajmet

​CNN: Bisedimet SHBA-Ukrainë në Florida të vështira, por konstruktive

Published

34 minutes ago

on

December 1, 2025

By

Bisedimet në Florida midis zyrtarëve të lartë amerikanë dhe një delegacioni ukrainas që synojnë t’i japin fund luftës në Ukrainë janë të vështira, por shumë konstruktive thotë CNN.

Po ashtu u tha se takimi ka përfshirë diskutimin e disa prej çështjeve më të ndjeshme për zgjidhjen e luftës.

Ndërkohë, zëvendësministri i parë i Jashtëm ukrainas, Sergiy Kyslytsya, ndau një vlerësim optimist të bisedimeve.

“Ka qenë një fillim i mirë i takimit në vazhdim. Shumë tërheqës dhe deri tani konstruktiv. Atmosferë e ngrohtë, e favorshme për një rezultat të mundshëm progresiv”, shkroi Kyslytsya në rrjetin social X.

Ndërsa një delegacion nga Kievi takohet me zyrtarë të administratës Trump në Florida, presidenti ukrainas Volodymyr Zelensky ka kontaktuar sot me aleatë të tjerë, përfshirë sekretarin e përgjithshëm të NATO-s Mark Rutte.

“Këto janë ditë të rëndësishme dhe shumë gjëra mund të ndryshojnë”, tha Zelensky në një postim në rrjetet sociale në lidhje me telefonatën e tij me Rutte.

“Ne po koordinohemi ngushtë dhe në përpjekjet tona – dhe në përpjekjet e të gjithë partnerëve tanë – janë masat tona të përbashkëta dhe qëndrimet e përbashkëta që do të jenë jashtëzakonisht efektive.”

Kujtojmë se Moska nisi një breshëri masive dronësh dhe raketash në Ukrainë gjatë natës së premtes deri të shtunën, duke vrarë të paktën tre persona dhe duke lënë pjesë të mëdha të Kievit pa energji./S.K/KP/

Continue Reading

Lajmet

​Atalanta e Gjimshitit zgjat agoninë e Fiorentinës

Published

37 minutes ago

on

December 1, 2025

By

Futbollistët e Atalantës mposhtën Fiorentinën me rezultat 2:0, në xhiron e 13-të të Serie A, ku ndeshja u dominua nga skuadra vendase, e cila tregoi edhe një herë dëshpërimin që Fiorentina ka ofruar këtë sezon.

Skuadra e Berat Gjimshitit kaloi në epërsi në minutën e 41-të me anë të Kossounou, me një asistim nga De Ketelaere.

Në pjesën e dytë pamë një tjetër gol, përsëri në portën e “Viola”, dhe shënuesi i golit të dytë për ekipin vendas ishte Lookman në minutën e 51-të.

Atalanta është e 11-ta në tabelë me 16 pikë, ndërsa Fiorentina e parafundit me vetëm gjashtë pikë./S.K/KP/

Continue Reading

Të kërkuara