Shëndet
Apnea e gjumit mund të përshpejtojë plakjen
Testimi i përshpejtuar i plakjes përfshin një test gjaku që analizon ADN-në dhe përdor një algoritëm për të matur moshën biologjike të një personi.
Published
3 years agoon
By
Betim GashiApnea obstruktive e gjumit (OSA) lidhet me një rrezik më të lartë të hipertensionit, sulmit në zemër, goditjes në tru, diabetit, por tani studiuesit në Shkollën e Mjekësisë të Universitetit të Misurit kanë zbuluar se OSA e pa trajtuar përshpejton edhe procesin e plakjes dhe trajtimi i duhur mund ta ngadalësojë atë.
Testimi i përshpejtuar i plakjes përfshin një test gjaku që analizon ADN-në dhe përdor një algoritëm për të matur moshën biologjike të një personi.
Fenomeni i moshës biologjike të një personi që tejkalon moshën kronologjike quhet “përshpejtim epigjenetik i plakjes” dhe lidhet me vdekshmërinë e përgjithshme dhe sëmundjet kronike, shkruan Science Daily.
“Plakja e përshpejtuar nuk është unike për OSA, ajo mund të shkaktohet nga një sërë faktorësh mjedisorë si duhani, dieta e dobët apo ndotja”, tha Rene Cortese, asistent profesor pranë Departamentit të Shëndetit të Fëmijëve dhe Departamentin e Obstetrikës.
Ai shtoi se “në kulturën perëndimore nuk është e pazakontë që njerëzit të përjetojnë përshpejtimin epigjenetik të plakjes, por ne donim të dinim se si OSA ndikon në përshpejtimin sistemik të plakjes në krahasim me ata që nuk vuajnë nga kjo gjendje”.
Ekipi i Cortese studioi 16 të rritur jo duhanpirës të diagnostikuar me OSA dhe i krahasoi me tetë subjekte kontrolli për të vlerësuar ndikimin e OSA në plakjen epigjenetike gjatë një periudhe njëvjeçare.
Pas testit bazë të gjakut, grupi OSA mori trajtim të vazhdueshëm pozitiv të presionit të rrugëve ajrore (CPAP) për një vit përpara se të testohej përsëri.
“Rezultatet tona zbuluan se shqetësimet e gjumit të shkaktuara nga OSA dhe nivelet më të ulëta të oksigjenit gjatë gjumit nxisin plakjen më të shpejtë biologjike në krahasim me grupin e kontrollit”, tha Cortese.
“Rezultatet tona sugjerojnë se përshpejtimi biologjik i plakjes është të paktën pjesërisht i kthyeshëm kur zbatohet trajtimi efektiv i OSA,” shtoi ai.
Corteze theksoi se çelësi i suksesit të CPAP, kur bëhet fjalë për ngadalësimin e përshpejtimit të plakjes, në fakt është përdorimi i pajisjes për të paktën katër orë gjatë natës.
Është e paqartë se si rritja e moshës do të ndikojë në rezultatet klinike dhe si zbatohet kjo për grupet e tjera të rrezikut ose fëmijët me OSA.
“Meqenëse fëmijët me OSA trajtohen ndryshe nga të rriturit, ky hulumtim ngre shumë pyetje”, tha Cortese, duke shtuar se nga këto gjetje duhet mësuar më shumë për mekanizmat e veprimit dhe biologjinë.
Shëndet
Intoleranca ndaj laktozës! Shkaqet, simptomat dhe si të lehtësohet?
Published
3 hours agoon
December 4, 2025By
UBT News
Intoleranca ndaj laktozës është një gjendje e zakonshme që shkakton shqetësime të stomakut, sepse trupi nuk e tret sheqerin e qumështit.
Nuk është kërcënuese për jetën dhe mund të shfaqet që nga fëmijëria ose më vonë.
Simptomat kryesore:
Dhimbje dhe gurgulim barku
Fryerje dhe gazra
Përzierje, diarre
Ndjesi e kruajtjes ose dhimbje pas konsumimit të qumështit
Shkaqet:
Mungesa e enzimit laktazë, i cili ndihmon në tretjen e laktozës në zorrën e vogël. Kjo mungesë mund të jetë e trashëguar ose e shkaktuar nga infeksione dhe sëmundje të zorrëve.
Diagnoza:
Test i qumështit (sfida e qumështit)
Test gjaku ose test frymëmarrjeje për hidrogjen
Teste gjenetike ose biopsi në raste të rralla
Si të lehtësohet?
Reduktoni konsumimin e produkteve të qumështit, provoni ushqime me pak laktozë (djathë i fortë, dhallë), zëvendësoni me produkte jo-qumështi, si qumështi soje, merrni suplemente laktazë për tretje të mirë, hani ushqime me kalcium natyral (perime me gjethe, brokoli)
Nuk ka shërim të plotë, menaxhimi bëhet duke kontrolluar dietën e kufizuar produktet që shkaktojnë shqetësim. /A.Z/UBT News/
Shëndet
Këto sinjale tregojnë se keni alergji nga ushqimi
Published
5 hours agoon
December 4, 2025By
UBT News
Faktorët që ndikojnë në shfaqjen e alergjive nga ushqimet përfshijnë:
Obezitetin
Gjenetikën – gjenet e trashëguara mund të rrisin rrezikun për alergji.
Etninë – fëmijët aziatikë dhe ata me ngjyrë kanë rrezik më të lartë krahasuar me fëmijët e bardhë.
Dietën e dobët – mungesa e omega-3 dhe vitaminës D konsiderohet ndër faktorët kryesorë që ndikojnë në shfaqjen e alergjive.
Simptomat e zakonshme të alergjive ushqimore
Reaksionet alergjike nga ushqimi nuk shfaqen menjëherë pas ngrënies, në disa raste dalin edhe pas disa orësh.
Nëse dyshoni për alergji, kontrolloni nëse keni këto shenja:
1. Puçra dhe kruarje lëkure
Shfaqja e puçrave të kuq dhe kruarja e tyre është tregues i mundshëm alergjie. Mund të jetë reaksion nga kontakti me një substancë.
2. Kruarje në gojë
Kruarja e gjuhës apo e qiellzës mund të jetë shenjë e reagimit ndaj një ushqimi.
3. Përzierje, të vjella dhe dhimbje stomaku
Nëse trupi reagon menjëherë me përzierje apo të vjella, mund të jetë alergji ose edhe helmim ushqimor.
4. Enjtje e gojës, gjuhës apo fytyrës
Enjtja e fytit është e rrezikshme, pasi mund të bllokojë frymëmarrjen. Në këtë rast kërkohet trajtim urgjent.
5. Marramendje
Marramendja ose humbja e ndjenjave pas konsumimit të ushqimit mund të jetë sinjal alergjie. Nëse lëkura merr ngjyrë blu dhe pulsi dobësohet, reagimi është i rëndë.
6. Vështirësi në frymëmarrje
Kollitja, vështirësia në frymë, shtrëngimi në gjoks ose ndjesia e një “guri” në fyt janë shenja serioze. Duhet kërkuar ndihmë mjekësore.
Sipas American College of Asthma, Allergy and Immunology, forma më e rrezikshme e alergjisë është anaphylaxis, një reagim potencialisht fatal që shfaqet brenda minutave dhe shkakton bllokim të frymëmarrjes, rënie ose përshpejtim të fortë të pulsit.
Trajtimi i vetëm efektiv i menjëhershëm është injektimi i epinefrinës (adrenalinës). /A.Z/UBT News/
Shëndet
Dhimbja e shpatullave, nga shkaqet deri tek trajtimi
Published
22 hours agoon
December 3, 2025By
UBT News
Dhimbja e shpatullave ndodh në bashkimin e krahut me folenë e shpatullës dhe mund të jetë rezultat i lëvizshmërisë së madhe të nyjës, e cila e bën shpatullën më pak të qëndrueshme.
Stabiliteti mbështetet në katër muskuj të rëndësishëm – supraspinatus, infraspinatus, subscapularis dhe teres minor – të cilët mund të jenë gjithashtu burim dhimbjeje.
Dhimbja e shpatullave është e zakonshme dhe mund të vijë nga:
Dëmtime të mëparshme (tendinitis, sup i ngrirë)
Artrit ose inflamacion
Probleme të qafës ose dhimbje të referuara nga organet e brendshme (zemra, mushkëritë, mëlçia, fshikëza e tëmthit)
Sëmundje sistemike si polymyalgia rheumatica
Simptoma që kërkojnë vlerësim urgjent përfshijnë dhimbje konstante natë e ditë, humbje peshe të shpejtë, ose shfaqje të etheve dhe kufizim të lëvizjeve, që mund të tregojnë infeksion ose malignitet.
Trajtimi i dhimbjes së shpatullave varet nga shkaku, por disa metoda të zakonshme për lehtësim përfshijnë:
Ilaçe anti-inflamatore: NSAID si aspirina, ibuprofeni ose naprokseni, për të reduktuar dhimbjen dhe inflamacionin.
Kompresë e ftohtë: Ndihmon në uljen e ënjtjes dhe mpirjen e dhimbjes. Aplikohet deri 20 minuta, deri pesë herë në ditë, duke e mbështjellë me peshqir.
Masazh dhe kompresim: Mbështillja e shpatullës me fashë elastike ndihmon në uljen e dhimbjes, ndërsa një masazh i lehtë lehtëson tensionin.
Trajtimi kërkon identifikimin e shkakut e ndërhyrje mjekësore ose terapi fizike për forcimin e muskujve dhe rikthimin e lëvizshmërisë. /A.Z/UBT News/
Shëndet
Ja simptomat që mund të tregojnë një sulm në zemër
Published
22 hours agoon
December 3, 2025By
UBT News
Sëmundjet e zemrës janë shkaku kryesor i vdekjes tek burrat dhe gratë në mbarë botën. Në SHBA, ato përbëjnë rreth 40% të vdekjeve, duke tejkaluar të gjitha sëmundjet e tjera kancerogjene të kombinuara.
Disa persona janë më të rrezikuar, si ata mbi 65 vjeç, personat me kolesterol të lartë, tension të lartë, diabetikët, duhanpirësit, obezët dhe ata me predispozicion familjar.
Kujdesi ndaj simptomave mund të shpëtojë jetë.
1. Ankth i papritur – Një ndjesi e fuqishme frike ose ankthi mund të jetë tregues i një ataku në zemër.
2. Dhimbje në gjoks – Shpesh ndodh në qendër të gjoksit ose pak majtas, mund të përhapet në krahun e majtë, shpatulla, qafë, nofullë ose bark. Tek disa gra, ndjenja mund të ngjajë me djegie në stomak.
3. Kolla dhe vështirësi në frymëmarrje – Grumbullimi i lëngjeve në mushkëri shkakton kollë të vazhdueshme, me gëlbazë të përgjakur.
4. Marrje mendsh ose humbje të ndjenjave – Shkaktohet nga aritmitë e zemrës.
5. Lodhje e pazakontë – Sidomos tek gratë, mund të paraqitet para një sulmi kardiak.
6. Nauzea ose mungesë oreksi – Shpesh shfaqet gjatë një ataku, sidomos në kombinim me fryrjen e barkut nga insuficenca kardiake.
7. Dhimbje në pjesë të tjera të trupit – Përhapet në shpatulla, krahë, bërryla, mbrapa qafe, nofulla ose bark. Meshkujt shpesh ndiejnë dhimbje në krahun e majtë, ndërsa gratë mund të kenë dhimbje në të dy krahët ose mes shpatullave.
8. Puls i shpejtë ose i parregullt – Mund të tregojë atak kardiak, insuficiencë kardiake ose aritmi. Nëse nuk trajtohet, mund të çojë në goditje në tru ose vdekje të papritur.
9. Mungesë frymëmarrje – Shfaqet gjatë aktivitetit ose pushimit dhe mund të jetë tregues i insuficencës kardiake.
10. Fryrje ose enjtje – Grumbullimi i lëngjeve mund të shkaktojë enjtje në këmbë, kavilje ose bark.
11. Djersitje e ftohtë – Djersitje e papritur, pa aktivitet fizik, mund të tregojë sulm në zemër.
12. Dobësi e pazakontë – Ndjenja e pafuqisë gjatë ditëve që paraprijnë një sulm, shpesh e bën të vështirë kryerjen e detyrave më të thjeshta.
Nëse ndjeni një ose më shumë nga këto simptoma dhe keni faktorë rreziku, kontaktoni menjëherë mjekun tuaj ose shërbimin e urgjencës.
Njohja e hershme e shenjave mund të shpëtojë jetë. /A.Z/UBT News/
Kriza e Eurovision, Gjermania kërcënon të tërhiqet për Izraelin
Hashim Thaçit i vazhdohet paraburgimi nga Specialja
Valon Prebreza betohet si kryetar i ri i Fushë-Kosovës
Galeria e Artit prezanton ekspozitën ‘Qoftë e shëndetshme dora që krijon’
A e keni ditur si përdoret dera emergjente për të shpëtuar jetët në aeroplan?
Bebe Rexha surprizon me vargje në shqip, ndan pamje ekskluzive nga studioja
Një monedhë e humbur për shekuj, tani shitet për 3.4 milionë dollarë
Lagështia në shtëpi? Provoni këtë metodë të thjeshtë me kripë?
YouTube ndalon përdoruesit australianë nën 16 vjeç!
Të kërkuara
-
Aktualitet1 month agoProfesoresha e UBT-së, Marigona Bekteshi-Ferati, fituese e bursës prestigjioze Fullbright Visiting Scholar, Profesor Vizitor dhe Post Doktoraturë
-
Rajoni2 months agoPolicia, FSK-ja dhe Shërbyesit Civilë përfitojnë bursë 20 për qind në programet Master Shkenca Politike dhe Studime të Sigurisë në UBT
-
Lajmet3 months agoVotoni për UBT-në dhe Rektorin Hajrizi në Triple E Awards: Dy nominime të reja ndërkombëtare për institucionin dhe Kosovën
-
Rajoni2 months agoUBT shpall thirrjen për Konferencën Ndërkombëtare të Gjuhës dhe Kulturës 2025
