Opinion nga: Belén Fernández
Vendimi i Netflix për të shfaqur filma si “Farha” dhe seriali “Mo” ishte një devijim nga biznesi i zakonshëm për gjigantin e transmetimit me bazë në Kaliforni.
Në janar, faqja e internetit në gjuhën angleze e gazetës së shquar Israel Hayom raportoi me kënaqësi se Netflix kishte shtuar papritur një “numër jashtëzakonisht të lartë të filmave të prodhuar nga Izraeli”. Gazeta spekuloi se ky “gjest i veçantë” ishte ndoshta një përpjekje për të “tërhequr klientët”, pasi një numër i madh izraelitësh kishin anuluar në mënyrë dramatike abonimet e tyre në Netflix si përgjigje ndaj një “filmi anti-izraelit” që “portretizon ushtarët izraelitë si vrasës”.
Filmi “fyes” në fjalë është, sigurisht, “Farha” – të cilin Netflix e publikoi në dhjetor dhe filmi përshkruan tmerret e Nakba-s në vitin 1948, kur Izraeli arriti të ashtuquajturën “pavarësi” në tokën palestineze duke vrarë më shumë se 10 mijë palestinezë dhe duke shkatërruar më shumë se 500 fshatra. Edhe nëse ktheheni shpejt përpara 75 vitesh, ushtarët izraelitë nuk kanë nevojë për shumë ndihmë për t’u dukur si vrasës; thjesht pyesni familjen e gjyshes 61-vjeçare Majida Obaid, e cila u qëllua për vdekje në qafë gjatë tërbimit të ushtrisë izraelite më 26 janar në qytetin e pushtuar të Jeninit në Bregun Perëndimor.
E megjithatë vendimi i Netflix për të shfaqur filma si “Farha” si dhe serialin “Mo” përbën një devijim nga biznesi i zakonshëm në gjigantin e transmetimit me bazë në Kaliforni, duke ofruar një paraqitje të shkurtër të realitetit palestinez dhe historisë legjitime që kundërshton narrativën dominuese të fabrikuar nga Izraeli.
Për pjesën më të madhe të historisë së tij të fundit, Netflix ka qenë i mbushur me përmbajtje pro-izraelite që humanizon dhe heroizon shërbimet e sigurisë dhe inteligjencës izraelite duke mbështetur mitin e viktimizimit izraelit. Titujt kryesorë variojnë nga “The Spy” – me protagonist Sacha Baron Cohen si një agjent i njohur i Mossad-it – deri te seriali jashtëzakonisht i popullarizuar izraelit “Fauda”, i bërë sipas modelit të vjetër – Izraeli kundër “terroristëve”. Pastaj është “The Red Sea Diving Resort”, e cila e konsideron Izraelin si shumë të shqetësuar për refugjatët globalë, pa përmendur përgjegjësinë e tij të drejtpërdrejtë për krijimin e miliona prej tyre.
Kur kontaktova Netflix në vitin 2019 për një përgjigje ndaj pretendimeve se kompania po vepronte si një vend për propagandën izraelite, një zëdhënës më informoi se “ne jemi në biznesin e argëtimit, jo medias apo politikës”. Mos harroni se rritja efektive e vlerësimeve të një vendi përgjegjës për masakrën e rregullt të civilëve nuk është as apolitike dhe as argëtuese.
Zëdhënësi gjithashtu e drejtoi vëmendjen time te disa nga “përmbajtjet e larmishme arabe” të Netflix, duke përfshirë një shfaqje të quajtur “Comedians of the World”, e cila përfshiu katër komedianët nga Lindja e Mesme.
Dhe ndërsa “përmbajtja arabe” në Netflix është bërë padyshim më e larmishme që atëherë, i gjithë operacioni shihet si ende paksa miqësor ndaj Izraelit – një paragjykim që padyshim vazhdon gjithashtu të prekë diskursin e zakonshëm perëndimor në përgjithësi. Me gjithë rëndësinë e saj, “Farha” nuk ka rënë nën seksionin “Filma dhe TV izraelit” të Netflix, i cili fton audiencën të “qesh, të qajë, të psherëtijë, të bërtasë, të ulërijë apo çfarëdo që të ndjejë me këto komedi, drama, romanca, thriller dhe shumë më tepër, të gjithë me origjinë nga Izraeli”.
Duke mos pasur llogari timen Netflix, përdora fjalëkalimin e një miku libanez për të parë “Farha-n”. Shfrytëzova gjithashtu rastin për të kërkuar “Izraelin” në faqen e Netflix, e cila prodhoi një breshëri titujsh si dhe sugjerime për kërkime shtesë në lidhje me “Israel: Birth of a Nation”, “Against All Odds: Israel Survives”, etj.
Një kërkim për “Palestinë”, ndërkohë, solli serialin “Mo” dhe “Farha” në vendin e parë dhe të dytë, respektivisht, dhe sezonin e ri të “Fauda” në të katërtin – se mos mësohemi shumë me idenë e palestinezëve si njerëz dhe jo si “terroristë”.
Duke shkruar në vitin 2020, Orly Noy, kryetar i organizatës izraelite të të drejtave të njeriut B’Tselem, vuri në dukje se suksesi i “Fauda-s” – i krijuar vetë nga veteranë të një njësie komando ushtarake izraelite – kishte të bënte deri më tani me transformimin e palestinezëve në figura të frikshme dhe “ekzotike në atdheun e tyre”.
Noy theksoi se nuk ishte vetëm Rripi i Gazës – nën një rrethim shkatërrues dhe bombardime të rregullta nga Izraeli – ai që iu dha shfrytëzimit kinematografik nga krijuesit e serialit; Bregu Perëndimor ishte gjithashtu një terren pjellor, ekzotik: “Nablus, Ramallah, Jenin – të gjitha kanë ardhur për të simbolizuar sferat e botës së poshtme ku djemtë tanë [ushtarakë] hyjnë dhe dalin me guxim, në vend të qyteteve të gjalla pak larg nga vendi ku jetojmë” .
Sa i përket paraqitjes së Jeninit në janar 2023 në episodin e fundit të egërsisë ushtarake të jetës reale të Izraelit, nuk duhet nënvlerësuar kurrë rolin që mund të luajnë produksione si “Fauda” në legjitimimin e marifeteve të tilla kur një pjesë e madhe e botës shpenzon kaq shumë kohë në Netflix. Dhe për palestinezët për të cilët çdo ditë e ekzistencës është thjesht një vazhdim i Nakba-s, shfaqja e dobët e Netflix nuk do të harrohet aq lehtë – pavarësisht nga “Farha”.
Washington Post kohët e fundit citoi vlerësimin e politikanit izraelit të ekstremit të djathtë dhe ish-ministrit të Financave, Avigdor Lieberman se, “është çmenduri që Netflix ka zgjedhur të publikojë një film, i gjithë qëllimi i të cilit është të krijojë përfaqësime të rreme që nxisin kundër ushtarëve [izraelitë]”. Por shërbimi i transmetimit — i drejtuar nga fitimi — ka bërë vërtet shumë gjëra më të çmendura.
Dhe ndërsa Izraeli po përgatitet për zbavitjen e tij të ardhshme të vrasjeve të suksesshme, është koha që perdja të bjerë mbi çfarëdo që mbetet nga marrëdhënia e veçantë.
Opinion nga: Belén Fernández, përkthyer dhe përshtatur në shqip nga UBT News.
*Pikëpamjet e shprehura në këtë artikull janë të vetë autores dhe nuk pasqyrojnë domosdoshmërisht qëndrimin e portalit.