Me rastin e 125-vjetorit të vdekjes së tij, eshtrat e Eça de Queiroz, autori i veprave të njohura të letërsisë portugeze si “Os Maias” dhe “O Crime do Padre Amaro”, do të prehen tani në Panteonin Kombëtar, një vend nderimi i shenjave të mëdha të historisë portugeze.
Në një ceremoni solemne, mbetjeve të shkrimtarit José Maria Eça de Queiroz u dha vendimi për t’u prehur përfundimisht në Panteonin Kombëtar në Lisbonë, si pjesë e një homazhi për karrierën e tij letrare të shekullit të 19-të. Urna që përmban mbetjet e autorit të veprave si Os Maias (Majat) dhe O Crime do Padre Amaro (Krimi i Atit Amaro) do të qëndrojë në këtë vend simbolik të kryeqytetit portugez. Emra të tjerë të njohur të historisë portugeze, të cilët prehen gjithashtu aty, përfshijnë presidentët e Republikës Manuel de Arriaga dhe Teófilo Braga, si dhe figura nga fusha kulturore si Almeida Garrett, Luís de Camões dhe Amália Rodrigues.
Ngjarja e transferimit të mbetjeve të shkrimtarit, që u zhvillua të mërkurën në mëngjes, u shoqërua me një homazh që nisi pak pas orës 9:00 në Asamblenë e Republikës, ku trupi i tij u transportua për herë të parë. Më pas, një procesion e shoqëroi trupin deri në Panteonin Kombëtar, duke kaluar përmes disa pjesëve të qytetit, dhe ceremonia përfundoi në orën 11:00 në këtë vend të shenjtë.
Në këtë ceremoni morën pjesë figura të rëndësishme të politikës portugeze, si presidenti aktual Marcelo Rebelo de Sousa, presidenti i Asamblesë së Republikës José Pedro Aguiar-Branco dhe kryeministri Luís Montenegro.
Në fjalimin e tij, Marcelo Rebelo de Sousa theksoi se “Panteoni është vendi i të pavdekshmëve” dhe kujtoi se disa prej tyre “kanë qenë shkrimtarë”. Ai shtoi se pak shkrimtarë portugezë “janë kaq të gjallë sa Eça de Queiroz” dhe përmendi autorët të cilët, përmes leximit të veprave të tyre, vazhdojnë të jetojnë në mendjen e lexuesve, pavarësisht kohës që ka kaluar.
Për presidentin, “tributi më i madh për Eça-n do të ishte ta ribotojmë, ta studiojmë dhe, mbi të gjitha, ta lexojmë”. Ai gjithashtu theksoi se janë disa “akte të drejtësisë” që duhet të ndodhin, “si ky transferim, edhe pse nuk e dimë dëshirën e shkrimtarit për këtë çështje”.
Ceremonia përfshiu gjithashtu performanca nga dirigjenti João Paulo Santos dhe sopranoja Sara Simões, nga Kori i Teatrit Kombëtar të São Carlos, dhe leximi i fragmenteve nga veprat e Eça de Queiroz.
Eça de Queiroz vdiq më 16 gusht 1900 në Paris në moshën 54 vjeçare. Mbetejt e tij u transportuan në Lisbonë muajin pasardhës dhe u varrosën në Varrezat e Alto de São João. Në vitin 1989, ato u transferuan në varrin familjar në Santa Cruz do Douro, në bashkinë Baião, ku kanë qëndruar deri tani.
Një emër i pashmangshëm në letërsinë dhe kulturën portugeze
Ai ishte një nga shkrimtarët më të njohur të Portugalisë dhe ishte përgjegjës për krijimin e disa prej veprave më të njohura të letërsisë portugeze.
Përveç Os Maias – për shumëkujt një nga mënyrat e para për të njohur veprën e tij, pasi libri është pjesë e Planit Kombëtar të Leximit – Eça de Queiroz është autor i veprave të tjera si O Crime do Padre Amaro, O Primo Basílio (Kushtimi i Basilit), A Cidade e as Serras (Qyteti dhe Malet), dhe shumë të tjera që ka shkruar gjatë karrierës së tij letrare (ndoshta disa prej tyre janë botuar posthumisht).
Një karrierë që e nisi pas diplomimit në drejtësi nga Universiteti i Coimbra në 1866, një degë që e çoi në një karrierë të shkurtër juridike. Megjithatë, ishte në gazetari dhe letërsi që ai gjeti vërtet pasionin e tij. Përveç shkrimtarëve të njohur si Antero de Quental dhe Teófilo Braga, ai ishte pjesë e “Gjeneratës së 70-tës”, gjithashtu e njohur si “Dissidenca e Coimbras”, një grup intelektualësh të rinj që kërkonin një revolucion politik, kulturor dhe social në vend në gjysmën e dytë të shekullit të 19-të.
Ai gjithashtu pati një karrierë diplomatike, duke u emëruar konsull në Havana, Newcastle, Bristol dhe, në fund, në Paris. Siç tregon edhe Fondacioni Eça de Queiroz në faqen e tij zyrtare, vepra letrare e Eça de Queiroz karakterizohet nga realizmi, kritika sociale dhe novacioni narrativ, duke ekspozuar “defektet dhe hipokrizitë e shoqërisë portugeze me ashpërsi”. Ajo përfaqëson një periudhë të madhe transformimi dhe modernizimi në letërsinë portugeze./UBTNews/D.E.