Në datën 6 janar 1920, në qytetin e bukur të Shkodrës, lindi një nga figurat më të ndritura të artit shqiptar, Aleksandër Prosi, i njohur përjetësisht nga publiku si Sandër Prosi. Me origjinë nga një familje me rrënjë të ndërthurura, nëna e tij shkodrane dhe babai vlleh nga Voskopoja, Prosi ndërtoi një karrierë që e lartësoi artin shqiptar në nivele të papara më parë.
Rrugëtimi i tij artistik filloi në skenën e teatrit me dramën “Vilhelm Teli”, ku talenti i tij natyror shkëlqeu që në interpretimin e parë. Megjithëse fillimisht kishte nisur studimet për stomatologji në Austri me bursë shtetërore, dashuria për artin triumfoi mbi profesionin, duke e çuar në audicionin e Teatrit Popullor në vitin 1947. Ai e fitoi atë konkurs dhe nga ai moment, nisi një udhëtim i pasur dhe i larmishëm në botën e teatrit dhe kinematografisë.
Një trashëgimi artistike e pashembullt
Sandër Prosi krijoi mbi 85 role në 75 vepra teatrale, duke interpretuar autorë të mëdhenj shqiptarë si Andon Zako Çajupi, Kolë Jakova, Ismail Kadare, dhe Dritëro Agolli, si dhe mjeshtra ndërkombëtarë si Shekspiri, Çehovi dhe Brehti. Përmes këtyre veprave, ai i dha jetë karaktereve të fuqishme që pasqyronin gjendjet më komplekse njerëzore.
Në fushën e kinematografisë, ai interpretoi në rreth 30 filma, duke lënë pas një galeri personazhesh që mbeten të paharruar. Nga burri i shtetit te hamalli, nga luftëtari te profesori, Sandër Prosi mishëroi me mjeshtëri role të ndryshme, duke krijuar një shkollë aktrimi që frymëzoi dhe vazhdon të frymëzojë breza të tërë aktorësh.
Për kontributin e tij madhor në art, Sandër Prosi u nderua me titullin “Artist i Popullit” dhe me një sërë çmimesh dhe medaljesh kombëtare. Në vitin 2010, Presidenti i Republikës e vlerësoi me Urdhrin “Nderi i Kombit”, duke përforcuar më tej statusin e tij si një ikonë e pavdekshme e artit shqiptar. Në vitin 2017, pas vdekjes, atij iu dha Urdhri “Gjergj Kastrioti Skënderbeu”, një tjetër nderim që pasqyron madhështinë e veprës së tij.
Fundi tragjik dhe trashëgimia e pavdekshme
Sandër Prosi u nda nga jeta më 25 mars 1985, në rrethana tragjike, ndërsa ishte duke xhiruar filmin “Pranverë e Hidhur”. Megjithatë, ai vazhdon të jetojë përmes roleve dhe interpretimit të tij, duke mbetur një burim frymëzimi për artdashësit dhe artistët shqiptarë. 105 vjet pas lindjes së tij, kujtimi i Sandër Prosit mbetet i gjallë, duke ndriçuar kulturën tonë dhe duke u kujtuar brezave se arti është pasaporta drejt pavdekësisë./UBTNews/