Ftesa për kancelaren Merkel në Uashington ndriçon renditjen strategjike të aleatëve nga SHBA. Zhvillimi i marrëdhënieve do të ndikohet nga pritjet amerikane dhe përgjigjet gjermane.
Vizita e kancelares Angela Merkel në Uashington ka rëndësi praktike: ajo pritet të kontribuojë në rigjallërimin e marrëdhënieve SHBA- Gjermani. Njëkohësisht vizita flet me simbolikën e saj. Ajo evidenton mënyrën si i qaset botës sot administrata Biden, si edhe renditjen strategjike që presidenti Biden u bën aleatëve të SHBA.
Presidenti Biden ka ftuar deri tani në Uashington liderët e atyre vendeve ku SHBA-të kanë të stacionuara numrin më të madh të ushtarëve amerikanë në botë. Më shumë ushtarë amerikanë SHBA kanë të stacionuar në Japoni, më tej në Korenë e Jugut dhe pastaj në Gjermani. Bideni ka ftuar deri tani kryeministrin e Japonisë dhe presidentin e Koresë së Jugut. Tani po fton kancelaren e Gjermanisë Merkel.
Dy liderët e parë të ftuar janë aleatët kryesorë të SHBA për arkitekturën e sigurisë në Azi. Atje SHBA e shohin veten përballë “konkurencës ekstreme” të Kinës, siç është shprehur Bideni. Kurse nga Evropa dhe BE, Bideni po pret të parën kancelaren e Gjermanisë.
Vizita në 15 korrik është cilësuar nga Shtëpia e Bardhë si „vizitë pune”. Në të do të diskutohen që nga pandemia dhe klima e deri të siguria e mirëqënia ndërkombëtare. Disa analistë evropianë e shohin vizitën e Merkelit në Uashington si dëshmi të një boshti të ri Berlin-Uashington. Ata janë të bindur se presidenti Biden ka zgjedhur Gjermaninë si adresën e preferuar në Evropë.
A do ta formësojë në të ardhmen politikën një bosht Berlin-Uashington?
Një bosht politik Berlin-Uashington është i mundur. Ai do të ishte një zhvillim i mirëpritur, jo vetëm nga shqiptarët në Ballkan. Megjithatë, për momentin si SHBA, ashtu edhe Gjermania janë në fazën kur po përpiqen t’i ristartojnë marrëdhëniet bilaterale. Në një konferencë shtypi së fundi (23.06.) kancelarja Merkel tha se në Cornwall, në samitin e G7-ës, në takimin me presidentin Biden kishte gjetur një bazë për të vepruar së bashku në sfidat gjeopolitike në botë. Ndër to ajo përmendi Rusinë dhe Kinën. Por me Bidenin ajo kishte diskutuar edhe se cila aleanca mund të lidhen.
“SHBA-të nuk kanë partnere më të mirë dhe mike më të mirë se Gjermaninë”, tha ministri i Jashtëm i SHBA-së, Antony Blinken në vizitën e tij prezantuese në Gjermani (23.06.).
Në këto gjashtë muajt e fundit, Presidenti Biden është përpjekur të riparojë sa më shumë deformimin e shkaktuar nga administrata Trump, në raportin me Gjermaninë. SHBA e ndali tërheqjen e trupave amerikane nga Gjermania, të vendosur nga Trumpi, dhe madje e shtoi numrin e ushtarëve në Gjermani.
Së dyti, SHBA-të hoqën sanksionet amerikane kundër gazsjellësit Nordstream 2 dhe nuk vendosën sanksione të tjera. Ministria e jashtme amerikane tha se kjo është në dobi të “interesave kombëtare” të SHBA dhe të raporteve me Berlinin.
Presidenti Biden tha në fund të majit (26.05.) se ka qenë që prej fillimit kundër Nordstream 2 dhe është kundër tij. Por tani ky projekt thuajse ka përfunduar. Bideni tha se sanksionet do të kishin qenë “kundërproduktive” për raportin me Evropën.
Së treti, Bideni ka caktuar një akademike si ambasadore të re në Gjermani: presidenten e Universitetit të Pensilvanisë, Amy Gutmann. Profesorët dhe akademikët gëzojnë përgjithësisht vlerësim të lartë në Gjermani, edhe ambasadorja Guttman është pritur me vlerësim në mediet gjermane. SHBA-të e kanë pasur traditë që dërgonin në Gjermani përfaqësues të botës akademike, kur kanë qenë të interesuara për forcimin e marrëdhënieve me Gjermaninë.
Takimi Biden-Merkel mund të konkretizojë pritjet amerikane ndaj Gjermanisë.
Çfarë presin amerikanët tani në këmbim nga Gjermania? Në këtë çështje mund të hidhet dritë pas takimit në Uashington. SHBA-të e kuptuan se presioni ndaj një aleati si Gjermania, ndonëse i argumentuar për amerikanët, po shkaktonte më shumë deformim të marrëdhënieve. Ai arriti të trondisë lidhjen me një aleat të sigurtë të SHBA-së. Hapat e deeskalimit të presidentit Bidenit dëshmojnë padyshim vullnet të mirë të tij ndaj Gjermanisë. Njëkohësisht, në thelb, ato eleminojnë disa anomali të panevojshme në marrëdhëniet SHBA-Gjermani.
Gjermania përfiton. nga trupat amerikane në Gjermani. Por do të përfitojë edhe SHBA, të cilët përdorin investimet milardëshe ushtarake të bëra për mbi 50 vjet në Gjermani. Ndërsa për rezervat gjeopolitike ndaj gazsjellësit Nordstream 2, Gjermania do të ofrojë kompensim.
Gjermania është sot fuqia më e madhe ekonomike dhe politike e Bashkimit Evropian. Gjermania mbetet e përmbajtur për t’i mbrojtur ushtarakisht interesat e saj, në dallim nga Franca apo Britania e Madhe. Por fuqia e saj dhe roli i saj në Evropë janë të pamohueshme. Kjo do të thotë se nuk mjafton më që me rikthimin e gjeopolitikës në politikën ndërkombëtare, Gjermania të trajtohet me mendësinë e luftës së ftohtë.
Në janar të këtij viti (26.01.), kancelarja Merkel kujtoi në një konferencë shtypi se me SHBA-në diskutime do të ketë, se “Joe Biden përfaqëson interesat e SHBA-së, kurse unë përfaqësoj interesat e RFGJ”. Presidenti Biden është i ndërgjegjshëm për raportet. “Nuk është se unë kam mundësi të lejoj Gjermaninë ta bëjë diçka apo të mos e bëjë”, tha Bideni në maj, lidhur me Nordstream2.
Ndoshta për të kërkuar më shumë nga Gjermania e sotme, p.sh. ndikimin që Bashkimi Evropian të mos afrohet me Kinën, SHBA mund të bëjë hapa të tjerë. P.sh. të mbështesin aktivisht kandidaturën gjermane për një vend të përhershëm në KS të OKB-së. Siç deklaruan së fundi se do të bëjnë britanikët. Mund të pasojë edhe zbutja e disa sanksioneve tregtare të SHBA ndaj BE, të vendosura nga presidenti Trump.
SHBA-të vlerësojnë rolin e Merkelit dhe mendojnë për të ardhmen!
Me ftesën në Uashington, SHBA i njohin kancelares Merkel rolin e saj si partnere e besueshme dhe e parashikueshme në veprime, edhe në marrëdhëniet me SHBA, në 16 vitet e saj si kancelare. Angela Merkel do të largohet nga politika në shtator. Shtëpia e Bardhë tani dëshiron të vendosë piketa bashkëpunimi për pasardhësit e saj.
SHBA-të janë të ndërgjegjshme për rolin drejtues të Gjermanisë në kohezionin e BE. Gjermania ka rol parësor në qëndrimin e BE ndaj Rusisë dhe në avancimin e lidhjeve ekonomike me Kinën. Presidenti Biden në takimin e G-7, tha se dëshiron të riforcojë marrëdhëniet me BE. Dhe së fundi, gjermanët kanë qenë që pas Luftës së Dytë botërore, aleatë besnikë të SHBA-së.
‘Sovraniteti evropian’ dhe qëndrimi i SHBA-së
Amerikanët janë të interesuar që evropianët t’i plotësojnë amerikanët. Por duan që evropianët t’i dublojnë apo konkurojnë amerikanët sa më pak. SHBA-të janë të interesuara që Evropa të ketë stabilitet, po t’u duhet amerikanëve të fokusohen në Azi.
Për këtë amerikanët kanë pritje ndaj Gjermanisë, edhe ushtarakisht. Koncepti i sovranitetit evropian nuk është përpunuar deri në detaje, si do të materializohet. Por është fakt se që prej presidencës së Trumpit, në BE flitet gjithnjë e më shumë për “sovranitet evropian”. Kryesisht nga Gjermania dhe Franca.
Evropianët duan të vazhdojnë të punojnë në këtë drejtim. Edhe pasi në SHBA, pas Bidenit, mund të vijë në pushtet sërish një populist.
Për çdo rast, në BE tani kanë nisur në fushën ushtarake projekte të përbashkëta të shteteve. Është vënë baza edhe e një fondi të përbashkët për industrinë e mbrojtjes.