108 vjet më parë, në Adanë të Turqisë, lindi shkrimtarja dhe veprimtarja e njohur politike, Musine Kokalari. Ky personalitet i veçantë, që la një shenjë të thellë në historinë e letërsisë dhe politikës shqiptare, e filloi udhën e saj të lavdishme në një kontekst të vështirë, të mbushur me persekutime dhe sakrifica të mëdha.
Familja e saj, e cila ishte origjinë nga Shqipëria, u kthye pas disa vitesh në Adanë dhe u vendos në qytetin e Gjirokastrës. Atje, Musineja e nisi rrugën e edukimit dhe u dallua për talentin dhe dashurinë për shkollën. Pas disa vitesh, familja Kokalari u shpërngul në Tiranë, ku Musineja vazhdoi shkollën e mesme, dhe në vitin 1937, e mbaroi me sukses në shkollën “Nëna Mbretëreshë”. Pas kësaj, ajo e ndoqi studimin e lartë në Universitetin e Romës, ku mori diplomën me rezultate të shkëlqyera në vitin 1941.
Në vitin 1939, ajo publikoi librin e saj të parë, “Seç më thotë nëna plakë”, një vepër që tregonte thellësinë e karaktereve dhe të ndjeshmërinë e asaj kohe. Në vitin 1943, me përpjekjet dhe angazhimin e saj, Musineja mori pjesë aktivisht në formimin e Partisë Socialdemokrate, duke kontribuar gjithashtu në ngritjen e gazetës “Zëri i Lirisë”, që filloi të publikohej një vit më vonë. Ky veprim ishte një hap i guximshëm për të promovuar idetë e lirisë dhe të drejtave të njeriut, në një periudhë kur regjimi komunist po merrte pushtetin në Shqipëri.
Në vitin 1944, ajo botoi librin “Rreth vatrës”, një vepër që vazhdonte të pasqyronte tragjeditë dhe jetën e popullit shqiptar gjatë Luftës së Dytë Botërore. Por, pas ngjarjeve të këtij viti, jetës së Musine Kokalarit i erdhi një kthesë tragjike. Më 12 nëntor të atij viti, vëllezërit e saj, Muntaz dhe Vesim Kokalari, u pushkatuan nga regjimi komunist, një akt që shënoi fundin e një periudhe të dhimbshme dhe shpërthimin e një pasigurie të madhe për të. Katër ditë më vonë, Musineja u arrestua dhe u mbajt në burg për 17 ditë.
Në vitin 1945, ajo botoi librin e tretë, “Sa u tund jeta”, një tjetër reflektim i forcës së shpirtit njerëzor për të qëndruar kundër padrejtësive. Në janar të vitit 1946, Musine Kokalari u arrestua për herë të dytë nga forcat e Mbrojtjes së Popullit dhe u dënua me 20 vjet heqje lirie, një dënim që pasqyronte sistemin e egër të diktaturës.
Pas 16 vitesh burgim, në vitin 1961, ajo u lirua dhe u dërgua në internim në Rrëshen, ku jetoi në kushte të vështira dhe mori pension me gjysmë page. Njëzet vjet më pas, pas një periudhe të gjatë vuajtjesh dhe sëmundjes, Musine Kokalari vdiq nga kanceri në vitin 1983.
Pas vdekjes, kontributi i saj i paharrueshëm për lirinë dhe demokracinë shqiptare nuk mbeti pa u nderuar. Në vitin 1993, dhjetë vjet pas largimit të saj nga kjo jetë, Musineja u nderua me medaljen “Martir i Demokracisë” për qëndresën e saj të jashtëzakonshme ndaj diktaturës dhe për veprat që la pas, që vazhdojnë të frymëzojnë breza të tërë.
Historia e Musine Kokalarit është një testament i guximit dhe i sakrificës për lirinë, që mbetet një shembull i paharrueshëm për të gjithë ata që luftuan dhe vazhdojnë të luftojnë për drejtësi dhe dinjitet./UBTNews/