Në një atmosferë të mahnitshme në Bruksel, Belgjikë, drita e lavdishme e letërsisë evropiane u shfaq sot në gjithë hijeshinë e saj. Fituesi i Çmimit të madh të Bashkimit Europian për Letërsi 2024 u shpall, dhe për këtë vit, titulli shkoi në dorën e autorit Theis Orntoft nga Danimarka, për romanin e tij mbresëlënës “Jordisk” (Botë).
Ndërsa thelbi i fjalëve të tij fillonte të marrë zë në zemrat e lexuesve, juria gjithashtu nderoi shkrimtarët e tjerë të talentuar. Emrat e tyre u shpërfaqën në dritën e ditës: Todor Torov nga Bullgaria, Denis Utlu nga Gjermania, Maria Elisabet Bragadottir nga Islanda, Sholeh Rezazadeh nga Holanda dhe Tina Vrscaj nga Sllovenia.
Me pjesëmarrësit e 13-të nga Shqipëria deri në Tunizi, Çmimi i Bashkimit Evropian për Letërsinë ka eksploruar shumë këndvështrime, duke udhëtuar nëpër qytete dhe fshatra, duke zbarkuar në bregdetet e deteve të Europës dhe duke kuptuar thellësinë e trashëgimisë kulturore. Elena Loewenthal, një nga anëtaret e jurisë së çmimit, nuk mund të mos komentojë përvojën e tyre të pazakonshme, e cila u kthye në një udhëtim mahnitës nëpër botën e fjalës dhe fantazisë. Ajo shpreh kënaqësinë e saj për aventurën e pasur dhe për diskutimet e ngulitura mbi letërsinë bashkëkohore evropiane që u zhvilluan nëpër faqet e finalistëve.
Megjithëse shumë e prisnin që Rita Petro, autorja shqiptare, të fitonte një përmendje nderi me librin e saj “Lindur së prapthi”, fati nuk ishte në favor të saj në këtë event të mahnitshëm të letërsisë. Megjithatë, ajo mori pjesë në ceremoni dhe ndau një pjesë të ndërlikuar të rrëfimit të saj nëpërmjet letërsisë së saj të mrekullueshme. Në këtë festë të letërsisë, ku fjalët bënin magjinë e tyre, autorët e nominuar lexuan pasazhe nga veprat e tyre, duke e bërë këtë event të kthehej në një festë të vërtetë për librin. Autori fitues, Theis Orntoft, një poet i shquar nga Danimarka, e rikujtoi rrugën e tij të suksesit në botën e letërsisë. Lindur në 1984 në Skanderborg, ai diplomohet nga Shkolla Mbretërore Daneze e Shkrimit në 2009 dhe menjëherë bëri debutimin e tij me një ndezje letrare me “Yeah suiten”.
Me një portofol të pasur me suksese, ai shndërroi fjalët në poezi, duke fituar çmime kombëtare dhe duke bërë bujë nëpër shkëlqimin e tij të mrekullueshëm. Të tilla ngjarje shtrojnë themelet e një letërsie të re, duke ndriçuar rrugën për autorët e rinj të talentuar për të ndjekur ëndrrat e tyre letrare.
Analiza e Thomas Damholt për ‘Jordisk’
Analiza e Thomas Damholt në Litteratursiden për librin “Jordisk” të Theis Ørntoft na ofron një vështrim të thellë dhe të detajuar në një roman të shquar bashkëkohor. Në këtë shkrim tërheqës dhe analitik, Damholt shpreh admirimin për ambiciet dhe përmbajtjen e pasur të librit, duke e cilësuar atë si një vazhdim të suksesshëm të veprës së mëparshme të autorit.
Ai fillon analizën duke përshkruar vëllimet e personazheve të ndryshme që popullojnë romanin, duke theksuar përqendrimin e tyre të thellë në gjetjen e identitetit në një botë të ndryshuar dhe të pakënaqur. Nëpërmjet citimeve dhe përkufizimeve të shënuara në rrëfimin e Damholt, ai na jep një ndjesi për ngjarjet dhe përvojat e personazheve, si dhe për sfidat dhe problemet me të cilat ballafaqohen ata në udhëtimin e tyre.
Në analizën e tij, Damholt përqendrohet gjithashtu në aftësinë e autorit për të shkruar me ndjesi dhe tërheqje emocionale, duke kapur ndjenjat e dhimbjes, vetmisë dhe gëzimit në mënyrë të shkëlqyer. Ai vlerëson gjithashtu pamjet e bukura dhe optimizmin jetësor që karakterizojnë librin, duke e cilësuar atë si një përsosmëri “tokësore” në llojin e tij. Gjithashtu, Damholt e thekson rëndësinë e dimensioneve shtesë që autorit ia shton librit përmes personazheve që janë në thelb të tyre versione të autorit, duke reflektuar mendimet dhe shqetësimet e tij mbi jetën dhe të kaluarën. Kjo i jep librit një ndjeshmëri të veçantë dhe një lloj thellësie që e bën leximin e tij të pasur dhe të frymëzuar.
Përmes analizës së Damholt, kuptojmë se libri “Jordisk” është më shumë se një thjesht një roman; ai është një udhëtim emocionues dhe një përvojë e pasur në botën e mendimeve dhe emocioneve njerëzore. Damholt na udhëzon nëpër këtë udhëtim me një qasje të kujdesshme dhe thellësi, duke na lejuar të përjetojmë plotësisht magjinë e vepërës së Theis Ørntoft.
Çmimi i Bashkimit Evropian për të shkëlqyerit në Letërsi
Duke cituar faqen zyrtare European Union Prize Literature, shkruajmë se Çmimi i Bashkimit Evropian për Letërsinë (EUPL) konsiderohet si një shkëlqyes në qiellin e letërsisë evropiane. Financuar nga programi Creative Europe i Bashkimit Evropian, kjo iniciativë vjetore shpërthen si një rrezatim i dritës për të njohur dhe nderuar shkrimtarët më të talentuar të romanit në zhvillim në kontinentin tonë. Qëllimi i këtij çmimi është të vendosë krijimtarinë letrare evropiane në qendër të vëmendjes, duke promovuar shkëlqimin dhe shkëlqimin e letërsisë bashkëkohore. Nëpërmjet kësaj nisme, synohet të inkurajohet qarkullimi i letërsisë brenda Evropës dhe të nxiset një interes më i madh për veprat letrare në nivel ndërkombëtar.
Çmimi i Bashkimit Evropian për Letërsinë është një rrugë e hapur për shkrimtarët që dëshirojnë të shquhen në skenën ndërkombëtare. Konkursi është i hapur për 41 vende pjesëmarrëse aktualisht në programin Creative Europe. Çdo vit, organizatat kombëtare në një të tretën e vendeve pjesëmarrëse propozojnë romane potenciale fituese, duke siguruar që të gjitha zonat gjuhësore dhe vendet të përfaqësohen në këtë garë të rëndësishme. Në një përpjekje për të koordinuar këtë nismë me sukses, Komisioni Evropian ka zgjedhur një konsorcium të përzgjedhur, i cili përbëhet nga Federata e Botuesve Evropianë (FEP) dhe Federata Evropiane dhe Ndërkombëtare e Librashitësve (EIBF). Këto organizata bashkërisht janë përgjegjëse për zbatimin praktik të Çmimit në të gjithë Evropën. Për të njohur dhe nderuar talentin letrar, Çmimi i Bashkimit Evropian për Letërsinë ka filluar që nga viti 2009, duke organizuar cikël trevjeçarë të nismës. Ristrukturimi i fundit i Çmimit ka sjellë ndryshime interesante. Në vend që të ketë një fitues për secilin vend pjesëmarrës, një juri evropiane shtatë anëtarësh tani do të zgjedhë një fitues të përgjithshëm për çdo edicion të EUPL, duke lënë gjithashtu vend për pesë përmendje të veçanta për romanet më të shquara, shkruhet në European Union Prize Literature.
Nominimet e autorëve dhe romanet e tyre bëhen nga subjekte kombëtare me njohuri për skenën letrare në vendet e tyre. Këto nominime synojnë të promovojnë letërsinë jashtë kufijve të tyre kombëtarë dhe të vlerësojnë cilësinë letrare, përkthyeshmërinë dhe potencialin eksportues të një libri.
Vlerësimi i veprave të nominuara në Çmimin Evropian të Letërsisë
Në një shkëlqim të veçantë, Publishing Perspectives shkroi edhe për faktin se si figurat më të rëndësishme të këtij organizimi folën për këtë event dhe ngjarje. Iliana Ivanova, komisionere evropiane ka bërë një deklaratë tërheqëse për të gjithë autorët e nominuar në garën e çmimeve të këtij viti. Përkundër faktit se vetëm një fitues mund të shpallet, të gjithë të nominuarit do të përfitojnë nga një mbështetje promovuese të veçantë.
Ivanova, duke përshëndetur veprat e shquara të këtij viti, ka theksuar pasurinë dhe diversitetin e letërsisë evropiane. Ajo ka vlerësuar përpjekjet për të lidhur shkrimtarët e talentuar me lexuesit në mbarë botën, përmes përkthimeve dhe promovimit. Në një botë ku ndarja e kulturave dhe gjuhëve ende bën vështirësinë për komunikim, kjo mbështetje është një hap i rëndësishëm drejt një shoqërie më të përmbajtur dhe të lidhur. Ndërkaq, Ricardo Franco Levi, president i Federatës së Botuesve Evropianë, me një zë inkurajues, i uron fituesit dhe të nominuarit për arritjet e tyre të mrekullueshme. Ai e vlerëson rëndësinë e qënies së në listën e gjatë të Çmimit të Bashkimit Evropian për Letërsinë, duke e shikuar këtë si një mundësi të pazakontë për të rritur ndjeshmërinë e veprës së tyre për një audiencë më të gjerë.
Nga ana tjetër, Jean-Luc Treutenaere, bashkëkryetar i Federatës Evropiane dhe Ndërkombëtare të Librarive, duke u shprehur me një zë që shfaq përkushtim dhe respekt ndaj krijimtarisë letrare, i uroi fituesit dhe të nominuarit për kontributin e tyre në pasurimin e letërsisë europiane. Ai ka shprehur shpresën se veprat e tyre do të njohin një pranim të gjerë në të gjithë Evropën dhe përtej saj, duke ndihmuar në krijimin e lidhjeve mes kulturave dhe rajoneve të ndryshme.
Këto fjalë inkurajuese dhe vlerësimet e larta për rolin e letërsisë evropiane reflektojnë angazhimin e palëve të ndryshme në ruajtjen dhe promovimin e një trashëgimie të rëndësishme kulturore./UBTNews/
© Dionesa Ebibi