Më 23 tetor 1871, lindi një nga figurat më të ndritura të letërsisë shqipe, At Gjergj Fishta, i njohur ndryshe si “Homeri i letrave shqipe”. Vepra që përjetësoi emrin e tij si krijues është epika “Lahuta e Malcis”, një monumentalitet letrar që ai i kushtoi plot 40 vjet punë dhe pasion.
“Lahuta e Malcis” jo vetëm që nderon traditën e poezisë popullore, por gjithashtu përmban afinitete me veprat e autorëve të mëdhenj si Homeri, Dante dhe Goethe, duke pleksur mitologjinë me realitetin, mendimin filozofik dhe një dramë të thellë që e karakterizon atë. Në këtë vepër, Fishta gjen një mënyrë unike për të trajtuar temat universale, duke i dhënë zë historisë dhe traditave shqiptare.
Mësimet e para Fishta i mori në seminarin françeskan të Shkodrës, ku u formua si një intelektual i angazhuar. Studimet e tij të mëtejshme në Bosnjë, në filozofi dhe teologji, e përgatitën atë për të qenë drejtori i parë shqiptar i Shkollës Françeskane. Në këtë rol, ai siguroi që shqipja të përdorej si gjuhë mësimi në katedër, një arritje e rëndësishme për zhvillimin e kulturës kombëtare.
Si përfaqësues i shoqërisë “Bashkimi”, Fishta luajti një rol të rëndësishëm në Kongresin e Manastirit, ku drejtoi veprimtarinë e Komisionit të Alfabetit. Angazhimi i tij për edukimin dhe kultivimin e gjuhës shqipe do të kishte pasoja të rëndësishme për të ardhmen e kulturës shqiptare.
Në vitin 1913, ai themeloi revistën letrare-kulturore “Hylli i Dritës”, një platformë për të promovuar letërsinë dhe kulturën shqiptare. Gjatë Luftës së Parë Botërore, ai bashkëthemeloi me Luigj Gurakuqin Komisinë letrare, me qëllimin për të krijuar një gjuhë letrare kombëtare. Në vitin 1920, Fishta u emërua Sekretar i Përgjithshëm i delegacionit shqiptar në Konferencën e Paqes në Paris dhe u zgjodh deputet i Shkodrës, duke kontribuar aktivisht në politikën e vendit.
Për kontributin e tij në edukim, letërsi dhe fe, ai u nderua me dekoratën “Foenix” në vitin 1931 dhe u bë anëtar i Akademisë italiane në vitin 1939.
Atë Gjergj Fishta ndërroi jetë në vendlindje, në Shkodër, më 30 dhjetor 1940, duke lënë pas një trashëgimi të paharrueshme në letërsinë dhe kulturën shqiptare, e cila vazhdon të frymëzojë breza të tërë. Figura e tij është simbol i qëndresës kulturore dhe e angazhimit për identitetin kombëtar, duke e bërë atë një nga emrat më të shquar të letërsisë shqiptare./UBTNews/
