Bota jonë është e mbushur me një ylber ngjyrash, por disa nuanca mund të kenë një ndikim befasues në aftësinë tonë për t’u përqëndruar, disponimin tonë dhe madje edhe shijet që përjetojmë.
Disa vite më parë, një prirje e çuditshme filloi të përfshijë burgjet në Evropë dhe Amerikën e Veriut. Ata filluan t’i lyenin disa prej qelizave të tyre rozë. U bë aq e zakonshme sa në vitin 2014, një në çdo pesë burgje dhe stacione policore në Zvicër kishte të paktën një qeli paraburgimi që ishte lyer me ngjyrë rozë flamingo.
Dekori nuk ishte menduar si një zgjedhje estetike ose për t’i bërë shkelësit të ndiheshin më rehat, por për të shfrytëzuar një studim të mirënjohur shkencor nga vitet 1970.
Pikërisht atëherë studiuesi Alexander Schauss bindi një institucion korrektues detar të lyente disa nga qelitë e tij të paraburgimit me ngjyrë rozë, duke teorizuar nga eksperimentet e tij se ngjyra mund të ndikojë pozitivisht në sjelljen e të burgosurve. Rezultatet që ai arriti sugjeruan se, ai kishte të drejtë!
Një memorandum i shkruar nga Byroja e Personelit Detar thoshte se atyre iu nevojiteshin vetëm 15 minuta ekspozim ndaj qelisë rozë që sjellja e tyre agresive apo e dhunshme të largohej. Testet në qendrat e tjera të paraburgimit u duk se mbështetën gjetjet e tij, dhe pasi ato u publikuan në 1979 dhe 1981, nuanca që ai përdori filloi të njihej për vetitë e saj të ndryshimit të humorit në burgjet anembanë botës.
Ka vetëm një problem: rezultatet e Schauss nuk janë përsëritur kurrë me sukses. “Kishte një studim në vitin 2015, i kryer në mënyrën e duhur në kushte të kontrolluara, që nuk gjeti asnjë provë që trëndafili redukton agresivitetin”, thotë Domicele Jonauskaite, një studiuese ngjyrash në Universitetin e Vjenës.
Një studim në Justizvollzugsanstalt Poschwies në Zvicër, ku përfshiheshin 59 të burgosur meshkuj, zbuloi se nuk kishte asnjë ndryshim midis qelizave të bardha dhe rozë të burgut në nivelet e agresionit të të burgosurve.
Edhe nëse efekti i dukshëm qetësues i ngjyrës rozë është në dyshim, gatishmëria me të cilën u adoptua flet për diçka të thellë në psikikën njerëzore në lidhje me fuqinë e ngjyrës. Dhe ndoshta nuk është gjithashtu e gabuar – ka prova që ngjyra mund të ndikojë në sjelljen tonë në disa mënyra befasuese pa e kuptuar ne.
Për shembull, disa ngjyra mund të përdoren për të na detyruar të ndërmarrim veprime: ka një hulumtim që krahason numrin e rasteve kur një person, automjeti i të cilit ishte prishur, kërkon ndihmë nga personat tjerë në rrugë. Kur personi në fjalë – i luajtur në të vërtetë nga një prej ekipit hulumtues – veshi një këmishë të kuqe, më shumë makina ndaluan sesa kur ishte i veshur me ngjyra të tjera.
E kuqja është treguar se gjeneron përgjigje emocionale më të menjëhershme, megjithëse ndoshta kjo është për shkak të asaj që njihet si Teoria Berlin-Kay.
Megjithatë, shumica e hulumtimeve se si ngjyra mund të ndikojë në sjelljen njerëzore janë kontradiktore.
Disa studime sugjerojnë se mund të ndikojë në gjithçka, nga disponimi dhe emocionet tona deri tek sa shpejt rrahin zemrat tona, madje edhe në forcën fizike. Nuancat e ndezura të së kuqes, për shembull, janë zbuluar se çojnë në gjendje më të larta zgjimi dhe madje mund të shmangin përgjumjen.
Një studim tjetër ka treguar se e kuqja dhe bluja gjithashtu mund të shpërqendrojnë kur njerëzit përpiqen të kryejnë detyra. Të tjerë sugjerojnë se disa lloje personaliteti, psh. introvertët, mund të jenë më të ndjeshëm ndaj ndikimeve të jashtme si ngjyra e mjedisit të tyre.
Ngjyra mund të prishë mënyrën se si i përjetojmë shqisat si shija, apo edhe preferencat tona për muzikën.
Këto kontradikta kanë bërë që disa studiues të paralajmërojnë kundër vendosjes së tepërt të theksit në pretendimet për përfitimet terapeutike dhe psikologjike të ngjyrave të ndryshme, duke thënë se ka ende prova të pamjaftueshme për të mbështetur ndonjë prej tyre.
Por ka disa zona ku ngjyra është gjetur të ketë një ndikim të qartë në trurin tonë. Një gjë që e kuqja duket se përcjell, është ëmbëlsia. Një studim i më shumë se 5,300 njerëzve nga e gjithë bota zbuloi se pijet me ngjyrë të kuqe kishin më shumë gjasa të konsideroheshin si më të ëmblat, pavarësisht se nga vinin pjesëmarrësit.
Marie Wright, shefe aromatizuese globale në ADM Nutrition, kujton një test të veçantë produkti për aromën e luleshtrydhes që kompania kishte krijuar. Vullnetarët u përpoqën të zbulonin ndryshimet në ëmbëlsi ndërsa testonin aromën. Por kur Wright dhe kolegët e saj e shtuan ngjyrën e kuqe në lëng në vend që të rrisnin përmbajtjen e tij të sheqerit, pjesëmarrësit filluan të raportonin se kishte shije më të ëmbël.
Studime të tjera kanë treguar se ngjyrat mund të ndikojnë drejtpërdrejt në performancë, veçanërisht tek fëmijët. Kur tetë dhe nëntë vjeçarët kryen një sërë detyrash në prani të nuancave të ndryshme, akademikët zbuluan se performanca e tyre e përgjithshme ishte dukshëm më e keqe rreth të kuqes kundrejt grisë, e cila përdorej si bazë.
“E gjithë kjo, sugjeron se ngjyra është shumë më e fuqishme se sa mendonim”, thotë Schloss./UBTNews/