Në një ceremoni që e shpalli fituesin më të ri të çmimit më prestigjioz të letërsisë britanike, çmimi Booker 2024 u dha për romanin Orbital të Samantha Harvey, një libër që ka shkëlqyer me ambicien e tij. Me një histori që zhvillohet në Stacionin Ndërkombëtar të Hapësirës dhe ndjek jetën e gjashtë astronautëve, Orbital është një meditacion i thellë mbi Tokën, bukurinë e saj dhe aspiratat njerëzore, duke e bërë këtë roman një thirrje për reflektim dhe përkujtim të botës që ndajmë të gjithë.
Samantha Harvey, e vetmja autore britanike në listën e ngushtë këtë vit, u shpall fituese nga një juri që e vlerësoi unanimisht veprën e saj. Edmund de Waal, kryetar i jurisë, tha se unanimisht përzgjedhja e Orbital e njohu bukurinë dhe ambicien e këtij romani, duke reflektuar intensitetin e jashtëzakonshëm të autorës në vëmendjen ndaj botës të cilën e ndajmë të gjithë dhe që është kaq e brishtë.
Harvey, e cila nuk e priste këtë çmim, ndau emocionet e saj të sinqerta pas shpalljes së fitores. “Nuk e prisja këtë,” tha ajo gjatë fjalës së saj të pranimit, duke shtuar me humor se, “na thanë që nuk mund të përdornim fjalë të pista në fjalimin tonë, kështu që fjalimi im u shkrua me një fjalë të vetme të pandalshme.” Ajo e dedikoi çmimin e fituar për ata që “flasin për dhe jo kundër Tokës, për dhe jo kundër dinjitetit të njerëzve të tjerë, dhe për të gjithë ata që flasin dhe punojnë për paqe.”
Me 29,000 kopje të shitura vetëm këtë vit në Mbretërinë e Bashkuar, Orbital ka qenë libri më i shitur në mesin e kandidatëve për çmimin Booker, duke tejkaluar edhe tre fituesit e fundit të këtij çmimi. E gjatë 136 faqe, Orbital është libri i dytë më i shkurtër që ka fituar këtë çmim në historinë e tij, duke qenë katër faqe më i gjatë se Offshore nga Penelope Fitzgerald, fituesja e vitit 1979. Për De Waal, kjo nuk ishte një përkrahje për librat e shkurtër, por një vlerësim për “gjatësinë e duhur të librit për atë që dëshiron të arrijë.”
Për Harvey, kjo fitore ka qenë një realizim i një ëndrre të dyshuar. Ajo kishte menduar ta linte të shkruarit të Orbital, duke pyetur veten, “Pse do të donte dikush të dëgjonte nga një grua në një tavolinë në Wiltshire, që shkruan për hapësirën dhe imagjinon si është atje kur ka njerëz që janë atje?” Por, me mbështetje dhe mirënjohje nga astronauti Tim Peake, i cili e vlerësoi romanin, Harvey gjeti forcën për të vazhduar.
Në fund, ajo tha se do t’i përdorte paratë e çmimit për të blerë një biçikletë të re dhe për të vizituar Japoninë. Kjo fitore e jep gjithashtu mundësinë e rikthimit të një autoreje të fuqishme në qendër të letërsisë botërore, pas një periudhe të gjatë, pasi Harvey ishte kandiduar edhe më parë për çmimin Booker në vitin 2009 me romanin e saj debutues, The Wilderness.
Në një vit ku pesë gra ishin të nominuara për çmimin e lartë, dhe me fituesin tjetër të mundshëm, James nga Percival Everett, Orbital dhe Harvey i dhanë një shpërblim të merituar për një vit të jashtëzakonshëm të letërsisë.
Në fund, Orbital mbetet një libër që tejkalon kohën dhe hapësirën, një meditacion që bën botën të duket e re, e veçantë, dhe e ndërlidhur përmes syve të astronautëve që shohin dhe përjetojnë Tokën nga një perspektivë krejtësisht tjetër./Guardian/