Evropianët po përballen me faturat më të larta të energjisë pasi rritja globale e çmimeve të energjisë dhe gazit ekspozon vendet më të varfëra me karburant, paralajmërojnë grupet e konsumatorëve.
Njerëzit po gjejnë mënyra se si të kursejnë energji, ndërsa qeveritë po përpiqen të kufizojnë çmimet dhe t’i ndihmojnë familjet dhe bizneset më të goditura.
Pse janë çmimet e energjisë kaq të larta?
Kompanitë energjetike e blejnë në tregjet me shumicë gazin dhe energjinë elektrike që ua shesin konsumatorëve. Ashtu si në çdo treg, çmimet mund të rriten ose ulen, varësisht nga oferta dhe kërkesa. Në dimër çmimet rriten për shkak të kërkesës më të lartë për ngrohje dhe ndriçim, kurse gjatë verës çmimet bien.
Çmimet filluan të rriten mbi nivelin normal shtatorin e vitit të kaluar dhe janë rritur edhe më tej pas ndërprerjes së furnizimit si pasojë e pushtimit rus të Ukrainës, që filloi më 24 shkurt. Pak para fillimit të luftës, qeveria gjermane ndaloi gazsjellësin Nord Stream 2, i cili do të dyfishonte sasinë e gazit rus të dërguar në Evropë.
Në korrik, Rusia uli vëllimet e pompuara përmes Nord Stream 1 deri në 20 për qind të kapacitetit, për arsye mirëmbajtjeje, në atë që qeveria gjermane tha se është një pretekst i përdorur nga Moska për t’iu kundërpërgjigjur sanksioneve të Perëndimit.
Më 2 shtator, Rusia ndërpreu furnizimin treditor përmes Nord Stream 1 në Gjermani, duke thelluar vështirësitë e Evropës në sigurimin e karburantit dimëror, pasi tha se ka gjetur defekte në tubacion gjatë mirëmbajtjes. Nord Stream 1, i cili kalon nën Detin Baltik, duhej të rifillonte funksionimin pas një ndalese treditore për mirëmbajtje. Ndërprerjet bërthamore franceze dhe një valë e të nxehtit në të gjithë Evropën këtë verë kanë rritur gjithashtu kërkesën për energji.
Çmimet standarde evropiane të gazit në qendrën holandeze TTF janë rritur me gati 350 për qind nga viti në vit, ndërsa kontratat e energjisë gjermane dhe franceze të vitit të parë janë rritur me 540 për qind dhe 790 për qind respektivisht.
Sa mund të zgjasë?
Shumë analistë të tregut të gazit thonë se çmimet mund të mbesin të larta për dy ose më shumë vjet. Konkurrenca globale për gazin dhe qymyrin këtë dimër pritet të parandalojë rënien e çmimeve, ndërkohë që çdo ndërprerje e mëtejshme e furnizimeve me gaz rus, si ndërprerja e plotë e Nord Stream 1, mund të ndikojë që çmimet të rriten edhe më tej.
Megjithëse vendet evropiane janë në rrugën e duhur për të rimbushur vendet e depozitimit të gazit në një nivel minimal prej 80 përqind deri më 1 tetor, një dimër i ftohtë mund t’i varfërojë shpejt ato rezerva.
Çfarë po bëjnë qeveritë për të trajtuar krizën energjetike?
Në korrik, Bashkimi Evropian u kërkoi vendeve anëtare të reduktojnë vullnetarisht kërkesën për gaz me 15 për qind këtë dimër. Disa qeveri evropiane kishin marrë tashmë masa për të ulur konsumin para thirrjes së BE-së, të tilla si ligjet për nivelet e ajrit të kondicionuar dhe ngrohjes në ndërtesat publike dhe tregtare.
Presidenti francez, Emmanuel Macron tani po bën thirrje për reduktim të mprehtë prej 10 për qind të përdorimit të energjisë në vend në javët e ardhshme për të shmangur rrezikun e racionimit dhe shkurtimeve këtë dimër.
Gjermania tashmë ka kaluar në fazën e dytë të një plani trenivelësh të gazit emergjent. Faza e tretë parashikon që oferta të kufizohet në industri.
Britania, e cila mbështetet shumë te gazi për ngrohje, prezantoi një kufi çmimi për tarifat më të përdorura të energjisë në vitin 2019 që përcakton një tarifë maksimale për njësi të energjisë dhe kufizon fitimet e furnitorëve në 1.9 për qind.
Çfarë mund të bëjnë konsumatorët për të mbajtur nën kontroll faturat e energjisë?
Familjet evropiane përbëjnë 30-40 për qind të kërkesës për gaz. Rreth 80 për qind e kërkesës për gaz familjar vjen nga ngrohja, ndërsa pjesa tjetër nga uji i nxehtë dhe gatimi. Kërkesa është zakonisht më e lartë në sezonin e gazit dimëror, i cili zgjat nga muaji tetor deri në muajin mars.
Megjithatë, sipas analistëve të Bernstein, disa masa mund të zvogëlojnë kërkesën për gaz për familjet me një të tretën. Analistët thonë se ndalja e radiatorëve në dhomat e papërdorura, mospërdorimi i shpeshtë i kaldajave, ulja e termostatit, e masa të tilla mund të ndihmojnë në reduktimin e përdorimit të energjisë./UBTNews/