Më 4 shkurt të vitit 1902, Ismail Qemali, një nga figurat më të shquara të Lëvizjes Kombëtare Shqiptare, mori pjesë në Kongresin e Parë Xhonturk, që u mbajt në Paris. Ai, me një thirrje të fuqishme dhe të qartë për shoqërinë turke dhe për të ardhmen e kombit shqiptar, paraqiti devizën e tij të njohur: “As me turqit e vjetër dhe as me turqit e ri, por të punojmë për vatanin”. Ky angazhim i Qemalit tregonte qartë përkushtimin e tij për lirinë dhe të drejtat e popullit shqiptar, duke qenë i vetëdijshëm për rolin e tij të pazëvendësueshëm në luftën për Pavarësinë e Shqipërisë.
Në këtë kongres, të organizuar nga princët Sabahedin dhe Lutfullah, përveç Ismail Qemalit si përfaqësues i shqiptarëve, morën pjesë edhe figura të tjera të njohura të Lëvizjes Kombëtare Shqiptare, si Dervish Hima, Ibrahim Temo dhe Jashar Erebara. Të gjithë ata, në mënyrë të veçantë, u angazhuan për përhapjen e idealeve të lirisë dhe të barazisë për kombësitë jo turke brenda Perandorisë Osmane.
Kongresi i Xhonturqve, i cili synonte rivendosjen e Kushtetutës së vitit 1876, shërbeu si një moment kyç në formimin e një lëvizjeje politike që, përveç forcimit të pushtetit të shtetit turk, kishte si objektiv njohjen e të drejtave të popujve të tjerë të Perandorisë Osmane, përfshirë shqiptarët, arabo-pashallarët dhe të tjerë. Në këtë periudhë të pasluftës, Lëvizja Xhonturke kishte si qëllim jo vetëm forcimin e centralizimit të pushtetit, por edhe mbështetje për zhvillimin e arsimit dhe gjuhës amtare për kombësitë e ndryshme të Perandorisë.
Ndërkohë, brenda radhëve të Xhonturqve, filluan të shfaqen dy mendime diametralisht të kundërta. Njëra rrjedhje mendimi mbështeste nacionalizmin turk dhe centralizimin e pushtetit në duar të një shteti të fortë, ndërsa tjetra mbante qëndrimin otomanist, një ideologji që favorizonte bashkimin dhe tolerancën ndërmjet grupeve etnike dhe fetare brenda Perandorisë Osmane.
Ismail Qemali, si një mendje e kthjellët dhe një politikan i mençur, u dallua për qëndrimin e tij të prerë kundër politikës nacionaliste të Xhonturqve. Ai, pa pasur asnjë ngurrim, e kundërshtoi çdo formë të nacionalizmit turk që mund të kërcënonte ekzistencën e popullit shqiptar dhe të shumë grupeve të tjera etnike brenda Perandorisë. Për Qemalin, rreziku ishte i dyfishtë: jo vetëm se po e kërcënonte kombet që jetonin nën Perandorinë Osmane, por po dëmtonte edhe vetë unitetin e kombit turk, që sapo ishte rimëkëmbur falë revolucionit të Mustafa Qemal Ataturkut.
Angazhimi i Qemalit në këtë kongres është një dëshmi e qëndrueshmërisë së tij në mbrojtjen e interesave kombëtare shqiptare. Ai nuk mund të pajtohej me politikën që nënvleftësonte pluralizmin dhe që cenonte të drejtat e shqiptarëve për t’u organizuar dhe për të arritur lirinë e tyre. Edhe pse Ismail Qemali ishte pjesëmarrës në një ngjarje të madhe historike, ai gjithmonë mbajti qëndrimin se politika që mund të shpëtonte popujt e ndryshëm të Perandorisë nuk ishte ajo që predikonin Xhonturqit, por ajo që do të mundësonte një të ardhme të ndritur për kombet që jetonin atje, përfshirë shqiptarët.
Në këtë mënyrë, pjesëmarrja e Ismail Qemalit në Kongresin e Xhonturqve e pasuron historinë e Lëvizjes Kombëtare Shqiptare dhe e bën të qartë angazhimin e tij për një Shqipëri të pavarur, të lirë dhe të drejtë për të gjithë qytetarët e saj./UBTNews/