Nga viti 1949, anëtarësimi në NATO është rritur nga 12 në 30 vende përmes 8 raundeve të zgjerimit.
NATO i ka dërguar ftesa Suedisë dhe Finlandës për t’iu bashkuar aleancës ushtarake në zgjerimin e saj të nëntë deri tani.
Zgjerimi i fundit ndodh në një kohë kur Ukraina, Gjeorgjia dhe Bosnja dhe Hercegovina presin të anëtarësohen.
Themelet e NATO-s u hodhën në 1948 me Traktatin e Brukselit të nënshkruar nga Britania, Franca, Belgjika, Holanda dhe Luksemburgu për të krijuar një aleancë kolektive të mbrojtjes.
Një vit më vonë, me pjesëmarrjen e ShBA-së, Kanadasë, Islandës, Italisë, Portugalisë, Norvegjisë dhe Danimarkës, u nënshkrua Traktati i Atlantikut të Veriut, i njohur më gjerësisht si Traktati i Uashingtonit.
Zgjerimi i parë me pranimin e Greqisë dhe Turqisë
NATO ka një politikë me dyer të hapura bazuar në nenin 10 të traktatit.
Zgjerimi i parë ishte anëtarësimi i Turqisë dhe Greqisë më 18 shkurt 1952.
Anëtarësimi i Gjermanisë Perëndimore më 9 maj 1955 ishte i dyti dhe anëtarësimi i Spanjës në vitin 1982 ishte zgjerimi i tretë i aleancës.
Anëtarësimi i Republikës Çeke, Hungarisë dhe Polonisë më 12 mars 1999 e çoi numrin e anëtarëve në 19.
Procesi i pestë i zgjerimit u zhvillua në 2004, me anëtarësimin e Bullgarisë, Estonisë, Letonisë, Lituanisë, Rumanisë, Sllovakisë dhe Sllovenisë.
Hyrja e Shqipërisë dhe Kroacisë në 2009 dhe Malit të Zi në 2017 u regjistrua si vala e shtatë dhe e tetë e zgjerimit. Zgjerimi i fundit ishte në vitin 2020 me pranimin e Maqedonisë së Veriut.
Anëtarësimi në NATO kërkon një proces të gjatë dhe me shumë hapa
Që një vend të anëtarësohet në NATO, kërkohet miratimi unanim, i cili është i barabartë me miratimin e të 30 vendeve aleate ekzistuese.
Anëtarësimi në NATO zakonisht kërkon një proces të gjatë. Për këtë, kërkohet të përfundojë një proces shumëfazor. Prandaj, kur një vend kërkon t’i bashkohet aleancës, NATO i dërgon një ftesë zyrtare atij vendi. Pas kësaj, fillon një proces me shtatë hapa të pjesëmarrjes.
Në hapin e parë, ekspertët e NATO-s dhe përfaqësuesit e vendit të ftuar takohen në Bruksel dhe zhvillojnë bisedime. Në këto takime diskutohet nëse vendi i ftuar i plotëson kërkesat politike, ligjore dhe ushtarake të NATO-s dhe nëse mund të përmbushë detyrimet ekonomike, ushtarake, ligjore, politike dhe të inteligjencës të anëtarësimit në NATO. Në bazë të këtyre negociatave, përcaktohet nëse vendi i ftuar do të bëjë reforma për të përmbushur kushtet dhe standardet e NATO-s.
Për hapin e dytë, vendi i ftuar i dërgon një letër zyrtare të synimit Sekretarit të Përgjithshëm të NATO-s dhe deklaron se pranon detyrimet dhe angazhimet e anëtarësimit në NATO. Nëse duhen bërë reforma, në këtë letër është përcaktuar edhe një kalendar reformash.
Për hapin e tretë, NATO përgatit protokolle shtesë të anëtarësimit në Traktatin e Uashingtonit. Në këtë mënyrë, marrëveshja themeluese e aleancës përditësohet në një farë mënyre. Këto protokolle nënshkruhen nga vendet e NATO-s.
Për hapin e katërt, protokollet duhet të ratifikohen nga shtetet anëtare të NATO-s, në përputhje me ligjet dhe procedurat e tyre kombëtare. Procesi i miratimit ndryshon nga një vend në tjetrin. Për shembull, dy të tretat e votave të Senatit kërkohet për miratim në ShBA, ndërsa një votim zyrtar në parlamentin e MB-së nuk kërkohet.
Për hapin e pestë, të gjitha shtetet anëtare, pas përfundimit të proceseve të tyre të ratifikimit, lëshojnë një njoftim për ShBA-në, e cila është mikpritëse e traktatit, se kanë pranuar protokollet që parashikojnë aderimin e shtetit të ri anëtar.
Kur të gjitha këto faza të përfundojnë në hapin e gjashtë, Sekretari i Përgjithshëm i NATO-s fton anëtarin e ri që t’i bashkohet aleancës.
Së fundi, anëtari i ri përfundon procesin e tij ligjor kombëtar dhe dorëzon dokumentin e tij të anëtarësimit në ShBA, i cili ka mbajtur Traktatin e Uashingtonit dhe bëhet një anëtar i NATO-s.
Tri shtete janë ende në pritje
Disa vende kanë shprehur synimin për t’u bërë anëtarë të NATO-s, por aplikimi i tyre nuk është miratuar ende. Ato përfshijnë Bosnje-Hercegovinën, Ukrainën dhe Gjeorgjinë.
Në samitin e NATO-s të vitit 2008 në kryeqytetin e Rumanisë, Bukuresht, u ra dakord që Gjeorgjia dhe Ukraina do të bëhen anëtarë të NATO-s në të ardhmen.
Që atëherë, të dy vendet quhen si partnerë pasi të dy po marrin pjesë në operacionet e NATO-s dhe aleanca i mbështet ata për të rritur kapacitetin e tyre mbrojtës.
Megjithatë, asnjërit prej vendeve nuk i është dhënë një datë.
Në vitin 2010, kombi ballkanik i Bosnjë dhe Hercegovinës u ftua në Planin e Veprimit për Anëtarësim të NATO-s. /UBTNews/