Nga adhurimi sekret në shqetësim të hapur, gjermanët kanë përjetuar një udhëtim kompleks për të përballuar të kaluarën naziste për më shumë se 80 vjet. Një ekspozitë e re, “Pas Hitlerit: Ballafaqimi i Gjermanisë me të kaluarën naziste”, e hapur në Haus der Geschichte në Bonn, eksploron këtë evolucion të mendimit. 
Historia e bustit të Hedwig Maria Ley, një simpatizante e nazistëve, është një nga elementët e ekspozitës që ilustron qëndrimet e ndryshme ndaj Adolf Hitlerit. Pas vdekjes së tij dhe humbjes në Luftën e Dytë Botërore, Ley e fshehu bustin e tij në kopshtin e saj, ndërsa dy dekada më vonë, një i afërm i kopshtarëve e nxori atë dhe e vendosi në dhomën e ndenjës.
Kjo histori tregon se disa gjermanë vazhduan ta adhurojnë një lider tiranik, ndërsa një brez i ri, i njohur si “68erët”, kërkonte të distancohej nga traditat e prindërve të tyre.
Ekspozita e Bonn-it eksploron se si brezat e ndryshëm të gjermanëve janë përballur me të kaluarën naziste. Pas Luftës së Dytë Botërore, shumë gjermanë u përpoqën të fshihnin kujtimet e Hitlerit, duke rinovuar emrat e rrugëve dhe duke u përpjekur të harrojnë rolin e tyre në regjimin nazist. Ky fenomen ilustrohet nga ndjenjat e mohimit të përgjegjësisë, ku shumë njerëz e akuzonin Hitlerin dhe komandantët e tij për krimet e luftës, ndërsa ata vetë vazhdonin të mbajnë pozita në shoqërinë pas luftës.
Ekspozita gjithashtu përmban materiale arkivale që tregojnë si shqiptarët e së kaluarës ishin të prirur të shpreheshin hapur me komente raciste. Pjesëmarrësit e brezit të vitit 1965 në Bavari dhe incidentet e dhunshme kundër hebrenjve theksojnë se racizmi dhe antisemitizmi ishin ende të pranishme në shoqëri, edhe pas përfundimit të Luftës së Dytë Botërore.
Një aspekt i rëndësishëm i ekspozitës është përpjekja e brezave më të rinj për të gjetur të vërtetën mbi regjimin nazist. Seriali “Holokausti”, i transmetuar në vitin 1979, pati një ndikim të madh, duke hapur sytë e shumë gjermanëve ndaj krimeve të kaluara.
Ekspozita i jep gjithashtu hapësirë kujtimit të viktimave. Objekte të zakonshme, si një biletë transporti e mbajtur nga një mbijetues hebre, dhe një biçikletë e dhënë për ruajtje, tregojnë histori personale që përfaqësojnë vuajtjet e atyre që vuajtën nga regjimi nazist.
Megjithatë, sfida për të përballuar të kaluarën vazhdon. Brezat e rinj, të cilët janë rritur pas ribashkimit të Gjermanisë, e shohin historinë e nazizmit si një paralajmërim për të tashmen. Protestat kundër populizmit të djathtë dhe kujtimi i viktimave të dhunës ekstreme të djathtë janë pjesë e angazhimit të tyre.
Ekspozita “Pas Hitlerit” do të qëndrojë e hapur deri më 26 janar 2025, duke theksuar se përballja me të kaluarën naziste mbetet një çështje thelbësore në shoqërinë gjermane sot. Edhe pse Hitler ka vdekur, trashëgimia e tij fashiste vazhdon të jetë një temë e rëndësishme debate dhe reflektimi./UBTNews/
Nga DW, në përkthim dhe përshtatje të D.E.