Më 25 mars 1880, në qytetin e Janinës, lindi një nga figurat më të shquara të Rilindjes Kombëtare, Mit’hat Frashëri, i biri i rilindasit të njohur Abdyl Frashëri. 145 vjet pas lindjes së tij, emri i Mit’hat Frashërit vazhdon të mbetet një simbol i pasionit për atdhenë, arsimin dhe kulturën, një personalitet që shënoi thellë historinë e Shqipërisë.
Qysh në fëmijëri, Mit’hati e kaloi një pjesë të madhe të jetës së tij në Stamboll, pas vdekjes së të atit në vitin 1892. Familja e tij, e angazhuar në lëvizjen Rilindëse, e mbështeti atë në zhvillimin e një karriere intelektuale dhe patriotike. Naim dhe Sami Frashëri, dy nga figurat më të shquara të Rilindjes, morën përsipër t’i ofronin atij një arsim të shëndoshë dhe të gjithanshëm, duke i mësuar vlerat e lirisë dhe të dashurisë për kulturën kombëtare.
Në vitin 1908, Mit’hat Frashëri e nisi rrugëtimin e tij si botues dhe publicist, duke themeluar gazetën “Liria” në Selanik, që shërbeu si një zë i fuqishëm i mendimit të lirë dhe të ndriçuar. Më pas, në vitin 1909, ai nisi botimin e revistës “Diturija”, një publikim që kishte për qëllim edukimin dhe ngritjen e ndërgjegjes kombëtare, duke e bërë atë një nga figurat më të rëndësishme të këtij lëvizjeje.
Një vit pas kësaj, në nëntor 1908, Mit’hat Frashëri mori pjesë në Kongresin e Manastirit, ku u zgjodh kryetar i komisionit për alfabetin. Ky ishte një hap i madh drejt standardizimit të gjuhës shqipe, një projekt që ai e mbështeti me pasion deri në fund të jetës. Në vitin 1912, ai mori pjesë aktive në Kuvendin Kombëtar të Vlorës dhe nënshkroi Aktin e Shpalljes së Pavarësisë së Shqipërisë, një ngjarje që do të kujtohet për gjithmonë në historinë e vendit.
Mit’hat Frashëri ishte një politikan i zellshëm, i angazhuar për të siguruar pavarësinë dhe zhvillimin e Shqipërisë. Në vitin 1912, ai u bë ministër i Punëve Botore në qeverinë e Ismail Qemalit, një rol që e shërbeu për të kontribuar në forcimin e shtetit të ri shqiptar. Po ashtu, në vitin 1920, ai u emërua kryetar i delegacionit shqiptar në Konferencën e Paqes në Paris, ku ndërmori një angazhim të shquar për të siguruar njohjen ndërkombëtare të shtetit shqiptar.
Si ambasador i Shqipërisë në Greqi nga janari 1923 deri në vitin 1926, Mit’hat Frashëri bëri të mundur forcimin e marrëdhënieve diplomatike ndërmjet dy shteteve dhe punoi për ruajtjen e interesave të Shqipërisë në një periudhë të tensionuar.
Përveç angazhimeve politike, Mit’hat Frashëri u shqua si një intelektual i thellë dhe një publicist me ndikim të madh. Ai botonte vepra të rëndësishme, të cilat nuk u kufizuan vetëm në Shqipëri, por edhe në gjuhën frënge. Disa nga veprat më të njohura të tij janë “L’affaire de l’Epire” (1915), “La population de l’Epire” (1915), “Les Albanais chez eux et à l’Etranger” (1919) dhe “Albanis et Slaves” (1919), vepra që e bënë atë një autor të njohur në rrafshin ndërkombëtar.
Një nga pasionet e tij të mëdha ishte bibliofilia. Mit’hat Frashëri kishte një bibliotekë të jashtëzakonshme, ku numri i librave arrinte deri në 18,000 kopje, një pasuri kulturore e padiskutueshme. Si një intelektual i thellë, ai u angazhua gjithashtu në shkrimin e veprave të mëdha, mes të cilave spikat biografia “Naim be Frashëri” (1901), një nderim për Naim Frashërin, dhe novelat “Hi dhe shpuzë” (1915) dhe “Plagët tona” (1924), ku ai trajtonte temat e kombit dhe luftës për liri.
Veprimtaria e tij intelektuale dhe patriotike vazhdoi edhe gjatë Luftës së Dytë Botërore, kur ai drejtoi “Organizatën e Ballit Kombëtar”, një forcë që luftonte për ruajtjen e pavarësisë dhe integritetit territorial të Shqipërisë.
Mit’hat Frashëri vdiq në tetor të vitit 1949, gjatë një udhëtimi për në Nju-Jork, duke lënë pas një trashëgimi të pasur, të pavdekshme në historinë dhe kulturën shqiptare. Pas 145 vjetësh nga lindja e tij, emri i Mit’hat Frashërit është ende një frymëzim për patriotizmin, diturinë dhe angazhimin për liri dhe barazi, duke mbetur një nga intelektualët dhe patriotët më të shquar të historisë shqiptare./UBTNews/
