Organizata Botërore e Shëndetësisë (OBSH) ka shpallur shpërthimin e mpox, e njohur më parë si lija e majmunëve, në disa pjesë të Afrikës si një emergjencë të shëndetit publik me shqetësim ndërkombëtar.
Sëmundja, e shkaktuar nga virusi i lisë së majmunëve, ka rezultuar në të paktën 450 vdekje gjatë shpërthimit në Republikën Demokratike të Kongos, sipas raportimeve nga BBC. Mpox është një sëmundje shumë ngjitëse që fillimisht përhapet nga kafshët te njerëzit dhe tani mund të transmetohet edhe nga njeri te njeri.
Si shkaktohet dhe përhapet Mpox?
Mpox shkaktohet nga një virus që është pjesë e grupit të viruseve të lisë, por është shumë më pak i dëmshëm se lija e zakonshme. Virusi shpesh ndodhet në fshatra të largëta në pyjet tropikale të Afrikës, si Republika Demokratike e Kongos, ku ndodhin mijëra raste dhe qindra vdekje çdo vit. Variantet e mpox ndahen në dy grupe kryesore: Clade 1 dhe Clade 2. Shpërthimi aktual është shkaktuar nga Clade 1, variant shumë më vdekjeprurës, i identifikuar si “më i rrezikshmi deri më tani”.
Mpox përhapet përmes kontaktit të ngushtë me personat e infektuar, duke përfshirë seksin, kontaktin lëkurë me lëkurë, dhe frymëmarrjen pranë një personi tjetër. Virusi gjithashtu mund të hyjë në trup përmes lëkurës së çarë ose mukozave të syve, hundës ose gojës, dhe mund të përhapet përmes objekteve të kontaminuara.
Simptomat e Mpox
Simptomat fillestare përfshijnë ethe, dhimbje koke, enjtje dhe dhimbje muskujsh. Pas etheve, mund të zhvillohet një skuqje që shpesh fillon në fytyrë dhe më pas përhapet në pjesë të tjera të trupit, si pëllëmbët e duarve dhe shputat e këmbëve. Skuqja kalon nëpër faza të ndryshme përpara se të formojë përfundimisht një zgjebe, e cila më vonë bie. Në raste të rënda, lezionet mund të përfshijnë gojën, sytë dhe organet gjenitale.
Kush është më i rrezikuar?
Personat që janë seksualisht aktivë dhe ata që kanë shumë partnerë janë më të rrezikuar. Ndërkohë, kushdo që ka kontakt të ngushtë me një person të infektuar, përfshirë punonjësit shëndetësorë dhe anëtarët e familjes, gjithashtu mund të infektohet.
Trajtimi dhe parandalimi
Shpërthimet e mpox mund të kontrollohen duke parandaluar infeksionet, ku vaksinat janë mënyra më efikase. Vaksinat janë të disponueshme, por shpesh janë të rezervuara për ata që janë në rrezik të lartë ose kanë qenë në kontakt të ngushtë me persona të infektuar. OBSH ka kërkuar që prodhuesit e ilaçeve të paraqesin vaksinat për përdorim urgjent, edhe nëse ato nuk janë miratuar ende zyrtarisht në disa vende.
Për të mbrojtur veten dhe të tjerët, është e rëndësishme të shmangni kontaktin e ngushtë me individë të infektuar dhe të përdorni prezervativë gjatë marrëdhënieve seksuale për 12 javë pas shërimit. Po ashtu, pastrimi i rregullt i duarve dhe izolimi i individëve të infektuar janë masa të rëndësishme për të parandaluar përhapjen e sëmundjes./UBTNews/