Sistemi shëndetësor i Kosovës aktualisht ka të punësuar vetëm një specialist të mjekësisë së punës. Mungesën e tyre e plotësojnë mjekët e mjekësisë familjare. Shtimi i numrit të mjekëve të punës po konsiderohet masë urgjente ndërkaq nga Ministria e Shëndetësisë presin që në fillim të vitit të ardhshëm të shtohen dhe katër specialistë të kësaj fushe.
Drejtori i Qendrës Kombëtare të Mjekësisë së Punës, e cila ka selinë në Gjakovë, Albert Lila e konsideron të domosdoshme të punohet në drejtim të plotësimit të këtij boshllëku në sistemin shëndetësor.
Ai thotë se nga 400 mijë punëtorët që janë të punësuar në gjithë vendin, vizita sistematike shëndetësore në vitin 2023, kanë kryer vetëm 6 mijë e 500 prej tyre, ose thënë në përqindje, 1.5%.
“Pas shumë viteve mund të them prej periudhës së pasluftës në Kosovë do të mund të mbrojnë provimin specialistik tre nga mjekët e rinj në specializim që filluan katër vite më parë specializimin, dhe sistemi shëndetësor në Kosovë do të pasurohet me 3 mjekë të ri dhe në pritje është edhe mjeku i katër….Kosova aktualisht në sistemin shëndetësor në marrëdhënie të rregullt është vetëm një specialiste e mjekësisë së punës, shumica e kolegëve nga mjekësia e punës janë në pension tashmë”, theksoi ai.
Lila thotë se për shkak të mungesës së mjekëve të punës, po shikohen mundësitë edhe për angazhim të profesionistëve shëndetësorë të pensionuar.
Sipas tij, Kosova në një periudhë afatmesme duhet t’i ketë të angazhuar së paku 30 mjekë të kësaj fushe.
“Del që është jo e nevojshme, por është jetike që Kosova të punoj në këtë drejtim, në plotësimin e këtij boshllëku që hapi i parë është dhënia e specializimeve të para katër vitesh dhe në krijimin e një kurrikule dhe një modeli të ri të kurrikulës për specializime nga mjekësia e punës….Mjekësia e punës mision e ka ruajtjen dhe mbrojtjen e shëndetit të të punësuarve, qoftë në sektorin publik dhe privat…Korniza ligjore na ka mundësuar që të angazhojmë edhe pensionistë dhe se aktualisht po shqyrtojnë mundësitë që të angazhohen pensionistë të tjerët specialist të mjekësisë së punës…I bie që në planin afatmesëm duhet 20 apo 30 veta për ta plotësuar këtë boshllëk, por në planin afatgjatë duhen minimum 100 kolegë nga mjekësia e punës”, thotë Lila.
Ndërkaq, zëvendësministri i Shëndetësisë, Arsim Berisha thotë se përmes shkollimit specialistik kanë ndërmarrë masa që kjo situatë të përmirësohet.
“Punën e mungesës së specialistëve të mjekësisë së punës e bëjnë e specialistet e mjekësisë familjare, çdo herë kur ka shpallje të konkursit për specializime prioritet profilet deficitare në këtë rast janë edhe specialistët e mjekësisë së punës. Është individuale nga ana e mjekut të përgjithshëm të bëjë përzgjedhjen e këtij profili. Unë ju bëjë thirrje të gjithë atyre që do të aplikojnë në konkursin që do të shpallet para fundit të këtij viti që të marrin edhe specializimin e mjekësisë së punës. Ne apriori nuk mund ta detyrojmë askënd, por ne kemi ndërmarrë hapa apo veprime apo angazhimin që shërbimet që i bënë mjekësia e punës t’i realizojë mjekësia familjare”, theksoi ai.
Në anën tjetër, kryetari i Odës së Mjekëve të Kosovës, Pleurat Sejdiu e sheh të nevojshme që të shtohen kapacitetet e specialistëve të mjekësisë së punës.
Ai e konsideron të gabuar, praktikën e zëvendësimit të mjekësisë së punës me atë familjare.
“Është menduar nga disa se mjekësia familjare do ta zëvendësojë mjekësinë e punës, nuk mund ta zëvendësojë mjekësinë e punës, janë bërë disa eksperimente koti dhe me vite të tëra nuk janë dhënë specializime në mjekësinë e punës. Besoj që më fund janë bindur ata që bëjnë politika se nuk është e drejtë është e nevojshme”, theksoi ajo.
E kryetari i Sindikatës së Pavarur të Sektorit Privat në Kosovës, Jusuf Azemi e konsideron mangësi të madhe mungesën e profesionistëve të punës.
Sipas tij, çdo komunë duhet të kishte të angazhuar së paku dy mjekë të punës.
“Është shumë normale që është një mungesë shumë e madhe, sepse këto janë më tepër sëmundje profesionale, që mund të themi çka ne në Kosovë, pothuajse gati, nëse nuk gaboj, vetëm KEK-u e ka një mbikëqyrje të punëtorëve për sëmundje profesionale, përndryshe të gjithë të tjerë punëtorë të sektorit privat të Kosovës, nuk i kanë dhe nuk ekziston. Është shumë normal që së paku në komunë duhet të jenë një apo dy persona për çdo lloj sëmundje profesionale”, thotë Azemi.
Eksperti i sigurisë në punë, Naim Bajraktari thotë se angazhimi i mjekut të punës në çdo kompani me numër të madh të punëtorëve duhet të obligohet me ligj.
“Është shumë e domosdoshme që të kenë kompanitë mjekun e vetë brenda, këtë gjithë herë e them brenda kompanive që kanë numër të madh të punëtorëve…Në Kosovë për momentin nuk ka dhe nuk praktikohet kjo… Roli i mjekut të punës është shumë i madh, në dy fronte. Fronti apo e mira e parë është se e duan shëndetin e punëtorëve sepse është prezent aty dhe përcjell gjendjen e tyre, flasim për kompanitë që janë më të rrezikuara me risk të lartë të rrezikut në vendet e punës. E mira e dytë është sepse ruan shëndetin e punëtorëve, në anën tjetër e kursen kompaninë nga keqpërdorimet që mund të vijnë nga punëtorët”, shprehet Bajraktari.
Në periudhën e para luftës në Kosovë kanë qenë të angazhuar rreth 52 mjekë të punës.
Sipas Organizatës Botërore të Shëndetësisë, mjekësia e punës synon ruajtjen dhe promovimin e shëndetit të punëtorëve, përmirësimin e kushteve dhe mjedisit të punës, si dhe zhvillimin e organizimit dhe kulturave të punës.