Sot mbushen 85 vite që mjeshtri i pikturës shqiptare, Nikolla (Kolë) Idromeno, u nda nga jeta. Edhe pas më shumë se një shekulli, emri i tij mbetet një ndër më të shquarit në historinë e artit shqiptar. Ai është një artist universal, i njohur për shkrimet e tij në shumë fusha, nga piktura deri tek arkitektura, skulptura, fotografia, muzika dhe inxhinieria.
Kolë Idromeno është përjetësuar si një nga figurat më të kompletuara dhe më të rëndësishme që ka pasur Shqipëria. Si piktor, ai ka realizuar vepra që janë themel i traditës të pikturës shqiptare të shekujve XIX-XX, ndërsa si skulptor e arkitekt ka lënë pas shumë vepra të rëndësishme, përfshirë ndërtime që ende sot mbajnë shenjën e tij të padiskutueshme në qytetin e Shkodrës. Për të, është thënë se ishte gjithçka që një artist mund të ishte, dhe më shumë se kaq një krijues që u bë njëkohësisht frymëzim dhe udhërrëfyes për brezat që pasuan.
Një nga pikturat më të njohura të Idromenos, “Motra Tone”, është quajtur nga kritikët e artit si “Xhokonda shqiptare”, duke e krahasuar figurën e saj me krijimin më të njohur të Leonardo da Vincit. Kjo vepër, si dhe shumë të tjera si “Autoportret”, “Portreti i së shoqes”, “Portret i Mati Kodhelit”, “Dy rrugët” dhe “Dasma shkodrane”, pasqyrojnë qartë thelbin e një piktori që depërton thellë në shpirtin e njeriut dhe kulturën shqiptare.
Idromeno lindi më 15 gusht 1860 në Shkodër, në një familje me origjinë nga Parga, në Çameri, dhe është njohur si “Piktor i Popullit”. Gjatë karrierës së tij, ai ka realizuar piktura, skulptura dhe ndihmoi në krijimin e një arkitekture të re për Shkodrën, ku lëvizi kufijtë e stilit dhe ngjyrës, duke sjellë në këtë qytet një frymë të re, më të hapur ndaj ndikimeve perëndimore.
Një aspekt tjetër i rëndësishëm i trashëgimisë së Idromenos është angazhimi i tij në kinematografi. Ai ishte i pari që solli shfaqjet kinematografike në Shqipëri, duke sjellë një pasuri të re kulturore për shoqërinë shqiptare. Më 1919, ai realizoi shfaqjet e para të filmit, që paraqitën një hap të rëndësishëm në zhvillimin e arteve vizuale në vend.
Në fushën e pikturës, Idromeno ishte themelues i shkollës realiste të pikturës shqiptare të shekujve XIX-XX, një periudhë që përkonte me Rilindjen dhe Pavarësinë e Shqipërisë. Piktura e tij “Motra Tone” (1883), e konsideruar si një nga krijimet më të rëndësishme të realizmit shqiptar, është një simbol i shprehjes së thellë të ndjenjave dhe pasqyrë e jetës dhe dashurisë për popullin shqiptar.
Përveç kontributit të tij në art, Idromeno kishte gjithashtu një ndikim të thellë në zhvillimin e infrastrukturës dhe arkitekturës. Me projektet e tij, ai ka lënë një pasuri të paçmuar të ndërtimeve, shumë prej të cilave janë ende në përdorim në Shkodër. Në total, ai ka realizuar më shumë se 60 projekte ndërtesash private dhe publike, duke e transformuar qytetin e tij të lindjes në një qendër me arkitekturë unike dhe tërheqëse.
Kolë Idromeno ka vdekur më 12 dhjetor 1939, por kontributi i tij në artin shqiptar dhe kulturën botërore është i paharrueshëm. Mjeshtri i pikturës shqiptare mbetet një pikë referimi për artistët dhe pasuesit e tij, dhe do të kujtohet gjithmonë si një nga personalitetet më të rëndësishme që ka mbushur me ngjyrë dhe thellësi historinë e artit shqiptar./UBTNews/