Muzeu Kombëtar “Shtëpia me gjethe” organizoi sot një aktivitet përkujtimor në nder të shkrimtarit, dramaturgut dhe poetit disident, Kasëm Trebeshina. Ky event shënoi një moment të rëndësishëm për të nderuar kontributin e tij në letërsinë shqiptare dhe për të kujtuar sakrificat e tij në luftën kundër sistemit diktatorial.
Trebeshina, i njohur për qëndresën e tij ndaj regjimit komunist dhe për veprat që denonconin censurën dhe padrejtësitë, është një figurë e rëndësishme e historisë kulturore shqiptare. Aktiviteti në muze përfshiu një përmbledhje të veprave të tij dhe një diskutim mbi ndikimin e tij në letërsinë moderne shqiptare. Kjo ngjarje shërbeu si një mundësi për të rinjtë dhe dashamirësit e letërsisë për të njohur më mirë jetën dhe veprën e këtij shkrimtari të shquar, i cili mbetet një simbol i lirisë së shprehjes dhe i intelektualizmit në Shqipëri.
Kasëm Trebeshina lindi më 8 gusht 1926 në Berat. Ai filloi studimet në Shkollën Normale të Elbasanit, por i ndërpreu më 1942 për t’u angazhuar në Luftën Antifashiste Nacionalçlirimtare. Pas luftës, Trebeshina shërbeu si oficer i Drejtorisë së Mbrojtjes Popullore dhe më pas vazhdoi studimet në Institutin e Teatrit “Ostrovski” të Leningradit.
Edhe pse komunist i bindur në fillim, Trebeshina nuk u pajtua kurrë plotësisht me metodën e realizmit socialist që po imponohej në letërsi dhe art. Ai e la partinë dhe më pas Lidhjen e Shkrimtarëve në Tiranë. Në një akt të rrallë të kundërshtimit të hapur, më 5 tetor 1953 Trebeshina dërgoi një “promemorje” te Enver Hoxha, duke e paralajmëruar se politikat e tij kulturore po e çonin kombin drejt katastrofës. Ky akt i guximshëm do ta çonte atë në burg për 3 vjet me akuzën për agjitacion dhe propagandë kundër pushtetit.
Pas lirimit nga burgu, Trebeshina u internua për 5 vjet në Berat dhe Korçë. Gjatë kësaj kohe, ai vazhdoi të shkruajë, por veprat e tij mbetën të pabotuar. Në vitin 1961 arriti të botojë poemën “Artani dhe Min’ja ose hijet e fundit të maleve”, si dhe një përkthim të poetit spanjoll Garsia Lorka. Pjesa tjetër e veprës së tij mbeti në dorëshkrim, duke përfshirë 18 vëllime me poezi, 42 pjesë teatrore, 21 romane e tregime.
Vepra më e njohur e Trebeshinës është “Stina e stinëve”, që përmban tri novela: “Stina e stinëve”, “Odin Mondvalsen” dhe “Fshati mbi shtatë kodrina”. Vepra të tjera të rëndësishme janë “Mekami, melodi turke”, “Histori e atyre që nuk janë” dhe “Legjenda e asaj që iku”. Pas rënies së diktaturës, Trebeshina botoi 12 vëllime të tjera, kryesisht tregime dhe drama.
Kasëm Trebeshina ndërroi jetë në Ankara, më 6 nëntor 2017, në moshën 91 vjeçare. Ai mbetet një nga figurat më të rëndësishme të letërsisë shqiptare të shekullit të 20-të, si për veprën e tij të pasur, ashtu edhe për qëndrimin e tij të paepur kundër diktaturës komuniste./UBTNews/
