Përdorimi i dronëve iranianë nga Rusia në luftën e saj kundër Ukrainës i bën të qarta dobësitë e industrisë së saj vendase dhe pretendimin në rritje të Teheranit në tregun e avionëve pa pilot, thonë ekspertët.
Çfarë dronësh ka dorëzuar Irani?
Deri më tani në qiejt e Ukrainës janë identifikuar dy modele të dronëve iranianë, të ndërtuara për dy qëllime të ndryshme.
Njëri prej tyre, Shahed 136, është një “dron kamikazë” relativisht me kosto të ulët që mund të programohet të fluturojë automatikisht në një grup koordinatash GPS me një ngarkesë eksplozivi.
“Fluturon mjaft ulët, duke goditur një objektiv që duhet të jetë i palëvizshëm në një distancë prej disa qindra kilometrash”, tha Pierre Grasser, një studiues i lidhur me Universitetin e Sorbonës në Paris.
Lloji i dytë, Mohajer-6, është “i ngjashëm në madhësi dhe funksionalitet me dronin Bayraktar TB-2 nga Turqia”, tha Vikram Mittal, një profesor në akademinë ushtarake amerikane në West Point.
A janë efektivë dronët iranianë?
“Ashtu si çdo dron i armatosur ose municione bredhëse, ato janë shumë efektive kur armiku nuk ka asnjë mënyrë për të mbrojtur veten ose për të luftuar”, tha Jean-Christope Noel, studiues në Institutin Francez për Marrëdhëniet Ndërkombëtare.
Mittal tha se shumica e suksesit të tyre fillestar vjen “nga të qenit një armë e re në fushën e betejës”.
“Ukrainasit përfundimisht do të rrëzojnë ose kapin një nga dronët, do ta zbërthejnë atë dhe do të zhvillojnë sisteme kundër dronëve”, shtoi ai, ndonëse kjo “mund të marrë muaj”.
Drone të tillë kamikazë janë “një lëvizje e kursimit të parave për Rusinë, sepse kursen raketa të vlefshme lundrimi me vlerë 1.5 deri në 2.0 milionë dollarë” për gjuajtje, tha Grasser.
Por “mangësia e tyre kryesore është se ata mund të godasin vetëm objektiva të palëvizshëm”, shtoi ai.
“Ata nuk paraqesin asnjë kërcënim për trupat në terren. Prandaj ardhja e këtyre dronëve nuk duhet të ndryshojë rrjedhën e luftimeve”.
A po dështon industria ruse?
Rusia është një nga prodhuesit më të mëdhenj të armëve në botë, por ende e ka gjetur veten të detyruar t’i drejtohet Iranit në këtë rast.
“Ministria e mbrojtjes ka përpunuar kërkesat taktike dhe teknike për dronët. Dhe fatkeqësisht shumica e prodhuesve (rusë) nuk mund t’i përmbushin ato”, i tha koloneli rus Igor Ischchuk së fundmi agjencisë së lajmeve TASS të vendit.
Edhe pse asnjë prodhues rus nuk ofron drone kamikazë me rreze të gjatë si Shahed 136, “ato supozohet të kenë pajisje përgjatë linjave” të dronëve TB-2 ose Mohajer MALE, tha Grasser.
“Fakti që ata po marrin dronët iranianë është një pranim i dështimit industrial… tregon se (industria ruse) nuk mund të mbajë ritmin”, shtoi ai.
Rivaliteti iranio-turk?
Ndërsa dronët bëhen më thelbësorë për të luftuar luftërat, “ka të ngjarë të ketë një garë armatimi të nivelit të mesëm dhe të lirë midis iranianëve dhe turqve për të fituar kontrollin e tregut dhe për të zgjeruar sferën e ndikimit të vendit të tyre”, tha Mittal.
Ndërsa SHBA dhe Izraeli presin prodhuesit më të mirë në botë, “dronet turq janë një hap poshtë, por janë më të besueshëm se dronët iranianë, të cilët nuk duken shumë të saktë”, tha ekspertja franceze e dronëve Marianne Renaux.
Teherani tashmë mund të llogarisë në disa blerës për produktin e tij në Lindjen e Mesme në Jemen, Liban ose Irak, tha Noel./UBTNews/