Bota po bëhet gjithnjë e më e ngrohtë, përfshirë dimrat. Shtetet e Bashkuara, megjithatë, kanë përjetuar stuhi të forta dimërore vitet e fundit dhe ekspertët po shohin më nga afër lidhjen midis këtyre ngjarjeve ekstreme të ftohta dhe ndryshimeve klimatike.
Ndërsa lidhja midis ngrohjes globale dhe valëve të të nxehtit është shumë e drejtpërdrejtë, sjellja e stuhive të dimrit rregullohet nga dinamika komplekse atmosferike që janë më të vështira për t’u studiuar.
Megjithatë, “ka disa aspekte të stuhive të dimrit (…) ku lidhjet e ndryshimeve klimatike janë mjaft të forta”, tha për AFP Michael Mann, një klimatolog në Universitetin e Pensilvanisë.
Për shembull, ngrohja e liqeneve ose oqeaneve ndikon në sasinë e reshjeve të borës.
Në Shtetet e Bashkuara, një mekanizëm i quajtur “borë me efekt liqeni” ndodh rreth rajonit Great Lakes në kufirin kanadez. Qyteti i Buffalos u godit rëndë nga një stuhi vdekjeprurëse dëbore gjatë fundjavës së Krishtlindjes.
Përplasja e ajrit të ftohtë nga veriu me ujin më të ngrohtë të këtyre liqeneve shkakton konvekcion, i cili çon në reshje bore.
“Sa më të ngrohta ato temperatura të liqenit, aq më shumë lagështi (ka) në ajër dhe potencial më i madh për borë me efekt liqeni”, shkroi Michael Mann në një artikull të vitit 2018.
“Të gjithë janë dakord që kur vorbulla polare shqetësohet ose prishet, ka një rritje të probabilitetit të motit të rëndë të dimrit”, tha Judah Cohen, autori kryesor i studimit dhe klimatologu për Kërkimet Atmosferike dhe Mjedisore (AER).
Dhe kjo vorbull polare e “shtrirë” është pikërisht ajo që u vu re pak para stuhisë që goditi Shtetet e Bashkuara këtë dhjetor, vuri në dukje ai.
I njëjti fenomen u pa në shkurt të vitit 2021, kur një ftohje e fortë goditi Teksasin, duke shkaktuar ndërprerje masive të energjisë.
‘Debat aktiv’
Por thelbi i debatit qëndron diku tjetër: çfarë po i shkakton këto shqetësime të shtuara në vorbullën polare?
Sipas Cohen, ato janë të lidhura me ndryshimet në Arktik, të përshpejtuara nga ndryshimet klimatike. Nga njëra anë, shkrirja e shpejtë e akullit të detit, dhe nga ana tjetër, rritja e mbulesës së borës në Siberi.
“Kjo është një temë që unë e kam studiuar për më shumë se 15 vjet, dhe sot jam më i sigurt në këtë lidhje se sa kam qenë ndonjëherë në të kaluarën”, tha ai për AFP.
Kjo pikë e fundit, megjithatë, mbetet “një debat aktiv brenda komunitetit shkencor”, tha Mann.
Studimet e ardhshme do të nevojiten ende në vitet e ardhshme për të zbardhur misterin e këtyre reaksioneve komplekse./UBTNews/