Pas një periudhe trazirash, vendet shpesh flasin për shikimin drejt së ardhmes. Megjithatë, 40 vjet pas vdekjes së diktatorit komunist Enver Hoxha , Shqipëria, në shumë mënyra, po shikon në të kaluarën e saj të largët, shkruan BBC.
Një periudhë izolimi ekstrem nga vitet 1940 deri në 1991 e bëri Shqipërinë të mbyllte institucionet e tij fetare, të neglizhonte shumë nga vendet e tij historike dhe të bëhej i njohur si ” Koreja e Veriut e Evropës “. Por sot, Shqipëria po punon shumë për të rimarrë trashëgiminë e saj kulturore duke ruajtur peizazhin e saj natyror dhe duke përqafuar rrënjët e saj të lashta.
Rrënojat më shumë se 2500-vjeçare të qytetit të Butrintit janë një shembull i tillë. Që daton afërsisht në vitin 800 para Krishtit, vendi ka qëndruar prej kohësh në qendër të botës perëndimore, duke i mbijetuar konflikteve, duke thithur kultura të ndryshme dhe duke lënë shtresa të shumta të historisë për t’u eksploruar. Ka të ngjarë të ishte një qytet-shtet grek përpara se romakët ta zgjeronin atë në një qytet plot gjallëri të plotë me një banjë. Më vonë, bizantinët dhe osmanët lanë gjurmët e tyre përkatëse në të. Historia e Butrintit tregon historinë e ndryshimit të politikës së Mesdheut dhe kulturave dhe feve të tij të shumta – të cilat të gjitha kanë formësuar Shqipërinë e sotme.
“Në vitin 1992, Butrinti ishte vendi i parë në Shqipëri i shpallur si hapësirë e mbrotjur e Trashëgimisë Botërore të UNESCO-s ,” shpjegoi në një episod të fundit drejtuesi i BBC Travel Show Qasa Alom. “Ai ruan një pjesë të historisë së pasur kulturore që qëndron përtej hijes së hedhur nga ngjarjet e shekullit të kaluar.“
Sot, rrënojat e shumta të qytetit janë pjesë e Parkut Kombëtar më të madh të Butrintit , i cili përfshin 93 km katrorë peizazh bregdetar të pyllëzuar. Përveç vendit historik, parku është gjithashtu shtëpia e 1200 llojeve të ndryshme bimore dhe shtazore . Vizitorët mund të eksplorojnë rrënojat e një teatri të epokës helenistike, të admirojnë monumentet e hershme të krishtera dhe më pas të ecin nëpër kodrat e pyllëzuara ose të lundrojnë në liqenin e Butrintit aty pranë.
Ruajtja e rrënojave dhe e parkut përreth janë rezultat i një përpjekjeje të përbashkët nga organizata si Fondacioni Butrint dhe Fondi Botëror i Monumenteve . Donacionet nga të dy grupet kanë ndihmuar në restaurimin e Butrintit dhe mbrojtjen e peizazhit përreth, duke ofruar gjithashtu trajnime për ruajtjen historike që krijoi vende pune shumë të nevojshme për komunitetin lokal.
“Ka qenë një luftë 30 vitet e fundit për të mbrojtur bukurinë dhe historinë e Butrintit, fillimisht [për shkak] të neglizhencës pas rënies së komunizmit… por edhe me zhvilluesit që përpiqen të ndërtojnë rreth zonës,” i tha BBC-së Ani Tare, ish-drejtore e Parkut Kombëtar të Butrintit.
Butrinti nuk është e vetmja pjesë e Shqipërisë që ka përjetuar një restaurim. Në kryeqytetin e vendit, Tiranë, që ndodhet 278 km (173 milje) në veri, shumë monumente të epokës së Hoxhës janë shembur për t’i hapur rrugë hapësirave të reja komunitare. Sheshi Skënderbej , për shembull, dikur shtëpia e disa monumenteve kushtuar komunizmit dhe pushtetit të Hoxhës, tani është sheshi më i madh i këmbësorëve në Ballkan. Në mënyrë të ngjashme, Piramida e lartë e Tiranës është shndërruar nga një muze kushtuar Hoxhës në një park dhe kopsht skulpturash me pamje gjithëpërfshirëse të qytetit.
Arti ka ndihmuar gjithashtu shqiptarët të shkundin të kaluarën dhe të rimendojnë një identitet të ri kombëtar në mënyra të tjera. Në Butrint, për shembull, programet si festivali i tyre vjetor i dramës , i vendosur në brendësi të teatrit të lashtë prej guri të sitit, ka ndihmuar të rikthehet një ndjenjë krenarie dhe historie në komunitetin lokal.
“Në fillim vizitorët në festival ishin të zhurmshëm, ata nuk e kuptonin se çfarë po ndodhte dhe ata vidhnin jastëkët,” shpjegoi Tare. “Në pesë vjet, vendasit këtu do të vinin të veshur bukur, askush nuk bën zhurmë, të gjithë respektonin teatrin, askush nuk vidhte jastëkët. Pse? Sepse kultura e këtij vendi i ndërgjegjësoi dhe u jepte një ndjenjë krenarie.“/BBC/