Në vitin 2020 në Kosovë janë regjistruar 1 mijë e 336 raste të reja të kancerit, dhe krahasuar me vitin 2019 janë identifikuar 15 për qind më pak raste. Kështu u bë e ditur gjatë një aktiviteti të organizuar sot nga Klinika e Onkologjisë dhe Shoqata e Onkologëve të Kosovës me rastin e Ditës Botërore të Kancerit.
Doktoresha pranë Klinikës së Onkologjisë, Vildane Goga tha se pandemia dhe aparatura e vjetër ishin disa nga vështirësitë me të cilat janë ballafaquar vitin e kaluar. Ajo tha se në repartin e radioterapisë janë ofruar mbi 18 mijë e 400 shërbime dhe në kimioterapi 200 mijë e 12 shërbime.
Rastet më të shpeshta sipas saj në Klinikën e Onkologjisë janë ato të gjirit. Onkologia Goga tha se në vitin 2020 ka për 2 për qind një rënie të lehtë për ofrimin e shërbimeve të kimioterapisë, ndërsa 30 për qind më pak shërbime janë ofruar në radioterapi.
“Një mesatare e vizitave ditore në Klinikën e Onkologjisë është deri në 230 pacientë brenda ditës në të dyja repartet, kimioterapi dhe radioterapi. Rastet e reja të shënuara në vitin 2020 ishin 1 mijë e 336. Këto janë raste të nxjerra nga Klinika e Onkologjisë duke mos përfshirë rastet të cilat i ka në dispozicion IKSHPK, ku hyjnë rastet që trajtohen jashtë vendit dhe ato në klinika private. Patologjia e parë është ajo e gjirit. Kemi 332 raste të shënuara me kancer të gjirit apo 25 për qind të rasteve në totale, trakti urogjenital me 24 për qind të rasteve, trakti gastroid-urogjenital bashkë me gjinekologjitë apo organet reproduktive të femrave, mandej patologjia e traktit gastro-interstinal me 23 për qind të rasteve apo 313 numër të pacientëve”, tha Goga.
Ish-presidentja Atifete Jahjaga në Ditën Botërore të Kancerit tha se kjo ditë ka për qëllim vetëdijesimin e qytetarëve për rrezikun dhe pasojat e kësaj sëmundjeje. Ajo tha se zbulimi i hershëm i kancerit shpëton jetë.
“Jo vetëm ne, por e gjithë bota këtë ditë e shënon si një ditë ndërkombëtare të luftës kundër kancerit dhe ne duhet ta shfrytëzojmë për ngritjen e vetëdijes qytetare për rrezikun dhe pasojat e kësaj sëmundjeje fatkeqe, për më tepër për të rritur vetëdijen për shkaktarët dhe trajtimin dhe simptomat e saj. Duke e ditur që ka lloje të shumta dhe të ndryshme të kancerit, ne e dimë se nëse kjo sëmundje zbulohet herët, ajo mund të luftohet dhe të mposhtet. Zbulimi i hershëm mund të bëhet me kontrolle të vazhdueshme dhe në baza sistematike. Ne e dimë se Kosova ende nuk i ka kushtet e mira, ende nuk e ka infrastrukturën e duhur dhe atë që na nevojitet në mënyrë që ju si staf mjekësor të mund të ushtroni detyrën ashtu si nevojitet dhe duhet”, tha Jahjaga.
Kritika karshi politikave shëndetësore ishte drejtoreshë e organizatës jo qeveritare “Jeta Vita”, Nafie Latifi e cila tha se në Klinikën e Onkologjisë janë të kufizuara kushtet për pacientët, madje shpesh mungojnë edhe barnat, teksa ajo e ka quajtur si shumë të ulët buxhetin që qeveria ndan për shëndetësi.
“Kushtet janë shumë të kufizuara, ku mungojnë shpesh barnat ku duhet të pritet për një shtrat, për një vend për shkak se mbi 200 pacientë trajtohen brenda ditës e mundësitë janë të kufizuara, sepse instituti është ndërtuar para shumë vitesh dhe nuk është paraparë ky numër i pacientëve. Çdo ditë vërej këtu përmirësime, por nuk mjafton. Fajtor për këtë nuk është as stafi as mjekët, por është politika shëndetësore. Për 20 vjet në Kosovë, politikat shëndetësore dhe buxheti që i kushtohet onkologjisë pacientëve është i tmerrshëm. Së pari, përzgjedhja e ministrave bëhet sipas llogarive partiake, e dyta buxheti duhet të rritet çdo vit, por ai çdo vit bie më tepër. Kur nevojitet më shumë aparatura e më shumë staf që merren me pacientët, këtu ndodh e kundërta. Do të thotë, janë më të gatshëm të japin (para) për asfalt sesa për shëndetin e njerëzve, arsimimin dhe edukimin e njerëzve”, tha Latifi.
Kryetari i Shoqatës së Onkologëve të Kosovës, Arben Bislimi tha se pandemia me COVID-19 ka vështirësuar menaxhimin e pacientëve me kancer.
“Derisa shifrat flasin se rreth 1 milion njerëz në vit vdesin nga kjo sëmundje, duke qenë kështu sëmundja e dytë më vdekjeprurëse, por një e treta e kancerit mund të parandalohet përmes detektimit të hershëm, shmangies së faktorëve të rrezikut dhe përmes shkaktarëve eventualë, atëherë gjithmonë kemi një arsye më shumë për të vepruar. Situata me pandeminë ka vështirësuar menaxhimin e të sëmurëve me kancer në vendin tonë“, tha Bislimi.
Sipas Organizatës Botërore të Shëndetësisë (OBSH), miliona njerëz çdo vit vdesin nga kanceri, shumica në vendet me të ardhura të ulëta dhe të mesme.