Më 24 janar të vitit 1822, një ngjarje e rëndë shënoi fundin e një periudhe të pasur dhe turbulente në historinë e Ballkanit – vrasja e Ali Pashë Tepelenës, i njohur ndryshe si “Luani i Epirit”. Ky akt i dhunshëm u realizua me urdhër të sulltanit të Perandorisë Osmane, Mahmudit II, që synonte të ndalonte ambiciet e Aliut për të krijuar një teritor të pavarur, një shtet të veçantë nën sundimin e tij. Ali Pasha kishte rritur fuqinë e tij në një mënyrë të konsiderueshme dhe kishte filluar të merrte hapa që rrezikonin dominimin e Perandorisë Osmane në rajon, gjë që kishte krijuar shqetësim të madh në Stamboll.
Ali Pasha ka sunduar në pashallëkun e Janinës për më shumë se 40 vjet (1788-1822), duke krijuar një shtet të fuqishëm dhe relativisht të pavarur brenda perandorisë. Ai kishte krijuar një administratë të fortë dhe kishte rritur fuqinë ekonomike dhe ushtarake të rajonit. Gjatë këtij periudhe, Janina dhe territoret që përfshiheshin nën kontrollin e tij patën një zhvillim të shpejtë dhe të qëndrueshëm, duke u shndërruar në një qendër të rëndësishme kulturore dhe ekonomike.
Një nga arritjet kryesore të Ali Pashës ishte konsolidimi i strukturave shtetërore dhe krijimi i një administrate të fuqishme, e cila kontrollonte rrethe të mëdha në Epir, Thessali, dhe Madhi. Ai krijoi një ushtri të fuqishme, të armatosur mirë dhe të disiplinuar, që i shërbeu për të ruajtur pushtetin e tij. Po ashtu, nën sundimin e tij, u zhvilluan infrastrukturat, si ndërtimi i shkollave, bibliotekave, xhamive dhe kishave, që e bënë Janinën një qendër kulturore dhe fetare.
Në këtë periudhë, Aliu gjithashtu u angazhua në zhvillimin e arsimit dhe kulturës. Shumë institucione edukative, kulturore dhe fetare u ngritën, siç ishin shkollat, bibliotekat dhe objekte të tjera fetare që mbështesnin jetën intelektuale dhe shpirtërore. Akademitë ushtarake që ai ngriti, u shndërruan në shtylla të edukatës dhe trajnimit të oficerëve që pastaj shërbenin në ushtrinë e tij.
Por, përtej suksesit të brendshëm, ambiciet e Aliut për të krijuar një shtet të pavarur dhe ndikimi i tij gjithnjë e më të madh në rajon, bëri që ai të përballej me kundërshtimin e Perandorisë Osmane. Sulltani Mahmudi II, i cili e konsideronte Aliun si një kërcënim të mundshëm për sundimin e tij absolut, mori vendimin për të eliminuar këtë figurë të fuqishme dhe të papërmbajtshme.
Vrasja e Ali Pashë Tepelenës në vitin 1822 shënoi fundin e një periudhe të pasur dhe të lavdishme për Ballkanin, duke lënë pas një boshllëk që do të ndikohej për shumë vite në historinë e rajonit. Pas vrasjes, territoret që ai kontrollonte u shpërndanë dhe u ribashkuan nën sundimin e Perandorisë Osmane, por ndikimi dhe legjenda e Ali Pashës vazhduan të jetonin në kujtesën popullore, duke e bërë atë një nga figurat më të njohura dhe të diskutueshme të historisë së Shqipërisë dhe të rajonit./UBTNews/