Nga Seth J.Frantzman
Tërmeti i fuqishëm dhe pasgoditjet kanë shkaktuar shkatërrime masive dhe humbje jetësh në të gjithë Turqinë jugore dhe Sirinë veriperëndimore. Megjithëse Turqia ka përvojë të gjatë me tërmete dhe po mobilizohen nga e gjithë bota për ta ndihmuar atë të rimëkëmbet, sirianët po luftojnë për të marrë mbështetje mjekësore dhe ndihmën që u nevojitet. Lufta civile dhjetëvjeçare ka ndarë Sirinë veriperëndimore si dhe ka zhvendosur miliona dhe vrarë qindra mijëra njerëz.
Kjo u jep liderëve një mundësi për të rivlerësuar konfliktin sirian dhe për të mbështetur përpjekjet drejt pajtimit dhe hapjes së kufijve dhe vijave të frontit.
Është e rëndësishme të kuptohen sfidat me të cilat përballet Siria veriperëndimore në mënyrë që të kuptojmë situatën që tani veçse është përkeqësuar si pasojë e tërmetit. Në fillim të luftës civile, kjo zonë u nda midis forcave të regjimit sirian, rebelëve sirianë dhe grupeve kurde. Me kalimin e kohës, grupet ekstremiste, në mesin e tyre xhihadistët dhe luftëtarët e Al Kaedës dhe ISIS-it, depërtuan në rajon. Rusia ndërhyri në Siri në vitin 2015 dhe së bashku me Iranin, ndihmoi regjimin e Bashar al-Asad të rimarrë Aleppon, një qytet i madh i prekur nga tërmeti.
Midis viteve 2016 dhe 2018, Turqia ndërhyri gjithashtu në Sirinë veriperëndimore, duke marrë nën kontroll disa zona ku ndodheshin rebelët sirianë. Luftimet midis Turqisë dhe Njësive të Mbrojtjes së popullit kurd shkaktuan përçarje të mëtejshme. Sot, kjo zonë dikur e larmishme, plot me vende të lashta arkeologjike dhe grupe të shumta etnike dhe fetare, është thellësisht e ndarë. Mbështetja humanitare për njerëzit në zonën e kontrolluar nga Turqia rrjedh përmes një kalimi kufitar dhe mbërrin në zonat e Idlib dhe Afrin. Në anën tjetër të frontit, ndihma duhet të vijë nga Damasku në Sirinë jugore. Shtetet e Bashkuara, të cilat dikur kishin një rol të kufizuar në veri të kësaj zone, u larguan nga Kobani dhe Manbij në vitin 2019.
Konflikti sirian nuk është aq shkatërrues sa ishte dikur. Në përgjithësi, vendi është ndarë midis zonave që kontrollon regjimi sirian, zonave ku kontrollon Turqia dhe zonave në lindje ku SHBA ka ndikim. Fatkeqësitë natyrore, megjithatë, kaluan linjat politike në harta dhe përshkuan milicitë e ndryshme dhe fraksionet e armatosura në terren. Fatkeqësisht, një tipar i luftës siriane është se fuqitë e mëdha të përfshira nuk kanë investuar në rindërtim apo infrastrukturë. Ky nuk është faji i vetëm i Rusisë dhe Iranit, të cilët mbështesin regjimin sirian; Turqia dhe SHBA gjithashtu nuk kanë investuar.
Pa dashur ta gjejmë fajtorin për atë që ka ndodhur, tani duhet t’i shtyjmë vendet që të rindërtojnë dhe të ofrojnë ndihmë humanitare.
Si mund të çojë tërmeti në pajtim? Së pari, vendet duhet të premtojnë një moratorium ndaj ofensivave ushtarake. Turqia, për shembull, ka kërcënuar operacione të reja në Siri, por mund të shfrytëzojë këtë mundësi për ta lënë mënjanë këtë. Rusia, forcat e së cilës janë të lidhura me luftimet në Ukrainë, mund të luajë një rol më të dobishëm në inkurajimin e hapjes së më shumë pikave kufitare për ndihmë. Uashingtoni mund të bëjë edhe më shumë.
Që nga fillimi i luftës kundër ISIS-it, koalicioni i udhëhequr nga SHBA-ja e ka parë luftën kryesisht përmes një lente taktike të “nga, me dhe përmes” – duke punuar përmes Forcave Demokratike siriane, të cilat luftuan ISIS-in. Ky është një mision ushtarak, i drejtuar kryesisht nga Komanda Qendrore e SHBA-së, me një gjurmë shumë të vogël në tokë. Misioni nuk ka rezultuar në një grup të plotë të ekspertizës amerikane që do të përdoret në Siri për të ndihmuar civilët, për të rindërtuar shkollat dhe për të mundësuar ndihmën mjekësore. Kjo nuk do të thotë që SHBA-ja duhet të mbajë mbi supe barrën e një misioni të madh në Siri, por mund të bëjë më shumë për të lehtësuar qasjen dhe për të inkurajuar donacionet ndërkombëtare në Siri – dhe për të siguruar që fondet të rrjedhin në të gjitha rajonet dhe grupet.
Në të kaluarën, mbështetja për sirianët shpesh u është dhënë mbështetësve të regjimit sirian, milicive të mbështetura nga Irani ose grupeve të mbështetura nga Turqia. Rajonet dhe pakicat e tjera, si kurdët, shpesh ishin të uritur nga mbështetja humanitare. Ne i dimë rezultatet: Qytetet janë në rrënim; njerëzit jetojnë në kampe të shkatërruara; fëmijëve iu mohohet shkollimi; mungon kujdesi mjekësor. Në disa raste, milicitë madje ndërprenë energjinë elektrike dhe ujin për të dëmtuar kundërshtarët e tyre.
Tashmë është koha që komuniteti ndërkombëtar të apelojë për Sirinë që shkon përtej ofrimit të ndihmës vetëm Damaskut ose Ankarasë. Duhet të bëhet e qartë se të gjithë duhet të përfitojnë dhe lufta duhet të përfundojë në mënyrë që njerëzit të fillojnë të rindërtojnë jetën e tyre. Situata është shumë komplekse, megjithatë injorimi i saj do të rrisë edhe më shumë vuajtjen e njerëzve./UBTNews/