Në pjesën e tretë në kuadër të konferencës ”Urëzimi i Ballkanit Perëndimor: Diplomacia Parlamentare për Sigurinë Rajonale dhe Integrimin Euro-Atlantik” u zhvillua diskutim lidhur me luftën dhe Diplomacinë e Mbrojtjes.
Oleksy Goncharenko, deputeti i parlamentit të Ukrainës në asamblenë parlamentare në këshill të Evropës, tha se Lufta Ukrainë-Rusi është një shkelje flagrante.
“Rregullat e lojës, rëndësia është një gjë që na mundëson të shohim legjitimitet global, sa i përket G7 dhe G20 dhe grupacioneve tjera. Këto janë rritur sa i përket rëndësisë së tyre edhe pse kontributi i tyre drejtpërdrejt, kërkojnë një bashkëpunim multilateral që është nën presion. Lufta Ukrainë-Rusi është një shkelje flagrante, Këshilli i Evropës nuk ka pas mundësi të kontaktojë këtu por ka biseduar me Asamblenë e Përgjithshme”, tha Oleksy Goncharenko.
Tutje ai tha se fuqizimi i politikës globale të BE-së, ka qenë afatgjate, karakteri i BE si një akter për mbrojtje është fuqizuar.
“Ukraina ka nevoja të mëdha është ofruar ndihmë, kjo është bërë përmes rikuperimit të brendshëm. . Politika e zgjerimit të BE-së është zgjeruar ka fituar një për Moldavinë, Finlandën drejt anëtarësimit të tyre në BE. Si anëtare e NATO-s, Finlanda do kontribuojë, në të drejta të njeriut, liri dhe demokraci”, shtoi deputeti ukrainas.
Ndërsa ish-ministrja e mbrojtjes, Mimi Kodheli në pamundësi për te qenë pjesë e panelit, përmes një videomesazhi, ndër tjera tha se shqiptarët të jenë të unifikuar për të biseduar për vlera evropiane.
“Duhet të jemi të bashkuar jo vetëm si shqiptarë por me të gjitha vendet vlerat të cilët dëshirojnë t’i shohin një të ardhme me të mirë, për të pasur një zhvillim. Nënë Tereza ka thënë “jo të gjithë ne mund të bëjmë gjëra të mëdha, por ne mund të bëjmë gjëra të vogla me dashuri të madhe”. Cilat janë nevojat dhe kërkesat për qytetaret tanë, t’i mbajmë të sigurt brenda dhe jashtë”, tha Kodheli.
Ministri i Punëve të Brendshme, Xhelal Sveçla bëri një kronologji të sulmeve në veri, derisa tha se Kosova është treguar e suksesshme, duke iu referuar si storie suksesi pas intervenimit të NATOS në vend.
“Serbia ka rol destruktiv në raport me Kosovën, nuk është vetëm Kosova por edhe Bosnja për shkak të rolit destruktiv të mbështetur nga Serbia. Nëse Mali i Zi nuk do ishte pjesë e NATOS çfarë mendimi do kishin malazezët për sigurinë, kjo është një argument se demokracia duhet të mbrohet, por ajo se çka është me rëndësi është se Kosova duhet të jetë pjesë e BE-së tani”, tha Sveçla.
“Me intervenimin e NATO-së, Kosovë paraqet një lëvizje demokratike, shtetet u bashkuan për të shërbyer në mbrojtjen e jetëve të njerëzve. Fal kësaj Kosova paraqet një histori suksesi suksesi. Ne jemi dëshmitar të shumë sfidave që po përballemi aktualisht, tre ditë para invazionit rus isha në një takim në Vjenë, ministra të punëve të brendshme dhe besohej se nuk do ndodhnin agresione, ndonëse indiciet ekzistonin se do sulmonin Ukrainën”, tha Sveçla.
Ministri e potencoi se mobilizimi nga bota demokratike ishte i vonshëm, megjithëse ishte për tu duartrokitur. Gjithashtu, ai tha se Serbia dhe Rusia po e shfrytëzojnë njëra-tjetrën dhe kjo është një lloj hegjomonie. Sveçla veçoi edhe reagimin siç e quajti “të dobët” nga ana e BE-së, pas sulmit në veri të Mitrovicës.
“Ishte vështirë, po ashtu të besohet për një reagim shumë të dobët të BE-së ndaj këtij akti kryer nga Serbia. Ky lloj reagimi erdhi qe me 24 shtator të këtë një sulm terrorist duke bërë një invazion në Kosovë, skenar i përgatitur nga Serbia. Fatkeqësisht ende nuk kemi një veprim nga BE ndëshkuar Serbinë për këtë akt. Unë vërtetë besoj se pasiguria vjen nga aktet aventureske të Serbisë ndaj Kosovës. Ky është ballafaqim i vlerave, duhet të mobilizohemi për atë se çka duhet të arrijmë dhe të rrisim standardet tona. Në vitin 2008 Serbia ishte në harmonizim me sigurinë, sot ka renë në 95%”, tha Sveçla.
E përfaqësuesi i përhershëm i Dialogut të FES, në Evropën Juglindore, Renee Schlee, tha se shtetet që duan të anëtarësohen në BE duhet të komunikojnë dhe të shërbëj si një urë për anëtarësim. Schlee nuk u pajtua me ministrin Sveçla për deklaratën se Serbia dhe Rusia e shfrytëzojnë njëra-tjetrën. “Kanë mënyra të njëjta funksionimi, por mund të mësohej shumë nga agresioni rus”, tha ai.
“Ne nga FES se kemi disa faktorë por ata qe dominojnë janë Qeveria Serbe nën udhëheqjen e Vuçiç. E kuptoj këtë dhe mendoj se ka shumë të vërtetë por nga pikëpamja ime nuk besoj se Serbia është klient i Serbisë. Pra ka ngjashmëri që janë të rëndësishme kemi konceptin e botës ruse. Mandel e përmendi se se secili parlament ka të bëjë me prioritet, kemi nevojë për shkëmbime. Rasti i Finlandës dhe Suedisë në Nato, parlamentarët duhej të votonin, unë sugjeroj të kemi një themel për integrimin e Kosovës në NATO”.
Ai tha se si fondacion mbështesin dhe presin çdo shtyrje sepse BE-ja nuk do e meritonte atë emër pa shtetet që janë anëtare të saj.
“BE-ja është akter gjeopolitik, NATO dhe anëtarësimi në NATO është konsideruar si çështje e dytë. Besimi se çka po sjell Kosova në tavolinë, Kosova mund të bëjë shumë në veprimet e kërkim-shpëtimit për një strategji, shërbimi për përgatitje”, tha Schlee.
Ish-ministri i Punëve të Jashtme, Enver Hoxha tha se veriu i Kosovës paraqet një kërcënim jo vetëm për Kosovën por për të gjitha shtetet demokratike
“Kishim një situatë në veri ku pamë akte të dhunës e pastaj një akt terrorist në shtator të vitit të kaluar, pse dhe çfarë po ndodh? Duhet ta kuptojmë, Serbia po tenton ta bëjë pikë të sigurisë veriun dhe kjo është një sfidë e madhe jo vetëm për Kosovën, por edhe sigurinë e rajonit sepse nëse kjo ndodh, duhet të pyesim veten çfarë po bëjmë dhe ku po gjendemi. A po krijojmë një vakum pushteti, aty ku njerëzit jetojnë në veri, kjo për mua paraqet një rrezik të madh për siguri. Duhet të ketë një proces politik, zgjedhjet në veri, integrimi i serbëve në institucionet tona”, tha Hoxha.
Ish-ministri i jashtëm në diskutim e sipër dha një kritikë Qeverisë aktuale për faktin se sipas tij, Qeveria nuk ka një mbështetje aq sa duhet nga vendet fqinje.
“Gjithmonë e kam kuptuar dialogun mes Kosovës dhe Serbisë si instrument që rajonin do ta bëjë më të sigurt. Ministri Sveçla nuk e përmendi, sipas meje pika e tretë ne duhet ta përfundojmë shtet-ndërtimin e Kosovës. Kjo ka të bëjë me paqen rajonalë, sigurinë, shikueshmërinë. Nëse Serbia nuk është e gatshme ta bëjë këtë, nuk do ketë njohje, marrëveshje, për ne duhet ta kemi planin B, ky është të mbështetet Kosova të ketë statusin e shtetit kandidat për anëtarësim”.
Hoxhaj tha se nuk ka qenë e lehtë të jesh pjesë e planit të Ahtisarit e as në dialog me Eshton, por ka pasur disa përfitime.