Në malet me pamje nga një liqen në Shqipërinë juglindore, ekspertët e jetës së egër po gjurmojnë rrëqebullin e Ballkanit si pjesë e përpjekjeve të fundit për të shpëtuar këtë specie nga zhdukja.
“Fantazma e pyllit” e cila jeton në malet e mbuluara me pemë që përshkojnë Shqipërinë, Kosovën dhe Maqedoninë e Veriut, tani është ndër gjitarët më të rrezikuar në botë, paralajmërojnë shkencëtarët.
Tani ka më pak se 40 të tilla mace të egra të vetmuara në tre vendet e Ballkanit, tregoi analiza e vitit të kaluar.
Shqipëria është shtëpia e më pak se 10, duke rënë ndjeshëm nga më shumë se 200 në vitet 1980.
“Ne jemi shumë të shqetësuar se nëse nuk arrijmë të rrisim numrin dhe përhapjen e tij shumë shpejt, do ta humbasim përgjithmonë”, tha Manuela von Arx nga fondacioni zviceran Kora.
Gjatë 15 viteve të fundit, OJQ-ja Mbrojtja dhe Ruajtja e Mjedisit Natyror në Shqipëri (PPNEA) është përpjekur të shpëtojë kafshën e njohur në vend edhe si “tigri i Ballkanit”.
“I ndrojtur dhe i pakapshëm”
Në Malin e Thatë me pamje nga liqeni i Prespës, dy ekspertë që marrin pjesë në programin e rikuperimit të rrëqebullit të Ballkanit instalojnë me kujdes kamera të automatizuara në lartësinë e rrëqebullit nëpër lisa.
Ata shpresojnë të kapin imazhet e mishngrënësit të ndrojtur dhe të pakapshëm që fle ditën dhe gjatë natës gjuan drerë, lepur, dhi e egër dhe lepur.
“Është e vështirë të marrësh një imazh të mirë”, tha Ilir Shyti teksa bashkë me kolegun Melitjan Nezaj kontrollonin pozicionet e kamerave.
Kamera duhet të pozicionohet mirë për të mbuluar shtegun e përdorur nga rrëqebulli.
Në nëntor të vitit, kamerat në zonë kapën një rrëqebull që vinte nga Maqedonia e Veriut, të cilin ekspertët e përshëndetën si një shenjë të mirë për qëndrueshmërinë e specieve.
“Shpresojmë që të kalojë edhe këtë vit dhe nëse kemi fat do të mund të bëjmë një foto të një rrëqebulli tjetër”, tha Nezaj, biolog.
Dallimet delikate në shtresën me pika të kafshës dhe tufat e qimeve në majat e veshëve të saj u mundësojnë ekspertëve t’i identifikojnë ato individualisht.
Gjurmimi i përpiktë i rrëqebullit është një pjesë kyçe e mbrojtjes së tij, tha Blendi Hoxha, koordinator i projektit të rrëqebullit PPNEA.
“Duhet ta vëzhgoni atë dhe të kuptoni lëvizjet e tij”, i tha ai AFP.
“Çdo dëshmi e dokumentuar e pranisë së rrëqebullit është e vëzhguar pasi jep shpresë për mbijetesën e tij”.
Kjo kafshë është e kërcënuar nga degradimi i habitatit të saj dhe shpyllëzimi i konsiderueshëm, të cilat po shterojnë ushqimin dhe po copëtojnë popullsinë e saj.
Ndonëse është i mbrojtur rreptësisht, rrëqebulli ka qenë viktimë e gjuetisë pa leje, pavarësisht ndalimit të gjuetisë në Shqipëri që nga viti 2014.
Të paktën 14 rrëqebull janë vrarë në Shqipëri që nga viti 2006, sipas PPNEA.
Trofe të mbushura
Gjuetia e fundit, e xhiruar në vitin 2020, u mbush dhe u montua në një lokal në Elbasan, në jug të kryeqytetit Tiranë, i ekspozuar së bashku me lëkurat e mbushura të kafshëve të tjera të egra.
Tregtia e kafshëve pa leje dënohet deri në shtatë vjet burg, por sistemi i drejtësisë është krejtësisht i painteresuar për problemin, tha avokati i PPNEA, Gentian Rumano.
OJQ-ja paraqiti një ankesë kundër lokalit, por çështja u pushua për shkak të “mungesës së provave”, pavarësisht nga ajo që tha se ishte një raport që vërtetonte se ishte i njëjti rrëqebull ballkanik i vrarë në vitin 2020.
Por PPNEA ka vazhduar me luftën, duke bërë një kallëzim kundër prokurorëve në përpjekje për të rinisur hetimet.
Shqipëria, Kosova dhe Maqedonia e Veriut kanë bashkuar forcat në kuadër të programit të rimëkëmbjes së rrëqebullit të Ballkanit, të financuar nga fondacione të huaja si Kora, Euronatur dhe Mava.
Të tre vendet krijuan “zona të reja mbrojtjeje ku rrëqebulli është i pranishëm dhe ku mund të shumohet”, tha shefi i PPNEA, Aleksander Trajce.
Ata gjithashtu përpiqen të edukojnë gjuetarët dhe popullatën e përgjithshme për kërcënimin e zhdukjes.
Një qendër informacioni, e cila shërben si shkollë verore për rajonin, u hap në vitin 2020 në Goricë.
Zvogëlimi i numrit dhe izolimi i tyre minon diversitetin gjenetik që çon në probleme shëndetësore dhe mbarështuese, paralajmëroi Hoxha nga projekti i rrëqebullit PPNEA.
Një mënyrë për të lehtësuar problemin mund të jetë sjellja e meshkujve nga popullatat e tjera të rrëqebullit për t’u shumuar në Ballkan, sipas Dime Melovski, nga Shoqëria Ekologjike Maqedonase./france24/UBTNews/
Artikullin origjinal mund ta lexoni këtu