Një hetim i plotë i botuar në maj 2023 zbuloi se bërthama e brendshme e Hënës është një “top i fortë” me densitet të ngjashëm me atë të hekurit. Kjo ndihmon në zgjidhjen e një debati të gjatë nëse qendra e Hënës është e ngurtë apo e shkrirë e çon në kuptim të saktë të historisë së satelitit dhe të Sistemit Diellor.
“Rezultatet tona,” shkroi një ekip i udhëhequr nga astronomi Arthur Briaud i Qendrës Kombëtare Franceze për Kërkime Shkencore, “vënë në dyshim evolucionin e fushës magnetike të Hënës falë demonstrimit të ekzistencës së bërthamës së brendshme të saj”.
Hetimi i përbërjes së brendshme të objekteve në Sistemin Diellor realizohet në mënyrë efektive nëpërmjet të dhënave sizmike, mënyra si valët akustike të krijuara nga tërmetet lëvizin dhe reflektojnë nga materiali brenda planetit, i ndihmojë shkencëtarët të krijojnë hartë të detajuar të brendësisë së objektit.
Ka të dhëna sizmike hënore të mbledhura nga misioni Apollo, por rezolucioni i tij është i ulët për të përcaktuar me saktësi gjendjen e bërthamës së brendshme.
Dihet se ekziston një bërthamë e jashtme e lëngshme, por ajo që përfshin bërthama nuk dihet, shkruan Science Alert.
Briaud dhe kolegët e tij mblodhën të dhëna nga misionet hapësinore dhe eksperimentet hënore me rreze lazer për të përpiluar profil të karakteristikave të ndryshme hënore, këto përfshijnë shkallën e deformimit nga ndërveprimi gravitacional me Tokën, ndryshimin në distancën e saj nga Toka dhe dendësinë.
Ata kryen modelim me lloje të ndryshme bërthamore për të gjetur cilat përputheshin me të dhënat e vëzhgimit dhe ata bënë gjetje interesante.
Modelet që ngjanin shumë me atë që dimë për Hënën, përshkruajnë përmbysjen aktive thellë brenda mantelit hënor. Materiali i dendur brenda Hënës bie drejt qendrës dhe materiali më pak i dendur ngrihet lart, ky aktivitet është propozuar si mënyrë për të shpjeguar praninë e disa elementeve në rajonet vullkanike të Hënës. Hulumtimi i ekipit shton një pikë tjetër në listën “për” të provave.
Bërthama hënore është e ngjashme me atë të Tokës me shtresë të jashtme të lëngshme dhe një bërthamë të brendshme të ngurtë. Bërthama e jashtme ka rreze prej 362 kilometra dhe bërthama e brendshme ka një rreze prej rreth 258 kilometra.
Bërthama e brendshme ka densitet prej 7,822 kilogramë për metër kub. Më 2011, një ekip i udhëhequr nga shkencëtari planetar i NASA Marshall, Renee Weber, gjeti një rezultat të ngjashëm duke përdorur teknikat e fundit sizmologjike në të dhënat e Apollos për të studiuar bërthamën hënore.
Ata gjetën prova të një bërthame të brendshme të fortë me një rreze prej rreth 240 kilometrash dhe një densitet 8,000 kilogramë për metër kub.
Rezultatet e tyre, janë konfirmim i atyre gjetjeve të mëparshme, dhe kjo ka disa implikime interesante për evolucionin e Hënës.
Hëna kishte një fushë magnetike të fuqishme, e cila filloi të zhdukej 3.2 miliardë vjet më parë, një fushë e tillë magnetike krijohet nga lëvizja dhe konvekcioni në bërthamë, kështu që nga çfarë përbëhet bërthama hënore është thellësisht e rëndësishme se si dhe pse fusha magnetike u zhduk. /UBT News/