Në Kiev, pashë jetën nën sulmin ajror rus. Nëse Evropa nuk ofron sistemet e saj të mbrojtjes ajrore tani, kërcënimi i Putinit vetëm do të përhapet.
Shkruan: Nathalie Tocci, opinioniste e The Guardian
Vlera e një sistemi efektiv të mbrojtjes ajrore dhe e mbështetjes së palëkundur ndërkombëtare ishte kristal e qartë natën e sulmit masiv të Iranit ndaj Izraelit: shumica e raketave dhe dronëve iranianë u shkatërruan para se të arrinin në tokën izraelite. SHBA, Britania e Madhe dhe Franca, si dhe Jordania, morën pjesë në mbrojtjen e Izraelit.
Unë mbërrita në Kiev të nesërmen. Kontrasti midis dy emergjencave nuk mund të ishte më i fortë. Ndryshe nga Izraeli, Ukrainës i mungojnë mbrojtjet e mjaftueshme ajrore dhe perëndimi ofron shumë më pak se sa mundet ose duhet për të mbrojtur Ukrainën kundër Rusisë. Ukraina nuk po merret me hakmarrje të njëhershme për goditjen e një konsullate ruse – siç është Izraeli me Iranin. Rusia ka zhvilluar një luftë agresioni kundër Ukrainës që nga viti 2014, me qëllim zhdukjen e kombësisë së saj.
Çdo ditë, raketat dhe dronët rusë godasin qytetet dhe infrastrukturën kritike të Ukrainës. Një sulm i fundit me raketa në një termocentral në veri do të thotë se qindra mijëra, nëse jo një milion të tjerë ukrainas, mund të detyrohen të largohen nga shtëpitë e tyre deri në dimrin e ardhshëm. Në pamundësi për të pushtuar një vend që është i papushtueshëm, Rusia ka vendosur se dëshiron t’i bëjë qytetet e Ukrainës të pabanueshme. Tashmë shifrat janë tmerruese: përpara pushtimit të plotë tokësor të Rusisë në vitin 2022, Ukraina kishte një popullsi prej rreth 40 milionë banorësh. Sot, pak më shumë se 20 milionë jetojnë në Ukrainën e lirë dhe ky numër mund të bjerë më tej në muajt në vijim, shkruan The Guardian, transmeton KosovaPress.
Rusia po përparon gjithashtu përgjatë vijës së frontit, duke kaluar Ukrainën për sa i përket artilerisë dhe fuqisë punëtore me një raport marramendës 7:1, nëse jo më shumë. Tani që Dhoma e Përfaqësuesve e SHBA më në fund ka miratuar një paketë të shumëpritur ndihme ushtarake me vlerë 61 miliardë dollarë për Ukrainën pas muajsh ngecjeje, ajo mund të mbajë vijën e frontit, ndoshta duke humbur disa territore të tjera në rajonin e Donetskut. Nënshkrimi përfundimtar për projektligjin nga Joe Biden pritet brenda ditëve. Në skenarin më të keq, viti 2024 mund të shohë rënien e qyteteve dhe qytezave të tjera të mëdha si Kharkiv, Sumy ose Zaporizhzhia.
Të bësh një shtet dhe një shoqëri të funksionojë me një popullsi të përgjysmuar, ndërkohë që i shmanget pushtimit nga një prej ushtrive më të mëdha në botë, kërkon qëndrueshmëri të paimagjinueshme. Nga ajo që pashë gjatë disa ditëve në kryeqytet, Kievi është plot jetë. Por kjo është jeta e ndërprerë nga sirenat pothuajse të përditshme të sulmeve ajrore.
Së bashku me një grup nga Këshilli Evropian për Marrëdhëniet me Jashtë me seli në Berlin, isha rrugës për në stacionin e trenit një ditë kur sinjalizimet e aplikacioneve tona u ndalen. Nuk kishte asnjë bunker ku të strehoheshim, por shoferi ynë i taksisë ngriti supet, i patrazuar. Paniku ishte i kotë, tha ai, do të arrinim në stacion së shpejti dhe ndoshta do të ketë përfunduar deri atëherë. Ai kishte të drejtë; Sapo arritëm në stacion, zëri i Luke Skywalker në aplikacionin tonë gjëmoi: “Alarmi ajror ka përfunduar, Forca qoftë me ju.”
Që ukrainasit të vazhdojnë të besojnë se Forca është me ta është mjaft e vështirë. Të bësh këtë me njërën dorë të lidhur pas shpine për shkak të mbështetjes së pamjaftueshme perëndimore është pothuajse e pamundur.
Në disa aspekte, perëndimi po përballet me vështirësi objektive. Evropës dhe SHBA-së iu deshën pothuajse dy vjet për t’u zgjuar me faktin se kjo do të ishte një luftë e gjatë dhe se dërgimi i një pjese të rezervave të tyre të vjetra të armëve do të ishte i pamjaftueshëm. Për dy vjet (e më shumë), Rusia e ka vënë ekonominë e saj në një bazë lufte, ndërkohë që ka marrë armë nga Koreja e Veriut dhe Irani. Mospërputhja në raportet e artilerisë dhe municionit janë një reflektim i kësaj. Me vonesë, në perëndim ka lindur vetëdijesimi se po ndodh një lufte e gjatë dhe prodhimi i armëve po rritet: deri në vitin e ardhshëm, qeveritë evropiane duhet të jenë në gjendje të kompensojnë disa nga mospërputhjet aktuale. Kjo është arsyeja pse ukrainasit i perceptojnë muajt e ardhshëm si dritaren e tyre më të madhe të cenueshmërisë, ndoshta më të madhe se javët e para dramatike pas 24 shkurtit të vitit 2022.
Por në aspekte të tjera, vendet evropiane (dhe SHBA) nuk kanë justifikime. Në mënyrë paradoksale, megjithëse i mungon artileria dhe municioni i mjaftueshëm bazë, Evropa nuk ka mungesë të sistemeve të sofistikuara të mbrojtjes ajrore. Ka rreth 100 sisteme të tilla në të gjithë Evropën të cilave u ka rënë pluhuri. Sado i rëndësishëm të jetë qëllimi i mbrojtjes për të penguar një agresion të ardhshëm rus, kontinenti evropian tashmë është në luftë. Nëse sistemet evropiane të mbrojtjes ajrore vazhdojnë të shtrihen në vend që t’i ofrohen Kievit për të shpëtuar jetë në Ukrainë, ato mund të përfundojnë duke u nevojitur aty ku ndodhen aktualisht, duke i kthyer arsyet kundër transferimit të tyre në Ukrainë në një profeci vetë-përmbushëse.
Ukraina nuk ka nevojë për 100 sisteme të mbrojtjes ajrore Patriot dhe SAMP/T; nevojiten vetëm shtatë. Por deri më tani, me përjashtim të Gjermanisë, vendet evropiane janë shmangur. Ata kanë dalë me të gjitha llojet e arsyeve (ose justifikimeve), duke përfshirë nevojën për të respektuar standardet e NATO-s. Megjithatë, shumë nuk duket se kanë të njëjtin shqetësim për thyerjen e standardeve të NATO-s në objektivin e shpenzimeve të mbrojtjes prej 2%. Nëse Gjermania mund të pranojë të dërgojë një bateri shtesë Patriot në Ukrainë, pavarësisht se ka rezistuar fuqishëm, vendet e tjera evropiane mund të ndjekin shembullin. Të mos bësh këtë tani është thjesht e pafalshme.
Vlen të pyesim veten se çfarë e shpjegon këtë heshtje perëndimore ndaj Ukrainës, veçanërisht duke pasur parasysh kontrastin e fortë me Lindjen e Mesme. Ka dy përgjigje të mundshme, asnjëra prej të cilave nuk është edukuese. E para dhe më e mprehta është frika. Perëndimi ka frenuar grushtat e tij në luftën Rusi-Ukrainë, sepse është i frikësuar nga Rusia dhe përshkallëzimi rus. Sa më shumë që ka shfaqur frikën e saj, aq më shumë e ka galvanizuar Rusinë. Vladimir Putin ndjen erën e frikës dhe si çdo luftëtar në ring, ai po shfrytëzon mundësinë për të intensifikuar përpjekjet. Lufta e Ukrainës është bërë ekzistenciale për regjimin rus dhe dritarja e cenueshmërisë së Ukrainës mund të mos zgjasë përgjithmonë. Prandaj, më mirë ta fus thikën sa më thellë që të jetë e mundur tani gjatë kohës kur perëndimi është imobilizuar nga frika.
Arsyeja e dytë dhe më tragjike është se Evropa ende nuk e konsideron Ukrainën si pjesë të saj. Siç tha një koleg në Kiev: “Evropa ende na konsideron si “e mira tjetër e saj” (ajo ende e sheh atë si të ndarë ose të ndryshëm nga vetvetja). Për sa kohë që kjo ndarje vazhdon, ekzistenca e Ukrainës do të jetë në rrezik, dhe bashkë me të siguria e të gjithë kontinentit evropian. Të tregosh se Ukraina është pjesë e “tyre” do të thotë të dërgosh më shumë mbrojtje ajrore “të tyre” për të mbrojtur civilët dhe infrastrukturën ukrainase. Dhe kjo nënkupton miratimin e kornizës së negociatave të anëtarësimit të Ukrainës në BE dhe mbajtjen e konferencës së parë ndërqeveritare që hap bisedimet e pranimit të Ukrainës në qershor.
E gjithë kjo mund të duket burokratike dhe një prioritet i ulët për një vend që lufton për mbijetesën e tij. Por për aq sa sinjalizon se evropianët e trajtojnë Ukrainën si pjesë të Evropës, ajo është ekzistenciale. Një diplomat i vendosur në Kiev na tha se kur BE-ja nisi të hapte negociatat e pranimit me Ukrainën dhjetorin e kaluar, ushtarët në vijën e frontit ishin të gëzuar. Sado e çuditshme të duket, për ta nuk ishte një ide abstrakte, por një sinjal i prekshëm i përkatësisë, i ndjenjës se nuk ishin vetëm. Dhe në këtë orë të nevojës më të madhe, Ukraina ka nevojë për raketa dhe municione po aq sa një injeksion i fortë vetëbesimi. Është e vështirë të mos kthehesh nga Kievi për momentin i pasuruar (me një kuptim ose vlerësim më të thellë të situatës), por me zemër të rënduar.