Nga Kent Sepkowitz, mjek dhe ekspert i sëmundjeve infektive
Dr. Tedros Adhanom Ghebreyesus, drejtor i përgjithshëm i Organizatës Botërore të Shëndetësisë (OBSh), tha javën e kaluar se mund t’i afrohemi fundit të pandemisë COVID-19.
“Ne nuk kemi qenë kurrë në një pozicion më të mirë për t’i dhënë fund pandemisë. Ne nuk jemi ende aty, por fundi po shihet”, deklaroi Tedros të mërkurën e javës së kaluar.
Pajtohem me të. Rastet, shtrimet në spital dhe vdekjet në shumicën e vendeve – edhe pse jo të gjitha – janë në rënie.
Për më tepër, shumë njerëz në botë ose kanë marrë një vaksinë, u infektuan ose edhe të dyja, duke dhënë një shpresë të arsyeshme se ne kemi njëfarë mbrojtjeje të tufës.
Por Tedros ka të drejtë të jetë i kujdesshëm. Ndërsa i afrohemi fundit të vitit të tretë të pandemisë, saktësia e shumicës së parashikimeve ka qenë e tmerrshme. Koronavirusi gjithmonë është disa hapa para nesh pavarësisht përpjekjeve tona. Po, pikërisht në këtë moment, duket se ne dominojmë para koronavirusit, veçanërisht duke marrë parasysh mungesën e një varianti të ri galopant që shkakton COVID-19, një moment që nuk e kemi përjetuar qe një kohë të gjatë.
Për më tepër, Qendrat e Shteteve të Bashkuara të Amerikës për Kontrollin dhe Parandalimin e Sëmundjeve treguan së fundmi se sa është bërë përparim në atë drejtim, të paktën kundër sëmundjeve fatale. Është një lloj përditësimi i lajmeve të mira-lajme të këqija. CDC përshkroi tri faza në epokën pas vaksinimit: ajo e dominuar nga varianti Delta (verë 2021), më pas momenti i “Omicronit të hershëm” (dimri 2022) dhe së fundmi periudha “Omicron i mëvonshëm (pranverë 2022).
Shkalla e vdekjeve për të shtruarit në spital është ulur në mënyrë dramatike: ishte rreth 15% gjatë mbizotërimit të variantit Delta dhe në mënyrë të qëndrueshme ka rënë gjatë vitit të kaluar në më pak se 3% gjatë fazës së vonë të Omicron, sipas CDC. Këto mund të konsiderohen si arritje.
Megjithatë, në Shtetet e Bashkuara të Amerikës, qindra viktima shënohen nga koronavirusi çdo ditë, me katër nga pesë vdekje të paktën te personat e moshës 65-vjeçare, veçanërisht te ata që përballen edhe me probleme të tjera shëndetësore.
Me fjalë të tjera, edhe nëse konsiderojmë se pandemia ka mbaruar, ne ende do të luftojmë me COVID-19. Siç tha presidenti amerikan, Joe Biden gjatë një interviste për “60 Minutes” në CBS, “Pandemia ka mbaruar. Ne e kemi ende një problem me COVID-19”.
Duke pasur parasysh momentin po-jo në të cilin jemi, kam frikë se deklarata e shefit të OBSh-së mund të ngjall emocione gëzimi shumë herët. Tedros përdori metaforën e një gare pothuajse — por jo plotësisht — të fituar. Për mua, kjo është mënyra e gabuar për të menduar për atë që po vjen. Nuk është një garë apo luftë; nuk ka asnjë medalje.
Përkundrazi, armiku është një copëz anarkike e ARN-së që lëviz andej e këndej pa shkak ose shqetësim, drejtim ose qëllim. Ne po kërkojmë një bashkëjetesë relativisht paqësore me virusin, duke qenë se një fitore e paarritshme është e paarritshme. Jo vetëm që nuk do të ketë zhurmë, por nuk do të ketë asnjë ulërimë, vetëm një ndryshim i ritmit dhe intensitetit që periodikisht do të na kujtojë se një valë e re në shkallë të plotë mund të jetë afër kthesës.
Pra, si e dimë se kur ka mbaruar pandemia? OBSh në fakt ka një mënyrë formale për të përcaktuar fillimin dhe fundin e çdo pandemie, të cilës i referohet si një Urgjencë e Shëndetit Publik me shqetësim ndërkombëtar, ose PHEIC. Përveç COVID-19, këtë e ka bërë edhe gjashtë herë të tjera që nga viti 2007 (për gripin, poliomielitin, dy herë për Ebolën, Zikën dhe linë e majmunëve). Grupet kombëtare të shëndetit publik si CDC i nënshtrohen gjykimit të OBSh-së.
Një komitet prej 18 ekspertësh i themeluar nga OBSh merr këto vendime. Ky grup ka kritere relativisht të qarta për t’u përdorur kur vendoset për të shpallur një emergjencë të shëndetit publik: Problemi duhet të jetë “serioz, i papritur, i pazakontë” dhe mund të përhapet globalisht dhe kërkon reagim të menjëhershëm ndërkombëtar, sipas revistës Science.
Megjithatë, kriteret për shpalljen e fundit të një pandemie janë më pak të qarta. Disa të dhëna sikurse rënia e numrit të rasteve ose rritja e normave të vaksinave, mund të ndihmojnë, por vendimi përfundimtar bazohet më shumë në baza sociale dhe politike sesa në baza shkencore.
Sidoqoftë pandemia nuk është sinonim me COVID-19. Rreziku i të infektuarit me COVID-19 do të jetë me ne deri në një të ardhme të parashikueshme. Dhe sa më mirë që ta trajtojmë versionin e tij më të butë, do të përcaktojë se sa kohë do të mbesim pa pandemi./UBTNews/