Silvio Berlusconi ndërroi jetë në spitalin San Raffaele në Milano. Lideri i Forza Italia dhe themeluesi i Mediaset ishte 86 vjeç. Berlusconi u kthye në San Raffaele të premten e kaluar, pas një shtrimi të gjatë – 45 ditë – i cili përfundoi disa javë më parë, për shkak të pneumonisë dhe leukemisë mielomonocitare. Në mëngjes, vëllai i tij Paolo dhe fëmijët kishin shkuar me urgjencë në spital, ku tashmë ndodhej Marta Fascina. Më poshtë artikulli i Antonio Polito.
Nëse do të duhej të bënim anatominë e një çasti, në jetën e jashtëzakonshme të Silvio Berlusconit, ndoshta duhet të zgjidhnim mbrëmjen e 8 nëntorit 2011.
Jo ditën kur hapi kantierin e tij të parë, në Brugherio, në vitin 1964, ose themeloi Fininvest, në 1975, duke i hapur rrugën një perandorie televizive dhe financiare që e bëri atë një nga njerëzit më të pasur në botë. As ditën kur doli në fushë, në rrugën e tij për të fituar tre zgjedhje e gjysmë dhe për të udhëhequr katër qeveri për nëntë vjet. As kohën kur zbriti me helikopter në fushën e Arenës për të inauguruar historinë epike të Milanit, i cili fitoi pesë Champions League dhe tetë Scudetto në tridhjetë e një vjet.
Jo. Berlusconi mori aq shumë nga ajo fuqi në jetën e tij, sa momenti i vërtetë magjik, momenti për t’u rrëfyer, është ai në të cilin ai e humbi atë.
Ja si ishin gjërat: Italia po shpërbëhej për shkak të tregjeve që sulmonin borxhin tonë publik. Merkel dhe Sarkozy duke u tallur me të në publik. Europa që kishte frikë të fundosej bashkë me Italinë. Gianfranco Fini kishte krijuar një parti dhe kishte kaluar në opozitë. Tetë deputetë, të gjithë ish «fidelissimi», e tradhtojnë Cavalieren në një votë vendimtare, duke bërë që ai të humbasë shumicën në Montecitorio.
Por ai dëshiron të rezistojë. Mos u dorëzo. Mos jep dorëheqjen si kryeministër. “Këtë duhet të bëjë Berluskoni”, i sugjerojnë të gjithë ata që e rrethojnë, të cilët kanë jetuar gjithmonë në dritën e reflektuar dhe duan ta mbajnë atë të ndezur. Por më pas vijnë dy telefonata. E para është nga Ennio Doris, mik dhe ish-partner në Mediolanum: “Silvio, nëse nuk jep dorëheqjen, Italia do të shembet”. E dyta është nga djali i tij Luigi, i cili punon në qytetin e Londrës: “Babi, nëse shembet Italia, do të shemben edhe kompanitë tona”.
Sepse Berluskoni ishte një fenomen: vullnet për pushtet, sigurisht, por edhe domosdoshmëri historike. Së bashku fryti i sëmundjes italiane dhe në të njëjtën kohë përpjekja e tij për të kuruar. Jo keqbërësi që pushton një popull sylesh me doza kuajsh shitblerjesh televizive, siç është përshkruar; por as shpëtimtari i atdheut që çliron vendin e tij nga kozakët e Occetto-s, i pari nga liderët e shumtë të së majtës që mundi. Përkundrazi, për mirë a për keq, themeluesi i një të djathte të re dhe një politike të re, me ambicie liberale dhe tipare populiste, që bëri shkollë në botë dhe dominoi skenën italiane për njëzet vjet, edhe kur ishte në opozitë.
Që pastaj përfundoi me të, aq sa për të fituar sërish iu desh të ndryshonte lëkurën, seksin, moshën dhe të mishërohej tek Giorgia Meloni, antropologjikisht e kundërta e tij.
Profesionistët e anti-Berluskonizmit e kanë akuzuar atë për çdo krim. Dhe është e vërtetë që kundër tij janë ngritur më shumë se njëzet procese gjyqësore, me akuza të ndryshme, ndonjëherë veçanërisht shpifëse, si shfrytëzimi i prostitucionit të fëmijëve në personin e Ruby Rubacuorit, një nga pjesëmarrëset e shumta në sarabandën e vajzave që priste në vilat e tij; apo si dyshimi për bashkëpunim me mafian që çoi në dënim dhe burg një nga miqtë dhe bashkëluftëtarët e tij më të mëdhenj, Marcello Dell’Utrin; apo edhe akuza se kishte komplotuar masakrat e 1993 për të përshpejtuar triumfin e tij politik.
Ai është shpallur i pafajshëm, ose ndryshe i parashkruar nga pothuajse të gjitha akuzat, edhe falë arteve zvarritëse të turmës së tij të avokatëve. Prandaj, nëse duhet besuar ligji, ai i gjyqtarëve dhe jo vetëm i prokurorëve, Berlusconi ka kryer vetëm një krim: mashtrimin tatimor, për të cilin u dënua me një dënim të formës së prerë. Kjo i kushtoi një mbrojtje të shpejtë nga Senati, shumica e të cilit nuk e humbi mundësinë dhe me një votim të hapur sanksionoi papajtueshmërinë e tij.
Natyrisht, ai nuk ishte aspak një shenjt, përkundrazi: kishte veset e tij private dhe publike dhe dinte të luante pisët. Ka nga ata që e qortuan deri në fund, pa mëshirë, si armiku i tij i përhershëm Carlo De Benedetti, i cili edhe kur kundërshtari i tij ishte në spital me Covid, i uroi ditëlindjen, por duke përsëritur se për të ishte gjithmonë “një mashtrues”.
Shumë njolla ia kishin errësuar jetën publike. Origjina e kapitalit me të cilin Berlusconi filloi biznesin si sipërmarrës është ende e mbuluar me mister. Përdorimi i shumicës parlamentare për të miratuar ligje ad personam për t’u mbrojtur nga gjyqet zëvendësoi premtimet për reformimin e sistemit gjyqësor që nuk u mbajtën kurrë. Dhe perandoria televizive, e lindur me një dredhi për të kapërcyer ndalimin, përhapjen e kasetave të regjistruara në një rrjet televiziv lokal, u legjitimua me një dekret ligjor nga Craxi, miku i tij dhe dëshmitari i dasmës së tij me Veronica Lario, i cili e shpëtoi atë nga sekuestrimi.
Megjithatë, si gjithmonë në jetën e tij, secila prej këtyre ngjarjeve ka kthesën e saj. Për shembull: kush mund ta mohojë se fundi i monopolit të televizionit publik ishte tashmë i pjekur, një faktor modernizimi që ka ndryshuar Italinë? Berluskoni e kapi mollën në mënyrë të paskrupullt dhe mori ndihmë nga ata që ishin më lart se ai në atë kohë. Por në këtë mënyrë, ashtu si pasuria e tij, ndryshoi edhe jeta e italianëve, veçanërisht atyre më të izoluarve, të moshuarve, të varfërve dhe më pak të arsimuarve, të cilët mundën të mbushnin mbrëmjet e tyre me quize të Mike Bongiorno-s dhe telenovela braziliane, për më tepër falas, pa tarifa. Herë pas here e majta ka goditur kokën në këtë cep: atë që ajo e konsideronte të patolerueshme dhe të padurueshme, njerëzit e thjeshtë e konsideruan të admirueshme. Miti kaq amerikan i njeriut të bërë vetë joshi popullin, duke rrëzuar nga froni të majtën. Mbi të gjitha, Berluskoni zbuloi “le grand bleu” të politikës italiane, detin blu të thellë të votuesve të moderuar, ose në çdo rast armiqësorë ndaj të majtës.
Bilanci përfundimtar i Berlusconit politik nuk është i keq për shkak të të gjitha gjërave që ai ka kërcënuar të bëjë ose që kundërshtarët e tij e kanë akuzuar se ka bërë; por më tepër për atë që premtoi dhe nuk e bëri. Kryeministri më jetëgjatë në historinë e Republikës e la “revolucionin liberal” në letër, taksa më të ulëta dhe më shumë rritje, premtimi që e kishte sjellë në qeveri. Ai nuk arriti të ndryshojë kushtetutën, sepse reforma e tij u mposht plotësisht në referendum. Ai dështoi – as nuk u përpoq ndonjëherë – të ribënte sistemin gjyqësor italian në një kuptim më garantues dhe më pak të dominuar nga prokurorët, duke preferuar kabotazhin e vogël të ligjeve “ad personam”.
Ai asnjëherë nuk e ka pranuar as për së largu, idenë e ndërtimit të një pasardhësi, në të vërtetë duke i prerë kokat një nga një të gjithë “delfinëve” të mundshëm, dhe kështu me sa duket do të marrë përfundimisht me vete krijesën e tij, Forza Italia. E cila në vitet e fundit të rënies fizike dhe elektorale të Kavalierit, në fakt është shndërruar në një oborr mesjetar, ku fatet apo fatkeqësitë varen nga favoret e të fejuarës së fundit, ambiciet e ndihmësit të fundit, manovrat e oborrtarit të fundit. Berluskoni kishte gjithçka për të ndryshuar Italinë, konsensus, sukses, forcë, para, pushtet; dhe nuk ia doli.
Në moshën 86-vjeçare, ai madje shpresoi për një moment jo të shkurtër që të vuloste biografinë e tij të jashtëzakonshme duke e shndërruar atë në një legjendë, me zgjedhjen e tij në Quirinale. Thjesht fakti që ai e pa në ëndërr na tregoi gjithçka për muzgun e epokës së tij.
Ai ka shumë alibi. Dhe jo vetëm në furinë kokëfortë të prokurorëve ndaj tij. Dy ngjarjet tragjike epokale që tronditën botën që në fillimet e qeverisjes së tij, sulmi ndaj Kullave Binjake në 2001 dhe kriza e subprimeve në 2008, sigurisht që frenuan ambiciet e tij. Por kalimi i tij në historinë politike të Italisë ka lënë edhe gjurmë të pashlyeshme: për shembull bipolariteti, një stinë e dominuar prej tij, dhe ndoshta jo rastësisht përfundoi menjëherë sapo u largua nga skena, për t’i dhënë hapësirë në vitet e fundit veseve të lashta italiane të transformizmit dhe mazhorancave që ndryshojnë si rrobat me ndërrimin e stinëve. As “mrekullia” e fundit nuk pati sukses.
Një herë Don Verzè, themeluesi i San Raffaeles në Milano, me të cilin ishte mik dhe dashamirës, zbuloi se i kishte kërkuar “të jetonte deri në 150 vjet për ta rregulluar Italinë”. Ai po llogariste në përparimin e shkencës, ose ndoshta po bënte shaka me të drejtën e tij për pavdekësi. Ai vdiq në të njëjtin spital në moshën 86-vjeçare, vetëm dy më shumë se mesatarja kombëtare. Duke vërtetuar natyrën e tij si një “italian tipik”, si një autobiografi e kombit, e asaj Italie për të cilën në një incipit të famshëm thoshte “është vendi që dua”./Corriere della sera – Bota.al