Të mërguar në Letoni që nga pushtimi i Ukrainës, mediat e lira ruse e kanë bërë misionin e tyre të ofrojnë informacion të pavarur për miliona bashkatdhetarë të tyre.
“Ata që kontrollojnë informacionin, kontrollojnë situatën”, tha Tikhon Dzyadko, kryeredaktor i kanalit të pavarur televiziv rus Dozhd, tani me seli në Riga.
Ai tha se qëllimi i kanalit ishte të bënte të mundur që njerëzit të kenë akses në “informacion real për atë që po ndodhë dhe jo këtë propagandë të përhapur nga stacionet televizive ruse”.
Moska përpiqet të bllokojë ato që i konsideron faqet e lajmeve disidente në internet dhe ka kufizuar aksesin në faqet kryesore të mediave sociale.
Për fat të mirë “është e mundur të marrësh informacion nga Rusia përmes internetit, mediave sociale. Perdja dixhitale e hekurt nuk është mjaft e fortë”, tha ai për AFP.
Dozhd – që do të thotë “shi” në rusisht – pezulloi punën në fillim të marsit pasi autoritetet bllokuan transmetimet e tij, të cilat përmbanin mbulim kritik të konfliktit në Ukrainë.
Moska prezantoi gjithashtu dënime me burg për atë që e quajnë përhapje të “lajmeve të rreme” për ushtrinë ruse dhe luftën.
“U bë e pamundur të punosh atje. Sepse edhe t’i thuash luftës “luftë”, ne mund të përballemi me 15 vjet burg”, tha Dzyadko.
Ata rifilluan punën që nga mesi i korrikut në Letoni.
Disa redaksi të tjera kanë gjetur gjithashtu strehim në kryeqytetin e Letonisë, duke përfshirë Novaya Gazeta Europe dhe degën e Deutsche Welle-s në Moskë.
Qyteti ka pritur gjithashtu uebsajtin e pavarur të lajmeve Meduza që nga viti 2014.
Rreth 300 gazetarë të opozitës ruse janë zhvendosur në shtetin baltik që nga shkurti, sipas gazetares së Dozhd, Valeria Ratnikova.
Letonia, minoriteti rus i së cilës përbën 30 për qind të popullsisë, ka ndaluar gjithashtu të gjitha kanalet televizive me bazë në Rusi për shkak të propagandës, luftënxitjes dhe si kërcënim për sigurinë kombëtare.
Për Dzyadko-n dhe stafin e tij, largimi nuk ishte i kotë.
“Kishim informacione se zyra jonë do të bastisej nga policia dhe… se gazetarët tanë do të arrestoheshin dhe akuzoheshin për ekstremizëm dhe tradhti”, tha ai.
“Ne gjetëm biletat për në Stamboll dhe brenda një ore paketuam tre valixhe, zgjuam fëmijët tanë dhe shkuam në aeroport”.
Sot, rreth 60 rusë në mërgim punojnë për Dozhd jashtë vendit – në Riga, Francë, Gjeorgji dhe Holandë.
Ai vuri në dukje se edhe sondazhet e qeverisë tregojnë se 30 përqind e rusëve — ose 45 milionë njerëz, “një numër i madh” — janë kundër konfliktit në Ukrainë.
“Shumë njerëz në Rusi, ata kuptojnë gjithçka. Ata nuk e mbështesin luftën, nuk e mbështesin presidentin e tyre Putin, por thjesht kanë frikë të thonë një fjalë”, tha ai.
“Nuk është e sigurt. Këta njerëz, ata janë të etur për të marrë informacion të pavarur. Sfida është se si të arrihet tek ata”.
Ratnikova tha në ditët pas pushtimit, “ne pamë se numri i shikuesve u rrit”.
“Unë besoj se ka mijëra, madje edhe miliona që kanë nevojë për ne. Dhe nuk është vetëm audienca jonë e mëparshme… Me kalimin e kohës, shumë njerëz do të fillojnë të dyshojnë”, i tha ajo AFP.
Kirill Martynov, zëvendës kryeredaktor i Novaya Gazeta, një shtyllë e gazetarisë investigative në Rusi, u largua në mars me një laptop si bagazhin e tij të vetëm dhe një plan për të publikuar lajme të pavarura nga jashtë.
Novaya Gazeta që atëherë është ndaluar në Rusi.
“Ne ishim fuqimisht kundër luftës dhe ne jemi ende kundër luftës, edhe nëse është shumë e rrezikshme që njerëzit ta thonë me zë të lartë nga Rusia”, i tha ai AFP.
“Kjo është arsyeja pse ata ndjekin penalisht kolegët tanë në Rusi”.
Në Riga, Martynov krijoi Novaya Gazeta Europe me të tjerët në mërgim.
Ata botuan numrin e tyre të parë në maj, në letonisht dhe rusisht, dhe gazetat nga e gjithë bota botuan artikujt e tyre në shenjë solidariteti.
Ata kanë postuar histori të mëvonshme në internet, duke i ndarë ato përmes mediave sociale, përfshirë YouTube, Telegram dhe Twitter.
“Autoritetet ruse kanë ende pak frikë nga bllokimi i YouTube për disa arsye teknike dhe sociale”, tha Martynov.
Ai shtoi se YouTube ka “platformën më të madhe mediatike në vend sepse… njerëzit normalë në Rusi nuk duan të shikojnë TV kombëtar”.
“Dezinformimi është një nga arsyet pse filloi kjo luftë dhe pse kjo luftë vazhdon ende”, tha ai./UBTNews/