(Rifillimi, “Ngrirja e një konflikti” për t’u ndezur një tjetër)
Shkruan: Prof.dr. Bahri Gashi
Invazioni ushtarak rus po vazhdon ende nën ritme dhe të njëjtin intensitet brenda territorit ukrainas, duke u karakterizuar me përshkallëzim të konfliktit Rusi – Ukrainë, në një luftë me përmasa shkatërrimtare, të sinkronizuar, poligon i gjerë i testimit të gjeneratës së fundit të arsenalit të armëve dhe sistemeve shumëfunksionale raketore, dronëve bombardues, aftësive të mjeteve të tjera luftarake, aspektit të mbijetimit, sinkronizimi i një propagande të vazhdueshme kërcënuese bërthamore.
Treguesit e këtij intensiteti, i cili kohë paskohe po shpërfaqej me fuqi demostruese të armëve të shkatërrimit në masë, si efekte parapsikologjike, një gatishmëri evidente e kërcënimit bërthamor, mjete plasëse termobarike të palejuara për përdorim në luftëra konvencionale, janë pjesë e fushatës së përditshme të Rusisë karshi Ukrainës dhe Evropës, përfshirë Ballkanin me intensifikm të një “lufte hibride”.
Kjo luftë me përmasa të përshkallëzimit, ka treguar edhe një dimension në rritje të fuqizimit të rolit dominues të paralajmërimeve të hershme nga shërbimet inteligjente dhe aktivizimit të diplomacisë ushtarake, si domosdoshmëri.
Këto instrumente, paralajmëruese nga faktorë të jashtëm, përshkroi ngjarjet e invazionit dhe të rezistencës së ukrainasëve, duke mos lejuar përshkallëzim dhe përplasje të drejtpërdrejtë NATO – Rusi. Kjo situatë e re lufte, do të shkaktonte: “Luftën e Hapur” apo thënë ndryshe “Luftën e Tretë Botërore”, ku përmasat e saj nuk do të menaxhoheshin shpejt dhe lehtë dhe do të tejkalonin çdo parashikim.
Në fakt, pa këto dy lloj shërbimesh, të inteligjencës dhe diplomacisë ushtarake – parandaluese, lufta në vend se të përfundonte, ajo do të fillonte me shkatërrime kolosale dhe të paimagjinueshme.
Në situata të këtilla, vështirë se do të ekzistojë parimi i nënshtrimit apo kapitullimit të nxitësit të këtij konflikti shkatërrues, edhe pse fajtori kryesor mbetet kreu i saj në Kremlin, Putini. Parë në shumë dimensione, gjerësisht kontekstin historik të rajonit, atë politik dhe gjeostrategjik të ndikimit të Rusisë në rajonet e synuara dhe ato të invaduara, pjesët e aneksuara nga Rusia, si dhe shumë qytete të mëdha në Ukrainë, pothuajse janë shkatërruar në mbi 90% të tyre, përfshirë gjithë infrastrukturën vitale, ku shkatërrimet përbëjnë dëme në disa dhjetra miliardë, pa përfshirë humbjet njerëzore.
Në këtë këndvështrim, mbi 20 milionë njerëz janë zhvendosur dhe një pjesë e tyre kanë braktisur Ukrainën. Lufta e këtyre përmasave do të përfundonte me shumëfish katastrofa në njerëz dhe dëme materiale, ende të pallogaritshme për fazën e deminimit, pastrimit nga rrënojat dhe në programin e rindërtimit.
Përllogaritjet e një bilanci të vetëm një dite, në një raportim të gjeneralit Valery Zaluzhny, komandant i përgjithshëm i forcave të armatosura të Ukrainës, u theksua se forcat ruse po vazhdonin të avanconin dhe të dominonin në Donbas.
Sipas Zaluzhny, “armiku vazhdon të përparojë përgjatë gjithë linjës. Në të njëjtën kohë, armiku kryen çdo ditë rreth 700-800 granatime të pozicioneve tona, duke përdorur nga 40 deri në 60.000 raketa”.
Në këtë arenë sistemesh predhash raketore, përpjekjet, gjithandej për të zhbllokuar të korrat, miliona sasi gruri të bllokuara, ndikimi i OKB së dhe roli i Turqisë, është treguar i fuqishëm dhe determiniues.
Në këtë dimension të negociatave detyrimisht, palët do të pranojnë parimin e dirigjuar për ndaljen e luftës në prag të stuhive dimërore.
Për pasojë të realitetit të krijuar, Ukrania duket se nuk do të ekzistojë në kufijtë aktual. Ndarjet e territoreve janë evidente dhe ato do të ndodhin; Ukraina do të riorganizohet në kuptimin e administrimit territorial. Edhe në raport ndaj NATO-s, duke ruajtuar të drejtën e subjektivitetit shtetëror në orientime strategjike. Riorganizimet territoriale, nënkuptojnë zgjerim dhe administrim në provincat e dy republikave, disa territore shtesë rusofolëse dhe territorin e Krimesë, duke u siguruar të ruaj resurset strategjike në tokë dhe në det.
Negociatat për fundin e kësaj lufte do të prekin edhe sektorin e reaktorëve nukleare – bërthamore, të cilët do të përfitonin një rivitalizim dhe modernizim me një monitorim tre palësh apo mbikëqyrje ndërkombëtare.
Fundi i këtij konflikti të tmerrshëm do të karakterizohet me revolta civile kundër Putnit, të cilat do të shpërthejnë në Moskë. Putini do të bie si diktator dhe kriminel lufte nga pushteti dhe akuzohet për krime lufte, vrsaje kundër civilëve dhe krime kundër njerëzimit.
Si duket, fundi i kësaj lufte do të rinisë një “konflikt të ngrirë” në mes Rusisë, Ukrainës dhe NATO-s, i cili po ashtu do të shënojë edhe rimendimin dhe riorganizimin edhe të NATO-s, me zgjerim drejt vendeve të Ballkanit Perëndimor.
Në anën tjetër, fundi i kësaj lufte po rinis një tjetër “konflikt të ngrirë”, i cili edhe po shënon hapjen e një konfliktit të ri në Azi në mes Kinës dhe Taivanit, i cili nga konflikti ekonomik, ekzistojnë shqetësimet dhe paralajëmrimet serioze për një konflikt të përshkallëzuar të karakterit konvencional, duke demonstruar stërvitje intenzive ushtarake nga flota detare kineze. Derisa Tajvani e konsideron veten si shtet sovran, Kina e sheh atë si provincë të shkëputur, prandaj historia e konflikteve dhe e luftërave të ndezura ka treguar se “konfliktet e ngrira”, rrjedhimisht problemet e pazgjidhura, zakonisht shpërthejnë kurdo. Ato gjiithnjë janë burim dhe vatra (mina të pashpërthyera) të krizave të përhershme.
Potencialisht “Konfliktet e ngrira” janë pranë shpërthimit në çdo kohë, për sa kohë zgjidhja të mos artikuloj karakterin gjithpërfshirës të interasave nacionale dhe atyre gjeostrategjike të palëve të përfshira në konflikte, zakonisht të ndodhura për resurse dhe territore të reja strategjike dhe gjeoekonomike.
Shënim:
(Autori është doktor shkence, profesor në Fakultetin për Studime të Sigurisë në UBT, i specializuar dhe njohës i Politikave të Sigurisë dhe Inteligjencës)