“Klauzola e arsyeshmërisë” do të hiqte fuqinë e Gjykatës së Lartë për të anuluar vendimet e qeverisë që gjyqtarët e saj i konsiderojnë të paarsyeshme.
Planet më të gjera të reformës kanë ndezur protesta, shpesh duke tërhequr dhjetëra mijëra, që kur qeveria e kryeministrit Benjamin Netanyahu i propozoi ato në janar.
Kritikët akuzojnë se ato plane kërcënojnë demokracinë liberale duke hequr kontrollet dhe balancat e rëndësishme të pushtetit ekzekutiv në një vend që nuk ka kushtetutë formale.
Qeveria e Netanyahut argumenton se ato janë të nevojshme për të frenuar tejkalimin e gjyqtarëve të pazgjedhur, shumë prej të cilëve i akuzon për një anim liberal.
Kundërshtarët e kanë akuzuar Netanyahun, i cili po lufton akuzat për korrupsion në gjykatë, se po përpiqet të dobësojë gjyqësorin në një konflikt personal interesi.
Këtu janë elementët kryesorë të legjislacionit të paraqitur nga Ministri i Drejtësisë, Yariv Levin:
Klauzola e ‘arsyeshmërisë’
Parlamenti me 120 vende, i njohur si Knesset, pritej të jepte miratimin përfundimtar për klauzolën e “arsyeshmërisë” në një votim të planifikuar të hënën.
Kritikët e Gjykatës së Lartë të Izraelit, veçanërisht nga e djathta politike, e vënë në dukje këtë klauzolë si ndër shembujt më të rëndë të gjyqtarëve që ushtrojnë shumë pushtet.
Gjykata e Lartë në një vendim të fundit të profilit të lartë ndaloi një aleat të Netanyahut, Aryeh Deri, të shërbente në kabinet për shkak të dënimit të mëparshëm të tij për evazion fiskal.
Netanyahu u detyrua të shkarkojë atë, edhe pse nuk kishte asnjë ligj që e ndalonte drejtpërdrejt të shërbente në qeveri.
Emërtimi i gjyqtarëve
Qeveria e Netanyahut kërkon gjithashtu fuqi më të mëdha në sistem për të emëruar gjyqtarë, duke përfshirë gjykatën më të lartë, Gjykatën e Lartë.
Ajo ka kërkuar një përfaqësim më të madh në panelin që i emëron ata — një organ që tani mbikëqyret nga ministri i drejtësisë dhe përfshin gjyqtarë, ligjvënës dhe avokatë që përfaqësojnë Shoqatën e Avokatëve të Izraelit.
Sipas planit të qeverisë dhe propozimeve të tjera, anëtarët e Odës së Avokatëve do të hiqen nga procesi.
Një version i propozimit të Levin, i miratuar nga ligjvënësit në fund të marsit, do të vendoste më shumë ligjvënës dhe anëtarë të gjyqësorit në panel, ndërkohë që do t’i jepte akoma më shumë pushtete qeverisë.
Ky propozim pret votat përfundimtare nga dhoma e plotë.
Një pjesë e veçantë e legjislacionit do të ndryshonte mënyrën se si zgjidhet presidenti i Gjykatës së Lartë, duke i dhënë gjithashtu qeverisë një fjalë më të madhe.
Këshilltarët ligjorë
Propozimi i Levin parashikon gjithashtu frenimin e autoritetit të këshilltarëve ligjorë të atashuar pranë ministrive të qeverisë.
Aktualisht, udhëzimi i tyre ka fuqi thuajse ligjore, pasi gjyqtarët e Gjykatës së Lartë e citojnë atë kur vendosin për korrektësinë e veprimeve të qeverisë.
Propozimi do ta ndryshonte atë dhe do t’i bënte këshillat e tyre jo detyruese.
Klauzola “Shfuqizimi”
Kritikët e Gjykatës së Lartë të Izraelit argumentojnë gjithashtu se gjyqtarët e saj kanë tejkaluar autoritetin e tyre duke pretenduar të drejtën për të rrëzuar ligjet e miratuara nga Knesset.
Në përgjigje, qeveria Netanyahu propozoi një të ashtuquajtur “klauzolë kundërvlerësuese” e cila do të lejonte parlamentin të anulonte vendimet e Gjykatës së Lartë me një shumicë të thjeshtë.
Ajo kaloi një votim të parë në parlament më 14 mars, por nuk e ka përfunduar procesin për t’u bërë ligj.
Kundërshtarët kanë paralajmëruar se këto masa do t’i japin degës legjislative autoritet pothuajse të pakontrolluar./UBTNews/